Ijzer en bloed: staatsvorming en nationalisme, 1848-1914 - De 'crisis van de rede': het intellectuele klimaat rond 1900 - Radicaal nationalisme in Duitsland: het Alldeutsche Verband

20 belangrijke vragen over Ijzer en bloed: staatsvorming en nationalisme, 1848-1914 - De 'crisis van de rede': het intellectuele klimaat rond 1900 - Radicaal nationalisme in Duitsland: het Alldeutsche Verband

Wat is het verschil tussen het Franse en Duitse radicale nationalisme?

Het Franse radicale nationalisme werd sterk beinvloed door de revanchegedachte en de cultus van de verloren provincies Elzas en lotharingen. Het Duitse nieuwe nationalisme ging uit van de gedachte dat de Duitse eenwording onvoltooid was.

Noem een overeenkomst tussen het Franse en Duitse nationalisme.

Het kwam eerder voort uit gevoel van zorg over zwakte nationale identiteit dan vertrouwen nationale superioriteit.

De opkomst van radicaalnationalistische organisaties werd in Duitsland mogelijk door het vertrek van Bismarck in 1890, waarom?

Bismarck bezat meer dan de keizer, het monopolie op de nationale symbolen. Zijn aftreden maakten voor de radicale nationalisten de weg vrij om kritiek te leveren op het overheidsbeleid. Nationalistische organisaties werden opgericht ter stimulering van de Duitse taal, scholen en immigratie en germanisering van de oostelijke provincies. Voorbeeld de Deutsche patriotenbund
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Een voorbeeld van een radicale nationalistische organisatie is het Alldeutsche Verband (ADV). olv Ernst Hasse werkte de partij samen met de rijksautoriteiten (tot begin jaren 20e eeuw). Het ADV kon in deze jaren profiteren van de uitgebreide middelen van de staatspropaganda. Waardoor bekoelde de samenwerking?

Er werd bijv samengewerkt bij de totstandkoming van een sterke vloot, met admiraal Von Tirpitz. Maar Von Tirpitz maakte zich zorgen over de gevolgen van het verhitte activisme van het ADV. Hij vreesde een voortijdig conflict met Groot-Brittannie, wat de vlootopbouw in gevaar zou kunnen brengen. De admiraal richtte de Deutscher Flottenverein op, die meer onder controle stond van de staat.

Noem een verschil in opvatting van historici toen en recentelijk

  • Historici hebben lang gedacht dat nationalistische organisaties vooral instrumenten waren van de politieke elite, nationalistische sentimenten vooral om aandacht af te leiden van interne spanningen en contradicties Duitse rijk.
  • Recentelijk wordt vooral onafhankelijke positie van organisaties benadrukt. 

Het ADV had op het hoogtepunt zo'n 23000 leden, voornamelijk uit het bildungsburgertum. Waarom had zo'n kleine organisatie toch veel invloed?

Veel ADV-leden waren tegelijkertijd ook lid van andere nationale organisaties. Het ADV bekleedde daardoor een centrale positie in de nationalistische publieke ruimte van het wilhelminische Duitsland. bovendien peelde het ADV een belangrijke rol bij de ideologische uitwerking van het radicaal-nationale gedachtegoed.

Na 1900 ging het ADV zich steeds afhankelijker opstellen tov de staat. De ADV had nog nauwelijks kritiek op het regeringsbeleid.
juist/onjuist?

onjuist. Het ADV werd steeds onafhankelijker en had juist scherpe kritiek op het onvoldoende assertieve Duitse butenlandse politieke beleid tav Groot-Brittannie en het gebrek aan steun voor de Duitse gemeenschappen in het Habsburgse rijk.

In 1908 werd het leiderschap overgenomen door Heinrich Class. Wat betekende dat voor het ADV beleid?

Het ADV kwam steeds kritischer te staan tov de officiele politiek. Ook ging het raciale antisemitisme steeds meer deel uitmaken van de ideologie van het ADV en werden contacten aangeknoopt met andere racistische en antisemitische organisaties.

De 2e Marokkocrisis in 1911 leidde tot een definitieve breuk tussen de regering en het ADV. Dmv de opbouw van een nationalistische coalitie probeerde het ADV een regeringsbeleid te beinvloeden en een agressievere nationale politiek af te dwingen ter voorbereiding op de als onvermijdelijk beschouwde oorlog met Frankrijk.

Geef een voorbeeld van een radicale nationalistische organisatie in het fin de siecle in Duitsland.

Alldeutsche Verband (ADV), 1891
  • Stimulering Duitse bewustzijn in Duisland
  • Ondersteuning Duitse gemeenschappen elders.
  • Bevordering Duitse rijk als wereldmacht.   

Het Duitse nationalisme wordt als volkisch getypeerd. Wat houdt dat in?

De natie was in de ogen van de ADV-leden een etnisch-linguistische entiteit, die in principe losstond van de staat. Waar staten uit tijdelijke constructies bestonden, waren volkeren tijdloos en onveranderlijk. Ook de Duitssprekenden buiten het Duitse rijk behoorden tot de Duitse natie.

Daarentegen behoorden Poolse, Franse, Deense en Joodse staatsburgers volgens de volkische nationalisten niet tot de Duitse volksgemeenschap. met name Polen en Joden waren een bedreiging (vloedgolf, parasieten en kankergezwellen) voor de Duitse volksgemeenschap.

De leden van het ADV zagen zichzelf als een kleine, elitaire voorhoede, een bedreigde voorpost die tot taak had de natie te wekken en te leiden in de naderende eindstrijd tussen het 'goede' en het 'kwade'. Wat zegt dit over het wereldbeeld van de radicale nationalisten?

Centraal in dit wereldbeeld staan begrippen als strijd en orde. orde en discipline werden gezien als de natuurlijkste eigenschappen van het Deutschtum en vormden ook de basis van het natuurlijke recht van de Duitse natie om te heersen over andere nationaliteiten die als wanordelijk, chaotische en minderwaardig werden omschreven.

Hoe konden spanningen ontstaan tussen het ADV en de rijksautoriteiten?

  • Von Tirpitz - zorgen over verhitte activisme van ADV
  • Vrees voor conflict met Groot-Brittannië.
  • Von Tirpitz richt vervolgens zelf het Deutscher Flottenverein op.

De zuivere volksgemeenschap was homogeen, organisch en hierarchisch. elke sociale klasse en groep had een eigen taak en positie binnen het grotere geheel van het volkslichaam.
Mannelijkheid werd in het nationalistische denken geassocieerd met activiteit, viriliteit en kracht - eigenschappen van een goede vaderlander.
Hoe werd er tegen vrouwen aangekeken?

enerzijds werd vrouwlijkheid met bijbehorende noties als passiviteit, zwakheid en irrationaliteit gelinkt aan de nationale ander, zoals de Fransen en de Joden.

Anderzijds speelden vrouwen een cruciale rol, omdat zij in eerste instantie verantwoordelijk waren voor de voortplanting en daarmee voor de continuering en de gezondheid van het volk als geheel. Zelfs de baarmoeder werd gepolitiseerd of genationaliseerd.
Er ontstonden ook vrouwenafdelingen bij enkelen radicaalnationalistische organisaties.

Wat leidde uiteindelijk tot een ledenafname bij het ADV?

Tegenwerking overheid
Einde Boerenoorlog 1902
Afname vlootenthousiasme

De ideologie van het radicale nationalisme bood een allesomvattend interpretatiekader om de snel veranderende wereld rond 1900 te begrijpen en te duiden. in termen van de nationale volksgemeenschap. Het Duitse radicale nationalisme wordt getypeerd als revolutionair en utopisch, en op zekere hoogte rationeel, waarom?

Revolutionair en utopisch omdat de nationalisten streefden naar een radicale herordening van de maatschappij waardoor de zuivere volksgemeenschap kon worden gerealiseerd.
Rationeel omdat de volkische nationalisten probeerden hun opvattingen te onderbouwen met pseudowetenschappelijk inzichten, zoals het sociaaldarwinisme en de raciale wetenschappelijk theorieen.

De radicaalnationalistische verenigingen bleven tot WO I marginale groepen die op nationaal niveau geen deel uitmaakten van het politieke establishment. WO I en zijn gevolgen vormde echter een uitstekende voedingsbodem voor de snelle opkomst van radicaalnationalistische krachten.
juist/onjuist?

juist

Wat leidde tot een definitieve breuk tussen de regering en het ADV?

Tweede Marokko-crises
Duitsers nederlaag tegen Fransen en Britten. 
ADV probeerde nationale coalitie op te bouwen.

Hoe kan het gedachtegoed van het ADV en het radicale Duitse nationalisme worden getypeerd?

  • Völkisch
  • Natie als etnisch-linguïstische entiteit, los van de staat. 
  • Vorm staat aanpassen aan de belangen van het volk.

Waarom kan het radicale nationalisme - net als in Frankrijk - ook in Duitsland niet worden gezien als een conservatieve beweging?

Het was eerder revolutionair en utopisch van karakter.
Streven naar radicale herordening maatschappij, realisering van zuivere volksgemeenschap.

Hoeveel invloed hadden de radicaalnationalistische verenigingen in de periode voor WOI?

Ondanks hun grote invloed op de publieke opinie bleven het vooral marginale groepen op nationaal niveau.
Geen onderdeel politieke establishment.
  • Maar dat veranderde na extreme ervaringen en felle nationalistische sentimenten tijden WOI   

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo