Het probleem van de wand. Frescoschilderkunst in Italie - Plaatsgebondenheid

12 belangrijke vragen over Het probleem van de wand. Frescoschilderkunst in Italie - Plaatsgebondenheid

Noem 4 manieren waarop je het aspect van plaatsgebondenheid van het Fresco terug ziet in hun compositie?


1. Belangirijke scenes bevinden zich zelden op een vensterwand, omdat het binnenvallende licht het zicht erop bemoeilijkt.
2. De geschilderde lichtinval sluit vaak aan bij de werkelijke lichtinval.

3. Soms word er getracht om de voorstelling en de werkelijke ruimte in elkaar te laten overlopen.
4. Aspecten van de ruimte verbloemen met de afbeelding (een stuk muur met een deur weg schilderen met een basement van een zuil)

Men probeerde de ruimte in de voorstelling van de frescoschildering  te laten overlopen in de werkelijke ruimte.
Hoe liet Leonardo da Vinci de schildering van  Het laatste Avondmaal overlopen in werkelijke ruimte?

De voorstelling is geschilderd in de eetzaal of refter van een klooster. De geschilderde architectuur in de voorstelling sluit aan bij de werkelijke architectuur. Wie halverwege de refter staat en naar Het Laatste Avondmaal kijkt, zal zien hoe de perspectieflijnen in de schildering het perspectief van de werkelijke architectuur voortzetten. Daardoor lijkt het alsof Christus en zijn dicipelen in levenden lijve aanwezig zijn in de eetzaal.

Aanpassing van een frescoschildering  aan de specifiek plaats van de voorstelling ging verder dan allen de keuze van het onderwerp. 

Waar hield men nog meer rekening mee?

Met de uitwerking van de voorstelling hield men rekening met de plaatsgebondenheid zoals:

  • De geschilderde lichtval sluit aan bij de lichtval ter plekke.
  • Belangrijke scènes bevinden zich zelden op een vensterwand, omdat het binnenvallend licht het zicht erop bemoeilijkt.
  • Men probeerde de ruimte in de voorstelling te laten overlopen in de werkelijke ruimte. 
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Op welke manier heeft Caravaggio (1571-1610) het probleem van het perspectief verholpen in zijn muurschilderingen?

HIj maakte de achtergrond zwart/donker.

Men probeerde de ruimte in de voorstelling van de frescoschildering  te laten overlopen in de werkelijke ruimte.
Hoe loste Taddeo Gaddi dit probleem op met de schildering van De tempelgang van Maria in de Baroncelli kapel in Florence?

Beschouwers die de kapel betreden, krijgen de voorstelling onder een schuine hoek te zien. Daardoor ontstaat een vertekend beeld.
Gaddi lijkt hier rekening mee te hebben gehouden. Hij heeft de architectuur in de voorstelling zo geconstrueerd dat die niet parallel aan, maar in een hoek t.o.v. het beeldvlak staat. Daardoor kijken de beschouwers schuin tegen de hoek van het tempelgebouw en de trappen aan en ervaren de vertekening nauwelijks.

Vrijwel alle ruimten in een kerk, een openbaar gebouw of een huis zijn voor een bepaalde functie ontworpen

de decoratie van zo een ruimte werd geacht aan te sluiten bij de functie
Vitruvius, ALberti, Filarte vonden dat ook

Niet de kunstenaars maar de opdrachtgevers bepaalden het onderwerp van de schilderingen

een duidelijk voorbeeld vormen de wandschilderingen van Rafel in de Stanza della Segnatura (school van Athene) De onderwerpen daarvan zijn gekozen in samenhang met de oorspronkelijke functie van de Stanza als handbibliotheek van de paus
ander voorbeeld; 'de stadstaat onder een goed bestuur' -> bestuurders en bezoekers werd ermee voor ogen gesteld waar goed en slecht bestuur toe kunnen leiden.

Schilders konden nog een stap verder gaan in de afstemming van de voorstelling op desituratie ter plekke

ze konden proberen om de ruimte in de voorstelling en de werkelijke ruimte in elkaar te laten overlopen. Het laatste avondmaal van Da Vinci is daarvan een voorbeeld. De geschilderde architectuur in de voorstelling sluit aan bij de werkelijke architectuur van de refter; de indeling van de wanden en vesters corresponderen precies

De offergave van Joachim door de tempel geweigerd van Ghirlandaio

omstreeks 1430 begonnen schilders ruimteweergaven te construeren op basis van de regels van de centraalperspektief. Men moet er wel recht tegenover staan, tegenover het verdwijnpunt

Volgende kunstenaars hebben maar ten dele een oplossing gevonden voor dergelijke plaatsgebonden problemen

een oplossing was die van Het laatste Avondmaal van da VInci en de school van Athene van Rafael. Zij maakten gebruik van het feit dat de beschouwer in de smalle ruimte min of meer vanzelf de juiste positie ten opzichte van de voorstelling inneemt.
Onder die omstandigheden konden zij de mogelijkheden van de centraalperspectief volop benutten en de illusie van een voortzetting van de echte ruimte creeren

Voor voorstellingen die men onder een hoek ziet, werd omstreeks 1600 een oplossing gevonden door Caravaggio. Hoewel geen frescoschilder, was hij zich terdege bewust van de plaatsgebondenheid van wandschilderingen

zijn voorstellingen uit 1601 in de Cerasikapel van de Santa Maria del Popolo te Rome spelen zich af in duisternis. Daardoor heeft hij vertekening van de achtergrond voorkomen. Bovendien heeft hij de personen in de voorstelling zo geplaatst dat zij zijn afgestemd op de positie van de beschouwers in de ingang van de kapel

Oplossingen plaatsgebonden problemen

  1. Beschouwer heeft door de ruimte als vanzelf een juiste positie ten opzichte van de schildering (Michelangelo en Rafaël)
  2. Voorstelling speelt zich af in de duisternis, zo word vertekening van de achtergrond voorkomen. En de personen zijn zo geplaatst dat zij zijn afgestemd op de positie van de beschouwers (Caravaggio)

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo