Alcohol - Absorptie en stofwisseling

Alcohol wordt volledig geabsorbeerd, en dit verloopt sneller bij een lege dan bij een volle maag. Bij een lege maag vindt absorptie plaats in 15-30 minuten; bij een volle maag duurt het 1-3 uur voor alle alcohol is opgenomen.

De alcoholconcentratie van het bloed stijgt sneller op een lege maag dan tijdens of vlak na een maaltijd. Eiwit- en vetrijke levensmiddelen vertragen de absorptie. Ook de snelheid waarmee men alcohol tot zich neemt is van invloed.

In de lever wordt ethanol afgebroken tot acetaldehyde door het enzym alcohol-dehydrogenase. Deze stof is verantwoordelijk voor de onplezierige neveneffecten van alcoholgebruik, zoals de 'kater'. Vervolgens wordt acetaldehyde omgezet in acetyl co-enzym A (actief acetaat).

Voor de verbranding van het actief acetaat is NAD+ nodig; aan dit co-enzym is bij de eerdergenoemde omzettingen in de lever juist een tekort ontstaan. Daarom vindt de verbranding van actief acetaat niet plaats in de lever; de stof wordt voornamelijk aan het bloed afgegeven, en dan in de spiercellen via de citroenzuurcyclus verbrand tot koolstofdioxide en water.

Bij de eerste stap (ethanol --> acetaldehyde) wordt de verbinding NADH gevormd uit het co-enzym NAD+. Bij de tweede stap  (acetaldehyde --> actief acetaat) gebeurt dit opnieuw. De energie die bij deze stappen vrijkomt, wordt in de lever gebruikt als alternatieve brandstof. Hierbij komt 30% van de verbrandingswarmte van alcohol vrij;  de overige 70% wordt geleverd door de processen die zich in de citroenzuurcyclus afspelen. De volledige oxidatie van alcohol levert 29 kJ (7 kcal) per gram.

Een eventueel warmte overschot wordt zoals gebruikelijk door capillairverwijding via de huid afgevoerd.

Om toch steeds over voldoende NAD+ te beschikken, wordt NADH voortdurend met behulp van pyrodruivenzuur omgezet tot NAD+, waarbij tevens melkzuur ontstaat.

Bovendien wordt NAD+ gevormd bij de synthese, verlenging en verzadiging van vetzuren. Ten gevolge van de oxidatie van alcohol vindt dus indirect synthese plaats van melkzuur (lactaat; met als mogelijk gevolg verzuring: lactaat-acidose)en daarnaast van vetzuren.

De hoeveelheid alcohol die in een bepaalde tijd door de lever kan worden omgezet wordt bepaald door de activiteit van het enzym alcohol-dehydrogenase. Deze activiteit, en dus de omzettingssnelheid van alcohol, verschilt per individu; de snelheid ligt meestal tussen 80 en 120 mg alcohol per kg lichaamsgewicht per uur.

Het alcoholgehalte van het bloed daalt tijdens de omzetting met een constante snelheid. De omzettingssnelheid van alcohol wordt niet beïnvloed door buitenlucht, zwarte koffie, lichamelijke inspanning, vitamines en speciale ontnuchteringsmiddeltjes.

Als alcoholgebruik een positieve energiebalans tot gevolg heeft, wordt het niet geoxideerde vet onder andere in de buikholte opgeslagen ('bierbuik').

Bij een regelmatig excessief gebruik van alcohol kan een tweede enzymsysteem de afbraak van alcohol bewerkstelligen (wel voor 50%). Dit enzymsysteem wordt MEOS genoemd (microsomaal ethanol oxiderend systeem). Dit type afbraak vindt alleen in de lever plaats.

Het bijzondere van de MEOS-reactie is dat deze geen energie levert, maar juist energie vergt. Voor de reactie zijn zuurstof en het co-enzym NADPH (nicotinamide-adeninedinucleotide- fosfaat) nodig, en daarnaast energierijk ATP. Een molecuul alcohol levert bij totale verbranding slecht 10 in plaats van 16 moleculen ATP als de eerste stap via de MEOS-reactie verloopt. In plaats van de ontbrekende 6 ATP komt extra energie vrij in de vorm van warmte.

De alcohol wordt gelijkelijk verdeeld over de totale hoeveelheid lichaamsvocht. Een lichter persoon heeft minder lichaamsvocht en merkt dus meer van een zelfde aantal glazen dan een zwaarder iemand. Daarnaast is er ook een verschil tussen mannen en vrouwen. Het lichaam van een vrouw bevat minder vocht per kilo gewicht dan dat van een man, waardoor het BAG hoger wordt bij eenzelfde hoeveelheid alcohol. Ook wordt bij vrouwen een kleiner gedeelte in de maag verteerd dan bij mannen.