Startpagina / Samenvattingen / Medische Basiskennis les 4 Class notes / hersenen-klachten-patient

Zenuwstelsel en Huid

52 belangrijke vragen over Zenuwstelsel en Huid

Hoe zit het met de geleiding van axonen in het ruggenmerg?

In het ruggenmerg gaat een bundeling van axonen (banen) omhoog (sensibel/sensorisch) of omlaag (motorisch)

Hoe loopt de prikkelgeleiding in gemyeliniseerde axonen?

Gemyeliniseerde axonen zijn grotendeels omhuld door isolerend vet. Hierdoor geleiden ze sneller dan ongemyeliniseerde vezels van vergelijkbare dikte.

Bij welke auto-immun ziekte worden de meylineschedes aangetast?

Multiple Sclerose (MS).

Dit gebeurt op diverse plekken in het Centraal Zenuwstelsel waardoor uitval van zenuwfuncties ontstaat.

Hoe is de indeling van de functie van het perifere zenuwstelsel?

* Willekeurig (het animale zenuwstelsel):
- Bewustzijn nodig
- Stuurt skeletspieren aan

* Onwillekeurig (het autonome/vegetatieve zenuwstelsel)
- Geen bewustzijn
- Stuurt gladde spieren + klieren aan
- Ingedeeld in sympatisch en parasympatisch zenuwstelsel

Wie reguleert het sympatische en parasympatische zenuwstelsel?

De hypothalamus regelt de keuze/balans tussen sympatische (stressreacties) of parasympatische (opbouwreacties) activiteit.

Wat sturen vegetatieve prikkels (vegetatief/autonoom zenuwstelsel -> onwillekeurig) aan?

* activiteit van glad spierweefsel, klieren en hart
* Ademhaling
* Circulatie
* Spijsvertering
* Uitscheiding en voortplanting

Wat sturen de animale prikkels aan (willeurig zenuwstelsel)?

* De prikkels gaan van huid en zintuigen naar het CZS en dan naar de skeletspieren: bewegen, praten, mimiek etc.

De prikkels kunnen reflexmatig, emotioneel en rationeel verwerkt worden:
- Reflexen: lopen via het ruggenmerg of hersenstam
- Emoties: worden geregeld in het limbisch systeem
- Rationeel (verstandelijke verwerking): in de hersenschors (cortex cerebri)

Waarom is bij seks zowel het parasympatische als het sympatische zenuwstelsel tegelijk actief?

De erectie en vaginale bevochtiging worden door het parasympatische stelsel geregeld. Bij een orgasme zijn stressverschijnselen als een snelle ademhaling, snelle hartslag, verhoogde spierspanning en zweten nodig.

Neurologische stoornissen kunnen zich op 2 manieren uiten. Welke 2 manieren zijn dit en welke 4 soorten stoornissen onderscheiden we?

Neurologische stoornissen kunnen zit op de volgende 2 manieren uiten:
* Prikkelingsverschijnselen (overmatige werking van de zenuwcellen of zenuwbanen)
* Uitvalsverschijnselen (cellen of zenuwbanen werken niet of onvoldoende)

We onderscheiden de volgende 4 stoornissen:
Motorische uitval: verlamming.
Motorische prikkelingsverschijnselen: onwillekeurige bewegingen (spasmen) en krampen (anders dan bij sporten. Meer een soort dwangstand)

Sensibele uitval: geen of doof/verminderd gevoel.
Sensibele prikkelingsverschijnselen: zenuwpijnen (bv tintelingen en fantoompijn).

In de hersenstam wordt het slaap-waak ritme geregeld. Hoe werkt dit?

Onder invloed van het zonlicht bereiken meer prikkels de hersenen. Er heerst een 24-uurs ritme. Licht, maar ook de behoefte aan slaap en temperatuur, zorgt ervoor dat we wakker c.q. in slaap vallen. Ook de temperatuur is een belangrijke factor:
* In de morgen stijgt de temperatuur -> signaal om wakker te worden
* In de avond daalt de temperatuur -> signaal om te gaan slapen

Welke soorten zenuwbanen onderscheiden we?

* Gevoels- of sensibele zenuwbanen (prikkels vanuit de buitenwereld (zintuigen, huid en vliezen worden doorgegeven aan het CZS)
* Bewegings- of motorische zenuwbanen (prikkels vanuit het CZS worden naar delen in het lichaam (spieren en klieren) doorgegeven.

Welke 3 groepen slaapstoornissen zijn er?

* in- en doorslaapstoornissen (het moeilijk in slaap kunnen vallen of het meerdere keren per nacht of te vroeg wakker worden. Bv slaap-apnoe, stress, depressie, snurken, onrustige benen, spierkrampen etc.)
* stoornissen van het slaap-waak ritme (het levensritme komt niet meer overeen met het lichamelijke slaap-waakritme. Bv Jetlag of het werken in ploegendiensten)
* stoornissen met overmatige slaperigheid overdag (kan te maken hebben de een slaapstoornis uit de voorgaande 2 groepen, maar iemand kan ook kortdurende aanvallen hebben van onbedwingbare slaap overdag -> narcolepsie)

Wat is belangrijk bij de behandeling van slaapstoornissen?

Het achterhalen van de oorzaak en deze aanpakken. Pas als dit onvoldoende effect heeft kunnen kortdurend slaapmiddelen worden ingezet.

Wat is de werking van slaapmiddelen?

Ze zorgen niet voor een natuurlijke slaap. Ze verhinderen alleen maar het wakker blijven: ze korten de inslaaptijd in, verminderen het aantal keer dat mensen per nacht wakker worden en verlengen de totale slaaptijd.
N.B. Bij langdurig gebruik, kan afhankelijkheid en verslaving optreden.

Wat zijn verschijnselen bij gegeneraliseerde epilepsie?

* Absences: afwezigheid/bewustzijnsverlies. Patiënt verliest gedurende enkele seconden het bewustzijn en houdt op met wat hij/zij aan het doen is. Gaat daarna weer verder alsof er niets gebeurd is. Vallen + ogen wegdraaien kan gebeuren.
* Tonisch clonische insulten: patiënt valt verstijfd en bewusteloos neer.
1. Tonische fase: alle skeletspieren verstijven
2. Clonische fase: alle skeletspieren schokken
3. Slappe/bewustloze fase
Hierna komt de patiënt weer bij, zonder zich iets van de aanval te herinneren.
* Myocloniën

Hoe wordt de elektrische activiteit van de hersenen onderzocht?

Via een EEG (Elektro Encephalo Grafie)

Hoe te handelen bij een Clonisch Tonisch Consult?

* Beschadiging voorkomen door hete en scherpe voorwerpen weg te halen
* Probeer nooit de stuipen tegen te houden, maar maak ruimte (tegenhouden kan ertoe leiden dat de pezen van de botten worden afgetrokken)
* In de slappe, bewustloze fase de ademweg vrijhouden door stabiele zijligging

Verder:
* niet autorijden of fietsen
* Alcohol kan aanvallen provoceren (vooral in combinatie met te weinig slaap)
* Niet zwemmen zonder begeleiding

Wat kunnen de psychische/emotionele gevolgen zijn van o.a. dysartrie, afasie, apraxie, agnosie, hemianopsie, CVA?

* Een snelle wisseling van stemming zonder aanleiding
* Patiënt kan ontkennend, boos of depressief reageren op het plotseling totaal veranderde leven/de handicaps.

N.B. Kan een direct gevolg zijn van uitval van (diepere) delen van de hersenen

Wat gebeurt er bij een slappe verlamming?

De spieren krijgen geen informatie/signalen meer. Het ruggenmerg blijft echter wel intact en gaat als het probleem in de hersenen zit over in een spastische verlamming doordat de reflexen niet meer geremd worden -> buigers zijn sterker dan strekkers -> dwangstanden.

Hoe kun je bij cerebrale uitvalsverschijnselen zeggen waar iets aan de hand is?

De uitvalsverschijnselen zijn afhankelijk van de hoeveelheid en lokatie van het uitgevallen hersenweefsel:

* Uitval sensibele of sensorische schors: prikkels uit de huid of zintuigen komen wel aan, maar worden niet door de hersenen waargenomen
* Patiënt hoort, ziet of voelt wel, maar herkent die waarnemingen niet.
* Schade aan het limbische systeem: de emotionele verwerking verandert
* Uitval motorische schors: patiënt raakt verlamd
* Schade in de frontale of pariëtale cortex tast ook het cognitieve vermogen aan

etc.

Hoe noem je een tijdelijke afsluiting van een hersenslagader?

TIA (Transiënt Ischemic Attack). De verschijnselen verdwijnen meestal binnen 24 uur. Dit komt omdat de bloeddoorstroming op tijd is hersteld. Bijvoorbeeld een stolseltje dat weer oplost.

N.B. Een blijvende afsluiting is een Herseninfarct.

Wanneer er sprake is van een herseninfarct is het zaak om het stolsel zo snel mogelijk op te lossen (fibrinolyse/trombolyse). Dit zal de hersenschade/handicaps beperken, door de bloedtoevoer zo snel mogelijk te herstellen. Het is dus van belang dat een leek een beroerte kan vaststellen. Hoe kan een leek dit doen?

Via de FAST-test:
* FACE: vergelijk de mondhoeken wanneer patiënt lacht
* ARM: armen vooruit houden met handpalmen omhoog. Let op symmetrie
* SPEECH: hoe spreekt de patiënt en hoe is het taalbegrip
* TIME: wanneer zijn de klachten precies begonnen? Was dat plotseling?

N.B. In Nederland heet het PLAT-test (Praten, Lachen, Armen, Tijd)

Waarom kan het soms bij een herseninfarct waar geen trombolyse wordt toegepast gunstig zijn om een flinke bloeddruk te handhaven?

Hierdoor stroomt er meer bloed door de gedeeltelijk afgesloten hersenvaten.

N.B. Bij een recente hersenbloeding is het juist weer een lage bloeddruk van belang om de druk in het geknapte vat te verminderen.

Welke factoren beïnvloeden slaap?

* Leeftijd (behoefte aan slaap + diepte van de slaap neemt af met de leeftijd en bij ouderen treden verandering op in de biologische klok: minder slapen 's-nachts en meer overdag)
* Omgeving (geluid, licht, temperatuur)
* Voeding en dranken:
- een te lege maag geeft problemen bij het inslapen
- een te volle maag leidt tot onrustig slapen
- cafeïne heeft stimulerende werking op het CZS
- Alcohol -> verkort inslaaptijd. Onderdrukt echter de REM-slaap en je wordt wel vaak eerder wakker, waarna je lastiger inslaapt. Bovendien treedt gewenning op

Wat zijn de belangrijkste symptomen van Multiple Sclerose?

* Stijve verlammingen
* Gevoelsstoornissen (tintelingen, prikkelingen of uitval van het gevoel)
* Blaasstoornissen
* Visuele stoornissen
* Spraakmoeilijkheden

N.B. Opvallend is dat veel MS patiënten zich ogenschijnlijk beter lijken te voelen dan dat hun feitelijke conditie rechtvaardigt.

Wat zijn alarmsignalen bij een hernia?

* plotseling krachtverlies (niet meer op tenen of hak kunnen lopen)
* doof gevoel in de liezen en rond de anus
* niet meer kunnen plassen of juist de plas niet meer op kunnen houden

Waarom heeft het over het algemeen geen zin om bij een hernia een röntgenfoto of scan te laten maken?

Omdat sommige mensen hevige klachten hebben terwijl er op de foto of scan niets te zien is. Sommige anderen hebben juist geen klachten terwijl er op de foto of scan wel afwijkingen te zien zijn.

N.B. Alleen als er een reden is om een andere oorzaak van de pijn te overwegen of wanneer er een hernia-operatie wordt overwogen, dan zal er eventueel een foto of scan worden gemaakt.

Wat zijn de kenmerkende symptomen van een hersenschudding?

* geheugenverlies:
- voor het ongeval zelf
- enige tijd daarvoor (retrograde amnesie)
- vaak ook de periode erna (posttraumatische amnesie, max 1 uur)
* bewustzijnsverlies korter dan 15 minuten

Bijkomende symptomen:
* hoofdpijn
* slaperigheid
* wazig zien
* duizeligheid
* misselijkheid en braken

Waarom wordt er bij een hersenschudding voor de eerste 24 uur een wekadvies gegeven?

Bij een wekadvies wordt de patiënt om de 1 à 2 uur wakker gemaakt om te controleren of hij nog reageert. Dit wordt gedaan, omdat er in een heel klein aantal gevallen (1%) een hersenbloeding is opgetreden en deze 1% wil je eruit pakken. Snelle ziekenhuisopname is dan nodig.

Wat zijn de verschijnselen van een hersentumor?

* epileptische verschijnselen
* verhoogde druk binnen de schedel
* halfzijdige uitvalsverschijnselen
* psychische afwijkingen

Waarom is bij hersentumoren het onderscheid tussen goedaardig en kwaadaardig minder van toepassing?

* goedaardige tumor die steeds meer ruimte inneemt -> probleem dat de gezonde hersenen in de knel komen
* goedaardige tumor kan door de locatie in de hersenen moeilijk te behandelen zijn en veel klachten geven
* de meeste kwaadaardige hersentumoren zaaien niet uit

Wijs de onderdelen aan van het ruggenmerg: voorhoorn, achterhoorn, witte stof, grijze stof, voorwortel, achterwortel, centraal kanaal.

Zie tekening.

Waarom is het zo, dat hoe hoger de rughernia, hoe slechter de prognose is?

Bij een dwarslaesie zijn de zenuwbanen onder het niveau van de laesie onderbroken. Hoe hoger de laesie, hoe meer problemen met de rest van het lichaam. Wanneer bijvoorbeeld bij de halswerverkolom de laesie zit, dan ontstaan er ademhalingsmoeilijkheden door een verlamming van de tussenribspieren. Ze kunnen ook niet ophoesten -> grote kans op longontsteking (pneunomie).

Wat is de therapeutische benadering bij een dwarslaesie?

Acceptatie

Wat zijn de verschijnselen onder het niveau van de laesie bij een dwarslaesie?

* verlammingen van de willekeurige spieren -> eerst slap, later spastisch van aard
* gevoelloosheid
* stoornissen in een aantal onwillekeurige functies -> niet kunnen plassen (later gevolgd door incontinentie), impotentie etc.

Wat kunnen complicaties zijn bij een dwarslaesie?

* Decubitus
* Urineweginfecties (hierdoor kan ook bloedvergiftiging (sepsis) optreden -> urinesepsis)

Wat is hersenvliesontsteking (meningitis/nekkramp)?

Een ontsteking van de om de hersenen en het ruggenmerg gelegen hersenvliezen.

Waarom is een bacteriële meningitis zo gevreesd?

* kan tot de dood of ernstige invaliditeit leiden.
Bijvoorbeeld beschadiging van de omliggende structuren zoals de gehoorzenuw met doofheid als gevolg.
N.B. soms treedt e.e.a. zo snel op, dat het leven van de patiënt al niet meer te redden is op het moment dat de diagnose wordt gesteld.

Wat zijn de symptomen van een hersenvliesontsteking bij volwassenen en wat zijn de symptomen bij kinderen en baby's?

Volwassenen:
* plotseling erg ziek worden
* hoge koorts met sufheid
* hevige hoofdpijn, eventueel met lichtschuwheid of overgeven
* kin niet op de borst kunnen brengen (nekkramp)
* kleine puntbloedingen in de huid (met name benen)
N.B. Als 2 of meer symptomen optreden direct arts raadplegen. De nekkramp + puntbloedingen zijn late symptomen.

Kinderen:
De eerste symptomen zijn meestal die van bloedvergiftiging:
* hoge koorts, maar koude handen en voeten
* pijn in de benen (hinder bij staan en lopen)
* een ongewone bleekheid van de huid

Baby's:
* niet meer willen drinken
* lusteloos
* kreunen
* bleek
* pijn bij het verluieren
* huidbloedinkjes (laat symptoom)
* soms koorts niet aanwezig

Hoe kan je hersenvliesontsteking vaststellen?

* het hoofd van de patiënt kan niet voorover gebogen worden (spierverzet nekspieren) -> wanneer men dit schoksgewijs toch doet, worden de benen reflexmatig opgetrokken.
* de benen kunnen niet tot 90 graden worden opgetrokken en de patiënt kan niet rechtop zitten met gestrekte knieën.
* wanneer het ene been gestrekt geheven wordt, dan wordt het andere been reflexmatig gebogen.

Welke delen van de hersenen zijn pijngevoelig en welke delen niet?

Hersenweefsel + het harde buitenste hersenvlies + schedelbot zijn niet pijngevoelig.
Het onderste deel van de hersenvliezen en de grote bloedvaten zijn wel pijngevoelig.

N.B. Pijn in het hoofd ontstaat meestal door een rek of prikkeling van de hersenvliezen en bloedvaten.

Wat kunnen oorzaken zijn voor hoofdpijn binnen de schedel?

* prikkeling van de hersenvliezen
* verplaatsing van de hersenen door tumoren en bloedingen
* vaatverwijding (bv. door hoge koorts, alcohol, medicijnen, bloeddrukstijging, te hoog CO2, te laag suikergehalte). Soms vaatverwijding in gezicht te zien, dmv rode kleur
* migraine - pijn die wordt veroorzaakt door vaatveranderingen in de hersenen

Wat kunnen oorzaken zijn voor hoofdpijn buiten de schedel?

* vaatafwijkingen
* spanningshoofdpijn
* zenuwpijn
* aandoening van de zenuwen
* tandheelkundig
* vanuit KNO-gebied

Wat zijn de symptomen/klachten bij een whiplash?

* pijn in de nek (soms uitstralend naar achterhoofd, schouders en de armen)
* stijve nek en beperking van de beweging
* hoofdpijn (vooral in achterhoofd, soms uitstralend naar voorhoofd)

N.B. bovenste 3 komen het meeste voor!

Minder vaak komen voor:
* klachten over het zien, gehoor, oorsuizen, duizeligheid en misselijkheid
* tintelingen en een doof gevoel van de handen
* klachten over het geheugen, moeheid en autonome functies
* Psychologische veranderingen: depressie, nervositeit, slaapstoornissen en emotionele labiliteit

Wanneer spreek je van een langdurig whiplash syndroom?

Wanneer de klachten langer dan 2 à 3 maanden duren.

Wat is de behandeling bij een whiplash?

* een duidelijke uitleg aan patiënt over de klachten en het te verwachten natuurlijke beloop: door de afwezigheid van neurologische en radiologische afwijkingen is whiplash een tijdelijk, herstelbaar gevolg van kwetsing van delen van de halswervelkolom.
* actieve behandelstrategieën werken beter dan passieve behandelmethoden. Beiden zijn beter dan niet behandelen.

N.B. Gebruik halskraag wordt afgeraden.

Wat is bij whiplash een belangrijke factor om een prognose te kunnen geven?

De intensiteit van de ervaren pijn in de nek, direct na het ongeval.

N.B. Er zijn aanwijzingen dat psychologisch c.q. psychiatrische factoren (neiging tot angst en depressie, onvoldoende 'coping' en doemdenken), risicofactoren zijn voor langdurige klachten. Of deze factoren op zichzelf staan of door de pijnklachten komen is nog niet duidelijk.

Hoe wordt de kerntemperatuur geregeld en waar?

De kerntemperatuur wordt geregeld in de hypothalamus. De hypothalamus doet dit door vaatverwijding (vasodilatatie) en vaatvernauwing (vasocontrictie) in de huid.
N.B. Bij een temperatuur van 42 graden of hoger coaguleren (stollen) de bloedeiwitten!

Dit verhoogt of beperkt de warmte-afgifte via:
* Straling (voornaamste verlies in rust bij kamertemperatuur)
* Stroming (wind/tocht)
* Geleiding (water/ok-tafel)
* Verdamping (zweten/natte kleren)

Wat is de fysiologische reactie op een warme omgeving?

* Vaatverwijding (vasodilatatie) in de huid -> de oppervlakkige doorbloeding neemt toe en er wordt extra warmte afgegeven via straling, stroming, geleiding en verdamping. Mensen zien vaak rood door de vaatverwijding.

Tevens kan de hypothalamus zorgen voor:
* hogere temperatuur -> via zweetproductie meer warmte afvoeren via verdamping. Nadeel: veel water + zout gaat verloren.

N.B. Mensen zijn op een zonnig zomerdag vaak lui. Dit komt doordat er een neiging is van het lichaam tot verminderde warmteproductie. Spieractiviteit produceert te veel warmte. Ook kan de eetlust wat afnemen, zodat de spijsverteringsorganen wat minder warmte produceren.

Wat kunnen complicaties van onderkoeling zijn?

* Spierarbeid tijden rillen of pogingen om zichzelf te redden kunnen leiden tot hypoglycemie (te lage bloedsuiker)
* Door vertraagde trombocytenaggregatie (slecht kleven van bloedplaatjes) kunnen bloedingen optreden.
* Door de relatief hoge bloeddruk en het energiegebrek in de nierbuisjes kan je veel gaan plassen (polyurie), waardoor er uitdroging kan ontstaan.

Wat is eczeem en wat zijn de verschijnselen?

Eczeem is een acute of chronische ontstekingsreactie van de huid. Het kan zich op verschillende wijzen uiten.

Verschijnselen:
* Roodheid
* Blaasjes
* Schilfers en korsten, al dan niet nattend
* Jeuk

Wat is psoriasis + verschijnselen?

Chronische (soms bij vlagen verergerende) ontsteking van de huid. Erfelijk bepaald. Er is in de huid sprake van een versnelde vernieuwing van de bovenste laag. Onbekend waardoor dit komt.

Kenmerken:
* Rode plekken met zilverwitte schilfering, vooral op ellebogen, knieën en hoofd.
* Nagels vertonen vaak putjes
* Meestal geen jeuk.

Behandeling is symptoombestrijding. Er is geen genezing.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Medische Basiskennis les 4 Class notes

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding