Verdeling en herverdeling
10 belangrijke vragen over Verdeling en herverdeling
Welke verklaringen voor ongelijkheid zijn er?
- lonen voor hooggeschoolden nemen sterker toe
- inkomens uit vermogen groeien sterker
Overheid herverdeelt minder
- belstingen minder progressief maakt of de uitkeringen in sociale zekerheid beperkt
Sociodemografische verandering
- meer jongeren die sneller alleen gaan wonen, meer alleenstaanden, meer of minder tweeverdieners, meer inactieve gepensioneerden
Wat zijn het functionele en personele verdeling van inkomen?
Functionele verdeling:
- verdeling van inkomen over productiefactoren (arbeid en kapitaal)
- wie krijgt welk deel van de geproduceerde taart
- de klassieke benadering
Personele verdeling
- personen of gezinnen als uitgangspunt in plaats van sociale klassen of productiefactoren
Wat is de neo-klassieke vergoeding van productiefactoren?
Y = wL + rK of, 1 = wL/Y + rK/Y
kapitaalaandeel = rK/Y
loonaandeel = wL/Y
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Wat is het verschil tussen armoede en ongelijkheid?
Land A en land B, inkomen land A is 10% van B
- Relatieve ongelijkheid is identiek
- Maar armoede is groter in land A
Absolute armoede
- Rowntree: vast aan de hand van prijs van korf levensnoodzakelijke goederen
Relatieve armoede
- 'een onvoldoende hoog inkomen om volwaardig deel te nemen aan het maatschappelijke leven' <--- voegt nieuwe produten toe aan de korf
Welke twee kernprincipes zijn er bij belastingheffing?
- leidt tot progressiviteit (stijgende gemiddelde aanslagvoet)
- waardoor ongelijkheid van netto-inkomens < ongelijkheid van bruto-inkomens
'Belastingplichtigen moeten in gelijke omstandigheden gelijk worden behandeld' = principe van horizontale gelijkheid
- alleenstaanden met en zonder kinderen zijn niet gelijk en betalen verschillende belastingen, ook al hebben ze hetzelfde inkomen
- Bv. door belastingvrije som te variëren over gezinssamenstelling
Wat is de lineaire negatieve inkomstenbelasting?
T^h = te betalen belasting
y^h = belastbaar inkomen gezin h
t = dT/dy > 0 is de constante marginale aanslagvoet
- B < 0 is de negatieve belasting (subsidie) onafhankelijk van inkomen en is dus nauw verwant met basisinkomen
Gemiddelde belastingvoet T/y = -b / y + t
Neemt toe met inkomen (progressief) door negatieve belasting
Functievoorschrift voor inkomen na belasting:
ynetto = y - T = B + (1 - t) * y
Wat is de effectieve gemiddelde en marginale aanslagvoet?
- aftrek = deel inkomen in opgenomen in belastbaar inkomen
- vermindering = te betalen belasting wordt verminderd
- waardoor het effectieve gemiddelde tarief = 23% in 2015
Effectieve marginale tarief wordt beinvloed door andere elementen die afhangen van het inkomen zoals
- selectieve uitkering (<> onvoorwaardelijke basisinkomen)
- bijv. moet kinderbijslag dalen met ikomen?
Wat zijn de voor en tegens van het basisinkomen?
- misschien betaalbaar, maar wel grotendeels broekzak-vestzak
('gegarandeerd minimum' <> 'onvoorwaardelijk basisinkomen')
- minder stigma voor uitkeringstrekkers
- minder bureaucratie (geen controle op werkzoekenden)
Contra
- 'broekzak-vestzak' operatie maakt dat: voorgesteld basisinkomen niet onvoorwaardelijk maar selectief is, dus werkloosheisval blijft bestaan (of wordt zelfde groter)
- gedragseffecten: stoppen/verminderen mensen met werken?
Waarom wordt de sociale zekerheid niet voorzien door de private markt?
- Collectieve component: als grote groep verzekerden gelijktijdig getroffen wordt, volstaan premier niet
- Asymmetrische informatie:
- averechtse selectie: 'lage' en 'hoge' risico's = pivate informatie; premie op basis van gemiddeld risico te hoog voor lage risico's
- moral hazard: risico en omvang schade zijn niet exogeen
Marktfalen op private verzekeringsmarkten
Overheid zou het beter moeten kunnen:
- softe budgetbeperking (igv collectieve component)
- verplichte verzekering (igv averechtse selectie)
- meer controle en sanctiemogelijkheden (igv moral hazard)
Wat doen de vezekering en solidariteit?
Verzekering is welbegrepen eigenbelang; solidariteit gaat verder
- niet langer ex ante verbetering voor iederen
- kan dus enkel via overheid worden opgelegd
subsidiërende solidariteit
- premier weerspiegelen niet perfect de verschillen in risico's
- bijv. gelijke premier --> ex post herverdeling van lage naar hoge risico's
Inkomenssolidariteit
- premie en uitkering staan in verhouding tot inkomen
- maar uitkering is wel begrensd door minimum en maximum
Bestrijden armoede: bijstandssysteem
- residuele stelsels van gegarandeerde minimumsinkomens
- geen band met vroegere bijdragen, bijv. leefloon
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden