Startpagina / Samenvattingen / MK1.1b / ra-artritis-gewrichten

Reumatische ziekten - Inflammatoire aandoeningen - Reumatoide artritis

41 belangrijke vragen over Reumatische ziekten - Inflammatoire aandoeningen - Reumatoide artritis

Wanneer begint reumatoïde artritis vaak?

Al op jong volwassen leeftijd en heeft een typisch chronisch progressief beloop.

Hoe uit reumatoïde artritis zich?

Vooral door verschijnselen van gewrichtsontstekingen (polyartritis), maar daarnaast komen vele zogenaamde extra-articulaire symptomen voor.
De eerste veranderingen worden meestal gezien in het gewrichtsslijmvlies, de synovia. De hoeveelheid gewrichtssmeer neemt toe, wat leidt tot een zwelling. Daarna treedt degeneratie op van bot en kraakbeen waardoor deformiteiten (vervormingen) van gewrichten optreden.

Bij 15-30% van de patiënten met reumatoïde artritis ontwikkelen zich zogenaamde reumatoïde noduli. Wat zijn dit?

Knobbeltjes in het onderhuidse bindweefsel, vooral gelokaliseerd aan de strekzijde van gewrichten. Ze kunnen echter ook in organen (hart, longen, enz.) voorkomen.

Waarom de immuunstoornis die aan reumatoïde artritis ten grondslag ligt optreedt, is niet bekend. Wat lijkt hierbij een duidelijke rol te spelen?

Erfelijke factoren. Er zijn in het gewrichtssmeer vrijwel altijd immuunglobulinen aan te tonen. Deze immuuncomplexen activeren waarschijnlijk het complementsysteem en veroorzaken een vaatverwijding waardoor fagocyterende cellen worden aangetrokken. Dit zijn vooral granulocyten die de immuuncomplexen gaan fagocyteren.
Na verloop van tijd gaan deze granulocyten te gronde waardoor stoffen vrijkomen die verantwoordelijk zijn voor de beschadiging van het kraakbeen, waaruit zich vervolgens de ziekte verder ontwikkelt.

Wat zijn prodromale verschijnselen van reumatoïde artritis?

Algemene malaise, koorts en gewichtsverlies.
Patienten kunnen klagen over klamme handen en voeten, prikkelingen in extremiteiten.
Het fenomeen van Raynaud, dit is het aanvalsgewijs koud en bleek worden van de vingers, soms gevolgd door het ontstaan van zweertjes.

Geleidelijk ontstaan meer specifieke verschijnselen na de prodromale verschijnselen bij reumatoïde artritis, welke?

Symmetrische zwellingen van vinger- en teengewrichten.
Soms begint het ziektebeeld ook met een aandoening van maar 1 gewricht.
De gewrichten zijn warm, rood en pijnlijk; de functie is meer of minder sterk beperkt afhankelijk van het stadium van de ziekte.
De pijn is vooral ’s morgens hevig, evenals de stijfheid (ochtendstijfheid). Beide worden minder naarmate de dag vordert.

Wat is kenmerkend voor een later stadium van reumatoïde artritis?

Vervormingen van de gewrichten.
Erythema palmare (rode verkleuring van de handpalm);
Pleuritis (longvliesontsteking);
Pericarditis (ontsteking van het hartzakje);
Noduli in onderhuidsbindweefsel, longen en hart en verbindweefseling van deze organen.
Soms komt het syndroom van Sjögren voor, een combinatie van een hoornvliesontsteking en abnormaal droge mondslijmvliezen.

Verklaar het syndroom van Sjögren bij reumatoïde artritis.

Dat komt door een verminderde secretie door traan- en speekselklieren en slijmproducerende kliertjes van de keelholte, waardoor een verminderde productie van traanvocht en speeksel ontstaat.

Wat is belangrijk bij het vermoeden op RA in het onderzoek?

Het aantonen van zogenaamde reumafactoren. Ze kunnen het vermoeden op een RA bevestigen, maar zeggen bovendien iets over de prognose van het ziektebeeld.

Wat toont röntgenonderzoek aan bij RA?

In een verder gevorderd stadia duidelijke afwijkingen.
In het begin van de ziekte zijn deze slechts gering (zwelling van weke delen en ontkalking van bot rondom gewrichten, later ontwikkelt zich een versmalling van de gewrichtsspleet).

Wat is de definitie van ochtendstijfheid volgens het ACR ?

Stijfheid in of rondom gewrichten gedurende ten minste een uur (tot maximale verbetering).

Wat is de definitie van artritis van 3 of meer gewrichten of gewrichtsgroepen volgens het ACR?

Wekedelenzwelling of hydrops (geen benige verdikking) van ten minste 3 gewrichten of gewrichtsgroepen (vastgesteld door een arts) de mogelijke lokaties zijn: rechter of linker PIP-gewrichten, MCP-gewrichten, pols, elleboog, knie, enkel en MTP-gewrichten.

Wat is de definitie van artritis van handen of polsen volgens het ACR?

Zwelling van ten minste een pols, MCP- of PIP-gewricht.

Wat is de definitie van symmetrische artritis volgens het ACR?

Gelijktijdig aangetast zijn van hetzelfde gewricht beiderzijds (voor PIP-, MCP- en MRP-gewrichten is geen absolute symmetrie vereist).

Wat is de definitie van reumanoduli volgens het ACR?

Subcutane noduli ter plaatse van benige uitsteeksels, strekzijde van gewrichten of juxta-articulair, dat wil zeggen in de buurt van een gewricht door een arts vastgesteld).

Wat is de definitie van reumafactoren in het serum volgens het ACR?

Aantonen van verhoogde reumafactorspiegel met een methode die bij minder dan 5% van normale controlepersonen een positieve uitslag geeft.

Wat is de definitie van afwijkingen op rontgenfoto’s volgens het ACR?

Aanwezig zijn van voor reumatoïde artritis karakteristieke afwijkingen op röntgenfoto’s van hand en (of) pols ten minste bestaande uit erosie of duidelijke periarticulaire ontkalking.

Wanneer is er volgens het ACR sprake van RA?

Als er ten minste 4 aanwezig zijn voor de classificatie van RA.
Voor de eerste 4 criteria (ochtendstijfheid, artritis van 3 of meer gewrichten of gewrichtsgroepen, artritis van handen en voeten en symmetrische artritis) geldt dat ze ten minste zes weken aanwezig moeten zijn.
Het criterium van een artritis van drie of meer gewrichten en artritis van pols en (of) vingers of symmetrische artritis is minimaal noodzakelijk.

Waaruit bestaat de basisbehandeling van RA?

Rust en dieet.

Hoe ziet rust van de basisbehandeling bij RA eruit?

Dit is onder te verdelen in algemene lichamelijke rust en bewegingsbeperking van de aangedane gewrichten.

Het eerste varieert van volledige bedrust bij ernstig zieke patiënten tot gedoseerde rust van een of meer uren naast de normale bedrust. Afhankelijk van het verdere beloop van het ziektebeeld dient dit meer of minder lang gecontinueerd te worden.
Rust van de aangedane gewrichten wordt in de lichtere gevallen bereikt door de belasting te verminderen; in het geval van ernstig zieke patiënten wordt soms gebruikgemaakt van spalken.

Hoe ziet het dieet van de basisbehandeling bij RA eruit?

Het dieet moet samengesteld en aangepast worden aan de individuele behoeften van de patiënt. In principe zijn alle soorten voedingsmiddelen toegestaan.
Visolie schijnt een gunstige invloed te hebben; de pijn, zwelling en stijfheid nemen hierdoor af. Het werkingsmechanisme hiervan is onbekend.

Hoe ziet oefentherapie in de basisbehandeling van RA eruit?

Naast rust dient de patiënt ook regelmatig te oefenen om de beweeglijkheid van gewrichten te behouden.
In de actieve fase van het ziektebeeld dienen dit onbelaste oefeningen te zijn, in minder actieve stadia kan begonnen worden met belaste oefeningen.
Het inschakelen van een fysiotherapeut en/of ergotherapie kan hierbij van groot nut zijn.

Wat wordt bij ontstekingsremmende pijnstillers (antiflogistische analgetica) als eerste keuze gegeven bij RA?

Salicylaten. Indien adequaat gedoseerd (vrij hoog) en regelmatig toegediend, hebben ze een duidelijk ontstekingsremmend effect.

Wat gebeurd er bij overdosering van salicylaten?

Dan ontstaan oorsuizen en maagklachten, de dosis dient dan verlaagd te worden.

Wat zijn andere middelen die gebruikt kunnen worden indien salicylaten onvoldoende helpen?

O.a. ibuprofen (Brufen ®), indemetacine (Indocid ®) en diclofenacnatrium (Voltaren ®). Men noemt deze middelen niet-steroïde anti-inflammatoire ‘drugs’ ofwel NSAID’s.

Wanneer wordt gekozen voor specifiek medicamenteuze therapie en hoe ziet dit eruit?

Indien de gewrichtsontsteking langer dan 6 weken aanhoudt.
De therapie maakt gebruik van langzaam werkende antireumatica. Deze middelen verlagen de algehele activiteit van het ziektebeeld; ze geven zelden een remissie.

Welke vormen van specifiek medicamenteuze therapie bij RA bestaan er?

Chloroquinederivaten (antimalariamiddelen);
Goudzouten;
Penicillamine;
Corticosteroïden;
Cytostatica.

Wanneer worden chloroquinederivaten (malariamiddelen) voorgeschreven en waar moet men op letten bij deze middelen?

Bij mild verlopende vormen van reumatoïde artritis kunnen antimalariamiddelen worden voorgeschreven in lage dosering.
Regelmatige oogheelkundige controle is tijdens de therapie noodzakelijk gezien de bijwerkingen van deze middelen (ontstekingen van het netvlies en hoornvlies).

Wat is kenmerkend voor goudzouten bij de behandeling van RA?

Deze blijken bij ongeveer 60% van de patiënten effect te sorteren. Het exacte werkingsmechanisme is niet bekend.

Wanneer wordt penicillamine voorgeschreven en wat is het nadeel hiervan?

In ernstige gevallen en bij het uitblijven van reactie op eerdergenoemde middelen (chloroquinederivaten en goudzouten), wordt het gebruik van penicillamine soms overwogen. (Ook hiervan is het werkingsmechanisme onbekend).
De toxiciteit van het middel is hoog.

Wat is kenmerkend voor corticosteroïden bij RA?

Hoewel ze een duidelijke ontstekingsremmende werking bezitten, worden corticosteroïden in de minderheid van de gevallen toegepast.
Ze hebben nauwelijks enige invloed op het progressieve beloop van de ziekte en bovendien treedt vaak een recidief op na stoppen met de medicatie.
De ernstige bijwerkingen vormen daarnaast een contra-indicatie voor langdurig gebruik van het middel.

Wat is kenmerkend voor cytostatica bij de behandeling van RA?

Cytostatica zoals methotrexaat worden zo nu en dan wel voorgeschreven bij patiënten met een ernstige vorm van RA.
In verband met de forse bijwerkingen werd hiervan op zeer beperkte schaal gebruikgemaakt.
De tendens is echter aanwezig om deze middelen frequenter en eerder in het ziekteverloop voor te schrijven.

Welke soorten chirurgische behandelingen bestaan er bij RA?

Synovectomie;
Kunstgewrichten;
Artroplastieken;
Artrodese.

Wat is synovectomie en wanneer wordt het toegepast?

Dit is een verwijdering van het gewrichtsvlies. De waarde van de therapie is (nog) niet voldoende aangetoond.
De behandeling is geïndiceerd indien er een extreme pijnlijkheid bestaat van 1 gewricht.

Hoe ziet de behandeling van kunstgewrichten eruit?

Vervanging van een aangetast gewricht door een prothese geeft vaak goede resultaten. De behandelingsmogelijkheden nemen snel toe met de steeds verdergaande ontwikkeling van nieuwe prothesen.

Wat is artrodese en waarom wordt het steeds minder toegepast?

Artrodese = vastzetten van een gewricht.
Dit wordt steeds minder toegepast gezien het feit dat vaak andere en meer functionele therapieën mogelijk zijn.

Welke complicaties behoren bij RA?

Nieraandoeningen;
Neurologische syndromen;
Kniekuilcyste (bakercyste);
Iatrogene complicaties.

Welke nieraandoening bij RA is de belangrijkste? Wat is deze nieraandoening?

Amyloïdose.
Dit is een afzetting van amyloïd (betekent letterlijk: op zetmeel gelijkend) in de nier waardoor de functie wordt verstoord.

Welke neurologische syndroom komt vooral bij RA voor en wat is dit?

Het carpaletunnelsyndroom.
De nervus medianus verloopt ter hoogte van de pols onder een bindweefselrand als het ware door een tunnel (de carpale tunnel). Druk op die zenuw leidt tot prikkelings- en uitvalsverschijnselen in het verzorgingsgebied van de zenuw.

Hoe ontstaat bij RA een kniekuilcyste en wat is het gevolg hiervan?

Ontstekingen van het kniegewricht kunnen leiden tot het ontstaan van een kniekuilcyste.
De cyste kan aanleiding geven tot bewegingsbeperking van het gewricht. Een ruptuur van de cyste kan een klinisch beeld veroorzaken dat moeilijk te onderscheiden is van het trombosebeen.

Hoe ontstaan Iatrogene complicaties?

Gezien het feit dat patiënten met RA vaak jarenlang behandeld moeten worden met, vaak veel verschillende, medicijnen, zijn complicaties als gevolg van deze medicijnen (of als gevolg van de ‘bijwerkingen’) niet ondenkbaar. Hiertoe behoren vooral maagklachten als gevolg van NSAID’s.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

MK1.1b

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding