Nationalisme en natievorming... - Duitsland: op zoek naar de natie

Wat was volgens Otto Dann een sleutelgebeurtenis in Duitsland?

De bevrijdingsoorlog tegen de Franse overheersing.

Duitsland was zo groot en centraal gelegen dat het een europees vraagstuk werd. Na de 30-jarige oorlog had met name Frankrijk geprobeerd het Heilige Roomse rijk verdeeld te houden. Waarom lukte dat wel/niet?

Dat lukte, omdat het beleid van Frankrijk kon rekenen op steun van de territoriale vorsten. De Reichtnation was daarmee op voorhand verdeeld.

Wie was de was volgens Otto Dann de ware vader van het Duitse nationalisme?

Napoleon,

Vanaf 1770 was er sprake van een Duitse beweging. Een Duitse communicatiegemeenschap, gebaseerd op een gedeelde taal en literatuur was het bewijs van een groeiend cultureel bewustzijn. Schrijvers als Gotthold Ephraim Lessing en Goethe werden in alle Duitse landen gelezen. dit raakte een groot deel van de bevolking.
juist/onjuist?

onjuist. Het raakte een gering deel van de bevolking, de geletterde burgerij en het verlichte deel van de adel

De duitse cultuurnatio had nauwelijks invloed op de politieke verhoudingen binnen het rijk. Deze kwamen van buiten af. Welke invloeden waren dat?

De Franse revolutie en de export daarvan door Napoleon. De bevrijdingsoorlog tegen de Franse overheersing vormde de sleutelgebeurtenis. Er werden verwachtingen gewekt over een Duitse natie ook in politiek opzicht.

Hoe groot was de invloed van deze Duitse communicatie gemeenschap en de bijbehorende burgerlijke 'publieke opinie'?

Niet of nauwelijks invloed op politieke verhoudingen in Rijk
Veranderingen kwamen van buitenaf = > Franse Revolutie en export van revolutionaire idealen naar Duitsland (vrijheid, gelijkheid en broederschap)

Wat was het voornaamste oogmerk van de hervormingspolitiek?

Een bevolking van slaafse onderdanen te vormen tot een natie van burgers,
die in sociaal en economisch opzicht van de traditionele standsbeperkingen zouden zijn bevrijd.

Kon er volgens Goethe en Friedrich Schiller een politieke duitse natie bestaan? waarom wel/niet?

nee, in Xenien (1797) kon Duitsland nergens anders bestaan dan in de Duitse taal en literatuur. de term beantwoordde niet aan enigerlei politieke realiteit. Het Reichdeutsche gevoel stond bovendien op gespannen voet met het Landespatriotismus.

Wanneer en hoe werd verandering merkbaar in het Duitsland?

1789 - Franse Revolutie
Export van revolutionaire idealen - vrijheid, gelijkheid en broederschap - naar Duitsland.
Bevrijdingsoorlog tegen Franse overheersing ==>verwachtingen gewekt van eenwording Duitse natie in cultureel én politiek opzicht.

Hoe probeerde men in sociaal-economische opzicht een einde te maken aan de bestaande feodale verhoudingen en het vrije verkeer van grond, goederen en personen te bevorderen?

Via emancipatie van boeren en invoering van Gewerbefreiheit.

Het Heilige roomse Rijk werd in 1806 definitief ontmanteld, een deel van het oude rijk werd ondergebracht in de Rijnbond. In het noordwesten werd het koninkrijk Westfalen ingericht, olv Jerome Bonaparte. In 1807 waren de Pruisische rompstaat en Oostenrijk de laatste Duitse gebiedsdelen die niet onder napoleon vielen.
juist of onjuist

juist. De voorwaarden voor een nationale, geheel Duitsland omvattende beweging, waren zeer ongunstig

De ineenstorting van het Heilige Roomse rijk riep een krachtige reactie op. De Fransen hadden de zwakte van de hierarchische, streng gesegmenteerde standenorde van de absolutistische geregeerde Duitse staten laten zien. De hervormingspolitiek die volgde was erop gericht om de onderdanen om te vormen tot een natie van burgers, die in sociaal en economisch opzicht van de traditionele standsbeperkingen zouden zijn bevrijd. Ook het Bildungsburgertum en vooruitstrevende aristocraten werden bij de regering betrokken.
juist of onjuist?

juist

Waarmee stond het reichsdeutsche gevoel op gespannen voet?

Met het Landespatriotismus
Dit voerde sinds de Aufklärung (Verlichting) de boventoon in kringen van het opkomende Bildungsbürgertum.

In welk werk zijn de eerste sporen te vinden van 'völkische' ideologie?

In het werk van Ernst Moritz Arndt en Jahn. ( een uitgesproken populistische wending nam het nationale denken bij Ernst Moritz Arndt en Jahn)

Wanneer werd het Heilige Roomse rijk definitief ontmanteld?

Rond 1806
(Na annexering Westelijke Rijnoever door Frankrijk)

De hervormingspolitiek leidde in de landen van de Rijnbond tot een tendens van centralisering en bureaucratisering. in Oostenrijk was sprake van een middenkoers (olv Johann Philipp Stadion), waarbij de kloof tussen staat en natie overbrugd werd met een herstel van de Landstande.
juist of onjuist?

juist

In Pruisen werd olv baron von Stein en Karl August von Hardenberg de hervorming van bovenaf vormgegeven (Reform von oben), omdat ambtenaren de enige georganiseerde groep was die er een draagvlak voor kon bieden. Welke conclusie werd hier aan verbonden?

Een bewijs van Duitse superioriteit. de ideeen van 1789 uit Frankrijk, zouden in Duitsland op geordende wijze worden gerealiseerd.

Wat gebeurde er met het Heilige Roomse rijk na de ontmanteling in 1806?

Deel oude Rijk ondergebracht bij de Rijnbond - een confederatie van vazalstaten. (Beieren, Baden-Württemberg) => Franse protectie
Inrichting koninkrijk Westfalen. (toegewezen aan Jerome Bonaparte

Wat hielden de hervormingen in Pruisen in?

Het bestuur werd gereorganiseerd, de absolutistische regering werde vervangen door een kabinet van ministers. Het Gemeinde-edikt verschafte een grotere mate van lokaal zelfbestuur. Misstanden in het leger werden opgeheven en officiersposten werden ook voor burgers toegankelijk.
Via Gewerbefreiheit en de emancipatie van boeren werd het vrije verkeer van grond, goederen en personen bevorderd. Dit werkt overigens in eerste instantie in het voordeel van de adel

Wat waren de laatste Duitse gebiedsdelen die buiten de directe invloedssfeer van Napoleon lagen?

Pruisische rompstaat (ver in het oosten)
Oostenrijk

Waar werd opgeroepen tot een democratische eenheidsstaat binnen de confederatie van Europse republieken?

'Nationalfest der Deutschen'

Leidde de hervormingen in Pruisen ook tot politieke vrijheden?

nee, de beweging voor politieke vrijheid en constitutionele rechten liep op een mislukking uit door het verzet van de adel. De belofte van een grondwet werd nooit ingelost.

Welk gevolg had de ineenstorting van het Heilige Roomse Rijk? 1807 - (1806) (export revolutionaire idealen)

1807 - in verschillende staten werden hervormingen doorgevoerd.
Bevolking van slaafse onderdanen naar natie van burgers.
Bevrijding van traditionele standsbeperkingen in sociaal en economisch opzicht.
Vertegenwoordigers Bildungsbürgertum en vooruitstrevende aristocraten bij regering betrokken.

De hervormingsbewegingen in Pruissen en elders sloten aan bij de traditie van het landespatriotismus. Het zou zich vormen naar grotere territoriale eenheden.
juist/onjuist?

juist

Wat betekende de Pruisische Reform von Oben?

Ambtenaren - enige georganiseerde groep - bood draagvlak voor hervormingen.

Hervormers Hardenberg en Montgelas uniformeerde bestuur, rechtsgelijkheid onderwijshervorming en religie. Dit waren middelen om ein nationaalgeist, een interesse, ein sinn te wekken als basis voor staatsmacht en burgerlijk welzijn.
juist of onjuist?

juist

Het appel aan de Duitse natie kon als parool dienen in de strijd tegen de gemeenschappelijke vijand: Frankrijk. Wat was het gevolg?

Verschillen tussen staten en diverse groepen binnen elke afzonderlijke staat konden gemakkelijk worden gemaskeerd door dit gedeelde belang.

Waarom zagen sommige ideologen in de Reform von Oben een bewijs van de Duitse superioriteit?

==> De ideeën van 1789 die in Frankrijk in anarchie waren ontaard, konden in Duitsland op geordende wijze worden gerealiseerd.
==> Grote invloed op andere landen.

Wilhelm von Humboldt zag een wezenlijke tegenstelling tussen het Duitse en Franse cultuurpatroon: tussen Duitse Tugend, diepgang en innerlijkheid enerzijds en de Franse Armlichkeit der Moralitait, oppervlakkigheid en uiterlijkheid anderzijds. wat was het gevolg?

Humboldt trok een vergelijking tussen Rome en Frankrijk en Griekenland en Duitsland. Conclusie was dat hoewel Duitsland politiek verdeeld en militair zwakker was, wel beschikte over een superieure cultuur. Door de historische parallel werd de eigen achterstand omgezet in een voorsprong.

Geef enkele kenmerken van de Pruisische Reform von Oben (1807)

Absolutistische vorst vervangen door kabinet ministers.
Gemeinde-edikt => lokaal zelfbestuur
Opheffing misstanden leger.
Officiersposten ook voor burgers toegankelijk
Einde feodale verhoudingen => emancipatie boeren, invoering gewerbefreiheit => bevordering vrije verkeer grond, goederen, personen. (opheffing Bauernschutz)
Gewerbefreiheit => doorslaggevend voor modernisering samenleving.

Volgens Humboldt was de Duitse natie de directe erfgenaam van het oude Hellas, zij was een moderne Humanitaitsnation. Wat houdt dat in?

De Duitse cultuur was een hoogtepunt van humaniteit en een voorbeeld voor de gehele mensheid.
Volgens Schiller bevindt de Duitser zich in der Mitte von Europens Volkern en is der Kern der Menschheit.
Duitsland is het Land der Mitte, in zijn geschiedenis vervult zich het lot der mensheid.

Fichte bepleitte in zijn Reden een vorm van politieke eenheid. hoe zag dat er volgens hem uit?

Hij bepleitte een politieke eenheid, opdat de Duitse Geist bij machte zou zijn zichzelf naar buiten toe te verdedigen. Hij combineerde de Herderiaanse cultuuropvatting met Rousseaus volonte generale.
In Der geschlossene handelsstaat (1800) had hij al het ideaal aangegeven van een uniform georganiseerde, volstrekt autarkische staat, waarin het individu zich geheel in dienst stelt van het algemeen welzijn. Hierbij was de rol voor het onderwijs, met een nationaal karakter, cruciaal

Waarom liep bij de Reform von Oben voor politieke en constitutionele rechten uit op een mislukking?

Verzet van de adel
1823 - inzet provinciale standenvergadering, door adel gedomineerd.
Belofte grondwet nooit ingelost

Waarom werkte de Bauernschutz vooral in het voordeel van de adel?

Boer moest vrijheid duur betalen
Landheer hield jurisdictie => kapitalistisch ondernemer.

Het nationalisme volgens fichte verspreidde zich via genootschappen onder studenten en geletterde burgers. in 1815 werd de Deutsche bund opgericht, gericht op de wedergeboorte van de Duitse natie, de mogelijke eenheid van het verstrooide, verdeelde en gescheiden Volk werd nagestreefd. De Tugendbund beoogde vaderlandsliefde, liberale hervorming een een Duitse eenheidsstaat olv een vorst. Welke andere belangrijk genootschap ken je?

het Turngesellschaft van Jahn.
In zijn Deutsches Volkstum (1810) had hij gesteld dat gymnastiek niet allen de fysieke conditie, maar ook karakter, gemeenschapszin en militaire discipline zou bevorderen.

Waar sloten de hervormingsbewegingen in Pruisen naadloos bij aan?

De oudere traditie van het Landespatriotismus

In de tijden van de genootschappen wordt voor het eerst een radicale toon zichtbaar die de Duitse natie verbindt met democratisch-populistische denkbeelden. Het Duitse woord Volk krijgt voorrang boven het van oorsprong Romaanse Nation.
juist of onjuist?

juist

Het nationalisme nam een populistische wending bij Ernst Moritz Arndt en Jahn, in hun volkische ideologie. Wat houdt dit nationalisme in?

Dit nationalisme heeft een sterk emotioneel, agressief karakter en wordt begeleid door een extreme vorm van xenofobie. De natie wordt bepaald op basis van linguistische, culturele en raciale criteria. Het doel was het Volk te zuiveren van alle vreemde smetten. zowel gericht tegen allweltliche Judensinn als tegen Frankrijk.

Voor Arndt en Jahn had de Duitse cultuur universele betekenis. De Duitser was immers der Allerweltmensch, welchem Gott die ganze erde zur Heimat gegeben hat. Waar leidde deze opvatting toe?

Het was een rechtvaardiging voor de Groot-Duitse droom, waarin politiek-militaire macht net zo belangrijk was als de Duitse spiritualiteit (Schiller en humboldt). Dit duitse nationalisme maakt voor het eerst aanspraken op gebiedsdelen die van de duitse stam waren vervreemd. Macht is het kenteken van een gezonde natie, dus hadden sterke volken een natuurlijk recht om zwakke naties door Eisen und Feuer te genezen.

Na de uitkomsten van het congres van Wenen, traden de verschillen binnen de Duits-nationale beweging aan het licht. De Duitse vorsten waren gericht op de consolidatie van hun positie. Het streven was in het algemeen gericht op herstel van het verlicht absolutisme en het behoud of versteviging van de eigen territoriale autonomie.
juist of onjuist?

juist

Wat waren de omstandigheden waarin Wilhelm von Humboldt zijn essay Geschichte des Verfalls und Unterganges der griechischen Freistaaten schreef?

Het Heilige Roomse rijk stortte ineen
Fransen overheersten grote delen van Duitsland.

Het aanzien van de Duitse Bond werd bepaald door Kleinstaaterei. Leg uit?

De Duitse bond had het karakter van een vorstenbond, die in de plaats was getreden van de vroegere Reichsnation. Het centrale orgaan, Bundestag in Frankfurt, had slechts beperkte invloed.
In Beieren, Wurttemberg en Hessen-Darmstadt werden wel grondwettelijke regelingen uitgevaardigd, maar dit was een gunst van de soevereine vorst en noodzaak om nieuwe gebiedsdelen te integreren
In Pruissen en Oostenrijk bleven hervormingen helemaal uit, door politiek conservatieve-autoritaire denkbeelden.

Welke tegenstelling zag Wilhelm von Humboldt in het Franse en Duitse cultuurpatroon?

Duitse diepgang en innerlijkheid versus Franse oppervlakkigheid en uiterlijk vertoon.
(Zoals vroeger Grieken het machtige Rome in cultureel opzicht hadden geannexeerd, zo zou hogere Duitse cultuur over Fransen triomferen. )

Wat gebeurde er tijdens het Wartburgfeest (1817) (herdenking 300-jarige hervorming en de Volkerschlacht van 1813)?

Tijdens het feest met ceremonieel en vlagvertoon werden klachten geuit over de minimale hervormingen. Hoewel de meerderheid liberaal-nationaal was, kreeg de radicale democratische vleugel de overhand. Dit resulteerde in een boekverbranding van schrijvers die niet Duits of democratisch genoeg waren.

Hoe beschouwt Humboldt de Duitse natie in navolging van Fichte

Erfgenaam van het oude Hellas.
Moderne Humanitätsnation. Hoogtepunt van humaniteit en voorbeeld van hele mensheid.

Wat was het gevolg van het Wartburgfeest?

Het maakte de vorsten opmerkzaam op het potentiele gevaar van de nationaaldemocratische oppositie. Studenten organiseerden zich op nationale schaal in de Allgemeine deutsche Burschenschaft (1818). Na de moord op de schrijver Kotzebue (1819) werden er strenge repressieve maatregelen genomen.

Welke gedachte zal het Duitse nationale denken tot in de 20e eeuw beheersen?

Duitsland is het Land der Mitte
Duitser bevindt zich in het midden van Europese volken - Kern der mensheid.
Hoogtepunt humaniteit en voorbeeld gehele mensheid.

Wat hielden de repressieve maatregelen vanaf 1819 (tot 1848) in?

Burschenschaften werden verboden, universiteiten onder directe staatscontrole geplaatst. verscherpt politietoezicht op revolutionaire bewegingen en demagogische verbindingen, verscherpte perscensuur.

Tijdens de Franse overheersing was het Duitse nationalisme nog een tamelijk marginaal verschijnsel. Toch was een duidelijk opgang merkbaar. Waar pleitte Fichte voor in zijn Reden?

Politieke eenheid zodat Duitse Geist zich naar buiten toe kon verdedigen.
Taal-cultuurnatie ==> vervulling politieke gemeenschap => berust op wil burgers.
Cruciale rol onderwijs

De jaren 20 (18e eeuw) worden wel aangeduid als de Biedermeiertijd. Wat kun je daarover vertellen?

Het was een tijd van schijnbare rust en burgerlijke zelfgenoegzaamheid. De politieke oppositie was immers (door de repressieve maatregelen) uit de publieke ruimte verdreven en veroordeeld tot een ondergronds bestaan.

In 1815 werd de Deutsche Bond opgericht. Wat streefden zij na?

Wedergeboorte Duitse natie.

De meerderheid van het Bildungsburgertum en de opkomende ondernemersklasse volgde een gematigde koers (1820 ev) Het nationaal bewust zijn was gesterkt, maar vooral omtrent de Duitse cultuurgemeenschap. Politiek richtte men zich op constitutionele en maatschappelijke hervormingen binnen de eigen territoriale staat.
juist/onjuist?

juist, landespatriotismus en Duits cultuurnationalisme leken nog goed verenigbaar. na 1815 vormden talloze nieuwe genootschappen de ruggengraat van de burgerlijke samenleving in wording. deze hadden steeds vaker grensoverschrijdende contacten, waardoor brede netwerken ontstonden en de Duitse publieke ruimte vorm kreeg

Het effect van de onderwijshervormingen was een leesrevolutie. Wat waren de gevolgen?

tussen 1770 en 1830 verdubbelde het percentage dat kon lezen naar 40%. De toename in de belangstelling voor boeken en tijdschriften was groot. Hiermee tekende zich een brede publieke opinie af, die openstond voor nieuwe ideeen. Het resultaat was een groeiende kloof tussen staat en maatschappij.

Welke conclusie kunnen we trekken uit de opkomst van de verschillende genootschappen, zoals de Deutsche Bund?

Eerste radicale toon die Duitse natie verbindt met democratisch-populistische denkbeelden.

De territoriale staat was, paradoxaal de belangrijkste factor in het ontstaan van een Duits-burgerlijke samenleving, hoofdzakelijk door een actief economisch stimuleringsbeleid. Leg uit.

Pruisen was door het congres van Wenen een Duitse staat geworden. kleinstaaterei betekende een veelheid van tolheffingen, die een ernstige belemmering vormden voor handel en nijverheid binnen de Bond. Pruisen initieerde een politiek van bestuurlijke en economische integratie. Er ontstond tussen 1816-1834 een Zollverein, die doorslaggevend was voor de verdere economische en politieke ontwikkeling in Duitsland.

Wat kenmerkt het nationale denken bij Ernst Moritz Arndt en Jahn?

Populistische wending
Sterk emotioneel, agressief karakter, extreme vorm xenofobie.
Natie ook bepaald op grond raciale.
Volk zuiveren van vreemde smetten.
Duitse cultuur had universele betekenis: Groot-Duitse droom waarin politiek-militaire macht net zo belangrijk als spiritualiteit.

De Zollverein, douane-unie werd een monetaire unie in 1838 toen de Pruisische taler tot gemeenschappelijke munt werd verklaard. Ook stimuleerde de Zollverein de aanleg van het spoorwegnet, dat weer een impuls gaf aan de steenkool- en ijzerindustrie in het ruhrgebied. Hoe wordt de periode tussen 1835-1845 wel genoemd?

Grunderjahre, het begin van een industrialiseringsproces. oostenrijk was hiervan uitgesloten, omdat het door pruisen buiten de Zollverein was gehouden en geen directe deelgenoot was in het proces van economische integratie.

Wat was het gevolg van het begin van het industrialisatieproces?

Er ontstond een wirtschafburgertum (handelaren en ondernemers), die direct belang hadden bij nadere politieke en bestuurlijke samenwerking tussen staten. bovendien was er groeiende onvrede over de opgelegde beperkingen en het uitblijven van constitutionele hervormingen.
de jaren 1830-1832, Duitslands vergeten revolutie, economische malaise, sociale onrust, groeiende misdaad en politieke agitatie.

Wat is het gevolg van de ineenstorting van het napoleontische rijk in 1813/1815 in Duitsland?

Vorsten voeren een conservatieve reactionaire politiek
Streven naar verlicht-absolutistisch staatsbestel.
Behoud van in Franse tijd verworven gebieden ism adel, leger en kerk.

Hoe moet de in 1816 opgerichte Duitse bond beschouwd worden?

Een vorstenbond

Door de zollverein en volgende veranderingen richtte ook de liberale burgerij zich in toenemende mate op de duitse bond als het actieveld om constitutionele en maatschappelijke vrijheden af te dwingen. Wat was het beoogde doel van de liberalen?

Zij gingen niet uit van een eenheidsstaat. Volgens Karl von Rotteck stonden vrijheid en eenheid op gespannen voet. Voor de liberalen was de Duitse bond een instrument dat zij hoopten te gebruiken om hervormingen binnen afzonderlijke staten te forceren, zonder evenwel de heersende diversiteit of het monarchale principe daarbij aan te tasten.

Wat was het doel van de democraten?

In tegenstelling tot de liberalen, wilden de democraten een eenheidsstaat, die op het principe van volkssoevereiniteit moest worden gegrondvest.

De in 1816 opgerichte Duitse Bond richtte ook een Nationale vergadering op (Bundestag, Frankfurter Parlement). Welke invloed had deze vergadering in de Duitse Bond?

Beperkt
De Duits Bond had een conservatief-autoritair politiek klimaat en een repressief beleid ten opzichte van liberaal-democratische vernieuwers.

In 1832 tijdens het Hambacher fest kwamen nationale propaganda en sociale onvrede samen. er werd opgeroepen tot een democratische eenheidsstaat binnen een confederatie van Europese republieken. Wat was de reactie?

Op initiatief van Metternich werd besloten de perscensuur opnieuw aan te scherpen, de vrijheid van vergadering te beknotten en de grondwettelijke rechten van afzonderlijke staten aan het centrale toezicht van de Duitse bond te onderwerpen.
Nationalisten weken uit naar het buitenland, waar zij hun activiteiten voortzetten. de pan-duitse communicatiegemeenschap was inmiddels een feit.

Wanneer kwam de onvrede over de conservatief autoritaire politiek aan de oppervlakte?

In 1817 tijdens het Wartburgfeest. - herdenking van 300-jarige Hervorming en Völkerschlacht 1813.
==> maakte vorsten opmerkzaam op potentieel gevaarlijke nationaal-democratisch oppositie.

De periode 1832-1848 wordt gekenmerkt door een nadere kristallisatie van politieke richtingen. de liberale partij der beweging - Staatslexikon, conservatieve partij der stilstand - historisch-politisch zeitschrift. de historisch-politische Blatter dienden als spreekbuis voor de katholieke bevolking, de democraten waren nog ondergronds
wat blijkt hieruit?

Dergelijke publicatie vonden nu een nationaal publiek en beriep zich daarbij op de Nation. Achter dit begrip gingen niet alleen politiek-ideologische en regionale verschillen schuil, maar ook religieuze verschillen.

Welke koers volgde een meerderheid van de Bildungbürgertum en de voorzichtig opkomende ondernemers klasse?

Een gematigde koers.
Bevrijdingsoorlog had het nationaal bewustzijn gesterkt, maar vooral het besef omtrent een omvattende Duitse cultuurgemeenschap.
Liberale doelstellingen die zich niet uitstrekten tot principe volkssoevereiniteit
Niet gericht tegen monarchale uitgangspunt Duitse Bond.
Landspatriotisme en Duits cultuurnationalisme leken hier nog goed verenigbaar.

De Rijncrisis (1840) markeert het moment waarop het Duitse nationalisme, tot dan toe vooral een zaak van de burgerlijke bovenlaag, voor het eerst doordrong tot de massa van de bevolking en zijn politieke kracht ten volle manifesteerde.
Wat was het gevolg?

Ook het conflict rond Sleeswijk-holstein met de deense nationale beweging, gaf vanaf 1844 nieuwe brandstof.
De gymnastiekbeweging van Jahn werd opnieuw toegelaten evenals andere verenigingen (o.a. zangverenigingen)
De germanisten organiseerden de eerste pan-Duitse wetenschappelijke conferenties, waar wetenschap werd gepresenteerd als een nationale zaak. Er ontstonden plannen voor grote nationale gedenktekens, bijv het voltooien dan de Dom van Keulen.

In 1841 werd de Dombau-Verein opgericht. Het project onderstreepte dat de Rijn werd gezien als nationaal symbool. Maar het onderstreepte ook de verzoening tussen kerk en staat en daarmee de erkenning van de katholieke bevolking als volwaardig onderdeel van de natie.
God, vorst, kunst en volk kwamen samen in die Nationaldenkmal
juist of onjuist?

juist

Wat vormde een vervolg op de genootschapscultuur van de achttiende eeuw?

1815 Ontstaan nieuwe verenigingen
==> ruggengraat burgerlijke samenleving in wording.

Leesclubs
Schutterijen
Zangverenigingen

Plaatselijk maar ook grensoverschrijdend karakter. Bredere netwerken. 'Duitse' publieke ruimte kreeg steeds meer vorm.

Hoe kunnen de vele verenigingen die na 1815 ontstonden worden getypeerd?

Verzamelplaatsen liberale oppositie.

De nationalistische saamhorigheid bij de Rijncrisis gaf hernieuwde hoop op constitutionele hervormingen, mede door het aantreden van Friedrich wilhelm IV. Voldeed Wilhelm aan de verwachtingen?

nee, hij ontpopte zich als een conservatief, die herstel van de christelijk-absolutistische staat en de daarmee verbonden traditionele standenorde voorstond.

De jaren 40 (18e) - voorrevolutionair bewustzijn. de duitse samenleving was te ingrijpend veranderd. Wat waren die veranderingen?

De omvorming van een feodaal-agrarische orde in een vrijemarkteconomie, met grote sociale verschuivingen. een leidende rol voor Rijnlandse ondernemers, commercialisering van de landbouw, ongunstig voor de massa van kleinere boeren, agrarische crisis jaren 20 en 40. Overbevolking leidde tot schaarste aan land en groeiende werkloosheid.
eind jaren 40 was er door hongersnood, misoogsten en epidemische ziekten een diepe economische crisis en revolutionaire stemming

Welk percentage van de bevolking kon lezen in respectievelijk 1770 en 1830?

1770 - 15 procent
1830 - 40 procent

Friedrich Wilhelm riep eind jaren 40 de nationale landtag bijeen. Het orgaan werd echter onmiddellijk weer ontbonden toen de liberale meerderheid de begroting weigerde goed te keuren zonder voorafgaande grondwettelijke concessies.
juist/onjuist

juist

Okt 1847 liberalen uit Pruisen en het zuiden bundelde hun krachten om een algehele hervorming van de Duitse bond te bewerkstelligen. Wat was hun programma?

Hun Heppenheim Programm had een gematigd karakter. Het ging uit van een centrale regering met gekozen parlement en gebruikelijke liberale vrijheden, De Zollverein zou alle Duitse staten moeten omvatten, uitgezonderd Oostenrijk.

In februari 1848 brak in Parijs de opstand uit, die in maart in Duitsland leidde tot rellen. Liberalen eisten, vooral in het Zuiden en in Pruisen hervorming en nationale eenheid. wat was het resultaat?

Heftige gevechten in Wenen eindigden met de installatie van een liberale regering en de val van Metternich. Berlijn volgde. Friedrich Wilhelm installeerde een regering met Camphausen en Dahlmann

De revolutie van 1848 bleek een pyrrusoverwinning, waarom?

de liberalen en democraten in de diverse parlementen konden niet tot overeenstemming komen over grondwettelijke en sociale vraagstukken. De oude machten (vorst, adel en leger) konden zich hergroeperen. Het leger maakte een einde aan de opstanden van de democratisch gezinde volksmassa. eind 1848

Het verloop van de revolutie in Wenen en Berlijn was bepalend voor heel Duitsland en de Duits-nationale beweging (Frankfurt). In Frankfurt was een national parlement gekozen en benoemd, 18 mei. Wat was het resultaat?

Dit professorenparlement (vanwege het onevenredig grote aantal vertegenwoordigers uit het overwegend liberale bildungsburgertum en vanwege het onvermogen om overloeze discussies te vertalen in besluiten), liberale en democraten stonden lijnrecht tegenover elkaar, regionale en religieuze verschillen compliceerde het debat, Alleen eensgezind als het gaat om nationale eenheid, waar die wordt bedreigd door anderen nationale aanspraken.

Het frankfurter parlement steunde de pruissische regering in het streven om Posen (Poznan) op te nemen in de te vormen Duitse staat. Hierdoor werd het poolse onafhankelijkheidsstreven effectief gesmoord.
juist/onjuist

juist

Duitse aanspraken botsten met claims van de Tsjechische nationalisten, (1848- panslavisch congres). De tsjechische beweging was verdeeld, zodat het Oostenrijkse leger de opstand kon onderdrukken.
juist/ onjuist?

juist

Wanneer kon Duitsland uitgroeien tot de machtigste industriële natie op het continent?

Na 1870.

Het conflict om Sleeswijk-Holstein kwam tot ontbranding toen Pruissische troepen binnenvielen om het gebied te annexeren. De Duitsers (wo Karl Varnhage von Ense) spraken van een gerechtvaardigde oorlog, omdat de meerderheid van de bevolking Duits was.
Juist/onjuist

juist. Pruisen werd door Engeland en Rusland gedwongen zich terug te trekken

Welk land was onder Pruisische druk uit het Zollverein gehouden in 1834?

Oostenrijk.

Engeland en Rusland dwongen Pruissen zich terug te trekken uit Sleeswijk-Holstein. Wat was het resultaat?

Duitse liberalen trokken de conclusie dat vrijheid en eenheid niet zonder meer samengaan. Dahlmann: De weg naar macht is de enige die ons verlangen naar vrijheid zal lenigen en bevredigen. Duitsland moet zich eindelijk in de rangen van de politieke grootmachten voegen: als grootmacht. Dit kan alleen gebeuren door Pruisen

Het pleidooi voor de Klein-Duitse oplossing, betekende niet dat Duitsland genoegen nam met een bescheidener rol in de Europese politiek. Wat impliceerde dat?

Er was spraken van een aan het Duitse volk opgelegde beschavingsmissie; Dit argument werd ingezet om aanspraken in het oosten te verdedigen, maar ook op Sleeswijk en Limburg.

Arndt beriep zich in het parlement op het culturele en linguistische stamverwantschap als het ging op de terugwinning van de grote westelijke rivierstromen. Tav Elzas-Lotharingen , het italiaanse Tirol of de irrendenta werd even makkelijk een beroep gedaan op vermeende historische territoriale rechten.
juist/onjuist?

juist. De natie werd telkens volgens andere criteria gedefinieerd, de uitkomst was hetzelfdeL maximale uitbreiding van het Duitse territorium.

De meerderheid van het parlement was aanvankelijk voorstander van de Groot-duitse oplossing. (een federale eenheid met Oostenrijk). Was dit mogelijk?

nee, Wenen weigerde een opsplitsing van het Habsburgse rijk ook maar in overweging te nemen. Het was ook ondenkbaar dat de Duitse staat heel het rijk, incl niet-Duitse nationaliteiten, zou opnemen

Het parlement bood de kroon aan aan Friedrich Wilhelm in 1849. Deze weigerde, waarom?

Als soeverein vorst verwierp hij de gedachte van een constitutionele monarchie, die door een parlement zou worden gecontroleerd.

Wat was het gevolg van het weigeren van de kroon door Friedrich Wilhelm?

Een hernieuwde opstand van radicalen. Deze werd door het Pruisische leger de kop ingedrukt, waarna het parlement in Frankfurt werd ontbonden. Vanaf juli 1849 kwam de Bondsdag weer bijeen.

Wat was de conclusie na het ontbinden van het parlement in Frankfurt en het in ere herstellen van de Bondsdag?

De revolutie had de spanning tussen eenheid en vrijheid zichtbaar gemaakt. Het ideaal van een vreedzame coexistentie tussen liberale natiestaten was een illusie gebleken. De Duitse eenheid van onderop, als resultaat van democratische besluitvorming gestalte geven, was niet gelukt. De nationale eenheid zou van bovenaf moeten komen, opgelegd door de Pruisische staat.

Omschrijf de Pruisische - politiek bestuurlijke - hervormingen die in de jaren vanaf 1807 onder leiding van baron Vom Stein en vervolgens de Pruisische staatsman Karl August von Hardenberg (1750-1822) tot stand kwamen.

Absolutistische vorstelijke regering vervangen door kabinet ministers
Sterke centrale staat, gebaseerd op ambtelijke bureaucratie, adel invloedrijk, steunpilaar van de staatsmacht, positie vorst.
Lokale bestuur via het Gemeinde-edikt een grotere mate van handelingsvrijheid.
Legerhervormingen , niet-adellijke burgers toegelaten tot officiersposten.

Omschrijf de Pruisische economische hervormingen die in de jaren vanaf 1807 onder leiding van baron Vom Stein en vervolgens de Pruisische staatsman Karl August von Hardenberg (1750-1822) tot stand kwamen.

Economische vrijheid vergroot door invoering van de Gewerbefreiheit.
Feodale praktijken opgeheven, emancipatie boerenstand bevorderd en vrijheid van handel, grondverkoop, en personen- en goederenverkeer mogelijk.
Hervormingen ‘van bovenaf door de staat en dienden vooral bestuurlijke en economische doelen.
Conservatieve staat, de adel voorop, verzette zich ondanks toezeggingen succesvol tegen de instelling van een nationale vertegenwoordigende vergadering.
Hervormingen ‘conservatieve modernisering’.

In hoeverre waren hervormers als Hardenberg en de Beierse staatsmn Montgelas patriotten?

Tot zij de productieve krachten van de natie konden mobiliseren ten behoeve van hun eigen staat.

Uniformering bestuur, rechtsgelijkheid, onderwijshervorming en religie vooral om Nationalgeist, Interesse en Sin op te wekken als basis staastmacht en burgerlijk welzijn.

Wanneer en waarom werden de Burschenschaften verboden?

1819 - moord op schrijver en de vermeende Russische spion August Kotzebue

Wat bleek in 1848 de doodsteek voor het parlement?

Het feit dat koning Friedrich Wilhelm kroon weigerde van nieuwe Duitsland (opsplitsing Habsburgse rijk) wilde geen controle constitutionele monarchie
Opnieuw rellen - Pruisische leger herstelde orde
Parlement ontbonden

Van Wenen tot Frankfurt, 1815-1848 - Nationalisme en natievorming in afzonderlijke landen - Duitsland: op zoek naar de natie

96 belangrijke vragen over Van Wenen tot Frankfurt, 1815-1848 - Nationalisme en natievorming in afzonderlijke landen - Duitsland: op zoek naar de natie

Wat was volgens Otto Dann een sleutelgebeurtenis in Duitsland?

Duitsland was zo groot en centraal gelegen dat het een europees vraagstuk werd. Na de 30-jarige oorlog had met name Frankrijk geprobeerd het Heilige Roomse rijk verdeeld te houden. Waarom lukte dat wel/niet?

Wie was de was volgens Otto Dann de ware vader van het Duitse nationalisme?

De duitse cultuurnatio had nauwelijks invloed op de politieke verhoudingen binnen het rijk. Deze kwamen van buiten af. Welke invloeden waren dat?

Hoe groot was de invloed van deze Duitse communicatie gemeenschap en de bijbehorende burgerlijke 'publieke opinie'?

Wat was het voornaamste oogmerk van de hervormingspolitiek?

Kon er volgens Goethe en Friedrich Schiller een politieke duitse natie bestaan? waarom wel/niet?

Wanneer en hoe werd verandering merkbaar in het Duitsland?

Hoe probeerde men in sociaal-economische opzicht een einde te maken aan de bestaande feodale verhoudingen en het vrije verkeer van grond, goederen en personen te bevorderen?

Waarmee stond het reichsdeutsche gevoel op gespannen voet?

In welk werk zijn de eerste sporen te vinden van 'völkische' ideologie?

Wanneer werd het Heilige Roomse rijk definitief ontmanteld?

De hervormingspolitiek leidde in de landen van de Rijnbond tot een tendens van centralisering en bureaucratisering. in Oostenrijk was sprake van een middenkoers (olv Johann Philipp Stadion), waarbij de kloof tussen staat en natie overbrugd werd met een herstel van de Landstande. juist of onjuist?

In Pruisen werd olv baron von Stein en Karl August von Hardenberg de hervorming van bovenaf vormgegeven (Reform von oben), omdat ambtenaren de enige georganiseerde groep was die er een draagvlak voor kon bieden. Welke conclusie werd hier aan verbonden?

Wat gebeurde er met het Heilige Roomse rijk na de ontmanteling in 1806?

Wat hielden de hervormingen in Pruisen in?

Wat waren de laatste Duitse gebiedsdelen die buiten de directe invloedssfeer van Napoleon lagen?

Waar werd opgeroepen tot een democratische eenheidsstaat binnen de confederatie van Europse republieken?

Leidde de hervormingen in Pruisen ook tot politieke vrijheden?

Welk gevolg had de ineenstorting van het Heilige Roomse Rijk? 1807 - (1806) (export revolutionaire idealen)

De hervormingsbewegingen in Pruissen en elders sloten aan bij de traditie van het landespatriotismus. Het zou zich vormen naar grotere territoriale eenheden. juist/onjuist?

Wat betekende de Pruisische Reform von Oben?

Hervormers Hardenberg en Montgelas uniformeerde bestuur, rechtsgelijkheid onderwijshervorming en religie. Dit waren middelen om ein nationaalgeist, een interesse, ein sinn te wekken als basis voor staatsmacht en burgerlijk welzijn. juist of onjuist?

Het appel aan de Duitse natie kon als parool dienen in de strijd tegen de gemeenschappelijke vijand: Frankrijk. Wat was het gevolg?

Waarom zagen sommige ideologen in de Reform von Oben een bewijs van de Duitse superioriteit?

Wilhelm von Humboldt zag een wezenlijke tegenstelling tussen het Duitse en Franse cultuurpatroon: tussen Duitse Tugend, diepgang en innerlijkheid enerzijds en de Franse Armlichkeit der Moralitait, oppervlakkigheid en uiterlijkheid anderzijds. wat was het gevolg?

Geef enkele kenmerken van de Pruisische Reform von Oben (1807)

Volgens Humboldt was de Duitse natie de directe erfgenaam van het oude Hellas, zij was een moderne Humanitaitsnation. Wat houdt dat in?

Fichte bepleitte in zijn Reden een vorm van politieke eenheid. hoe zag dat er volgens hem uit?

Waarom liep bij de Reform von Oben voor politieke en constitutionele rechten uit op een mislukking?

Waarom werkte de Bauernschutz vooral in het voordeel van de adel?

Waar sloten de hervormingsbewegingen in Pruisen naadloos bij aan?

In de tijden van de genootschappen wordt voor het eerst een radicale toon zichtbaar die de Duitse natie verbindt met democratisch-populistische denkbeelden. Het Duitse woord Volk krijgt voorrang boven het van oorsprong Romaanse Nation.juist of onjuist?

Het nationalisme nam een populistische wending bij Ernst Moritz Arndt en Jahn, in hun volkische ideologie. Wat houdt dit nationalisme in?

Voor Arndt en Jahn had de Duitse cultuur universele betekenis. De Duitser was immers der Allerweltmensch, welchem Gott die ganze erde zur Heimat gegeben hat. Waar leidde deze opvatting toe?

Wat waren de omstandigheden waarin Wilhelm von Humboldt zijn essay Geschichte des Verfalls und Unterganges der griechischen Freistaaten schreef?

Het aanzien van de Duitse Bond werd bepaald door Kleinstaaterei. Leg uit?

Welke tegenstelling zag Wilhelm von Humboldt in het Franse en Duitse cultuurpatroon?

Wat gebeurde er tijdens het Wartburgfeest (1817) (herdenking 300-jarige hervorming en de Volkerschlacht van 1813)?

Hoe beschouwt Humboldt de Duitse natie in navolging van Fichte

Wat was het gevolg van het Wartburgfeest?

Welke gedachte zal het Duitse nationale denken tot in de 20e eeuw beheersen?

Wat hielden de repressieve maatregelen vanaf 1819 (tot 1848) in?

Tijdens de Franse overheersing was het Duitse nationalisme nog een tamelijk marginaal verschijnsel. Toch was een duidelijk opgang merkbaar. Waar pleitte Fichte voor in zijn Reden?

De jaren 20 (18e eeuw) worden wel aangeduid als de Biedermeiertijd. Wat kun je daarover vertellen?

In 1815 werd de Deutsche Bond opgericht. Wat streefden zij na?

Het effect van de onderwijshervormingen was een leesrevolutie. Wat waren de gevolgen?

Welke conclusie kunnen we trekken uit de opkomst van de verschillende genootschappen, zoals de Deutsche Bund?

De territoriale staat was, paradoxaal de belangrijkste factor in het ontstaan van een Duits-burgerlijke samenleving, hoofdzakelijk door een actief economisch stimuleringsbeleid. Leg uit.

Wat kenmerkt het nationale denken bij Ernst Moritz Arndt en Jahn?

Wat was het gevolg van het begin van het industrialisatieproces?

Wat is het gevolg van de ineenstorting van het napoleontische rijk in 1813/1815 in Duitsland?

Hoe moet de in 1816 opgerichte Duitse bond beschouwd worden?

Door de zollverein en volgende veranderingen richtte ook de liberale burgerij zich in toenemende mate op de duitse bond als het actieveld om constitutionele en maatschappelijke vrijheden af te dwingen. Wat was het beoogde doel van de liberalen?

Wat was het doel van de democraten?

De in 1816 opgerichte Duitse Bond richtte ook een Nationale vergadering op (Bundestag, Frankfurter Parlement). Welke invloed had deze vergadering in de Duitse Bond?

In 1832 tijdens het Hambacher fest kwamen nationale propaganda en sociale onvrede samen. er werd opgeroepen tot een democratische eenheidsstaat binnen een confederatie van Europese republieken. Wat was de reactie?

Wanneer kwam de onvrede over de conservatief autoritaire politiek aan de oppervlakte?

Welke koers volgde een meerderheid van de Bildungbürgertum en de voorzichtig opkomende ondernemers klasse?

De Rijncrisis (1840) markeert het moment waarop het Duitse nationalisme, tot dan toe vooral een zaak van de burgerlijke bovenlaag, voor het eerst doordrong tot de massa van de bevolking en zijn politieke kracht ten volle manifesteerde. Wat was het gevolg?

Wat vormde een vervolg op de genootschapscultuur van de achttiende eeuw?

Hoe kunnen de vele verenigingen die na 1815 ontstonden worden getypeerd?

De nationalistische saamhorigheid bij de Rijncrisis gaf hernieuwde hoop op constitutionele hervormingen, mede door het aantreden van Friedrich wilhelm IV. Voldeed Wilhelm aan de verwachtingen?

De jaren 40 (18e) - voorrevolutionair bewustzijn. de duitse samenleving was te ingrijpend veranderd. Wat waren die veranderingen?

Welk percentage van de bevolking kon lezen in respectievelijk 1770 en 1830?

Friedrich Wilhelm riep eind jaren 40 de nationale landtag bijeen. Het orgaan werd echter onmiddellijk weer ontbonden toen de liberale meerderheid de begroting weigerde goed te keuren zonder voorafgaande grondwettelijke concessies. juist/onjuist

Okt 1847 liberalen uit Pruisen en het zuiden bundelde hun krachten om een algehele hervorming van de Duitse bond te bewerkstelligen. Wat was hun programma?

In februari 1848 brak in Parijs de opstand uit, die in maart in Duitsland leidde tot rellen. Liberalen eisten, vooral in het Zuiden en in Pruisen hervorming en nationale eenheid. wat was het resultaat?

De revolutie van 1848 bleek een pyrrusoverwinning, waarom?

Het verloop van de revolutie in Wenen en Berlijn was bepalend voor heel Duitsland en de Duits-nationale beweging (Frankfurt). In Frankfurt was een national parlement gekozen en benoemd, 18 mei. Wat was het resultaat?

Het frankfurter parlement steunde de pruissische regering in het streven om Posen (Poznan) op te nemen in de te vormen Duitse staat. Hierdoor werd het poolse onafhankelijkheidsstreven effectief gesmoord.juist/onjuist

Duitse aanspraken botsten met claims van de Tsjechische nationalisten, (1848- panslavisch congres). De tsjechische beweging was verdeeld, zodat het Oostenrijkse leger de opstand kon onderdrukken. juist/ onjuist?

Wanneer kon Duitsland uitgroeien tot de machtigste industriële natie op het continent?

Het conflict om Sleeswijk-Holstein kwam tot ontbranding toen Pruissische troepen binnenvielen om het gebied te annexeren. De Duitsers (wo Karl Varnhage von Ense) spraken van een gerechtvaardigde oorlog, omdat de meerderheid van de bevolking Duits was. Juist/onjuist

Welk land was onder Pruisische druk uit het Zollverein gehouden in 1834?

Engeland en Rusland dwongen Pruissen zich terug te trekken uit Sleeswijk-Holstein. Wat was het resultaat?

Het pleidooi voor de Klein-Duitse oplossing, betekende niet dat Duitsland genoegen nam met een bescheidener rol in de Europese politiek. Wat impliceerde dat?

De meerderheid van het parlement was aanvankelijk voorstander van de Groot-duitse oplossing. (een federale eenheid met Oostenrijk). Was dit mogelijk?

De hervormingspolitiek leidde in de landen van de Rijnbond tot een tendens van centralisering en bureaucratisering. in Oostenrijk was sprake van een middenkoers (olv Johann Philipp Stadion), waarbij de kloof tussen staat en natie overbrugd werd met een herstel van de Landstande.
juist of onjuist?

De hervormingsbewegingen in Pruissen en elders sloten aan bij de traditie van het landespatriotismus. Het zou zich vormen naar grotere territoriale eenheden.
juist/onjuist?

Hervormers Hardenberg en Montgelas uniformeerde bestuur, rechtsgelijkheid onderwijshervorming en religie. Dit waren middelen om ein nationaalgeist, een interesse, ein sinn te wekken als basis voor staatsmacht en burgerlijk welzijn.
juist of onjuist?

In de tijden van de genootschappen wordt voor het eerst een radicale toon zichtbaar die de Duitse natie verbindt met democratisch-populistische denkbeelden. Het Duitse woord Volk krijgt voorrang boven het van oorsprong Romaanse Nation.
juist of onjuist?

De Rijncrisis (1840) markeert het moment waarop het Duitse nationalisme, tot dan toe vooral een zaak van de burgerlijke bovenlaag, voor het eerst doordrong tot de massa van de bevolking en zijn politieke kracht ten volle manifesteerde.
Wat was het gevolg?

Friedrich Wilhelm riep eind jaren 40 de nationale landtag bijeen. Het orgaan werd echter onmiddellijk weer ontbonden toen de liberale meerderheid de begroting weigerde goed te keuren zonder voorafgaande grondwettelijke concessies.
juist/onjuist

Het frankfurter parlement steunde de pruissische regering in het streven om Posen (Poznan) op te nemen in de te vormen Duitse staat. Hierdoor werd het poolse onafhankelijkheidsstreven effectief gesmoord.
juist/onjuist

Duitse aanspraken botsten met claims van de Tsjechische nationalisten, (1848- panslavisch congres). De tsjechische beweging was verdeeld, zodat het Oostenrijkse leger de opstand kon onderdrukken.
juist/ onjuist?

Het conflict om Sleeswijk-Holstein kwam tot ontbranding toen Pruissische troepen binnenvielen om het gebied te annexeren. De Duitsers (wo Karl Varnhage von Ense) spraken van een gerechtvaardigde oorlog, omdat de meerderheid van de bevolking Duits was.
Juist/onjuist