Ijzer en bloed: staatsvorming en nationalisme, 1848-1914 - Nationalisme en eenwording: Duitsland en Italië - Tegengestelde krachten: een problematische positie

15 belangrijke vragen over Ijzer en bloed: staatsvorming en nationalisme, 1848-1914 - Nationalisme en eenwording: Duitsland en Italië - Tegengestelde krachten: een problematische positie

De autoritaire wijze waarop de Duitse eenwording olv Bismarck tot stand was gekomen, zou hebben geleid tot een Duitse Sonderweg, die afweek van de parlementaire en liberale weg van de andere West-Europese landen. Licht toe?

In het Duitse rijk ging economische modernisering samen met politiek conservatisme en dit vormde een soort proto-totalitaire staat. De ijzeren kanselier en later Keizer Wilhelm II hadden een almachtige positie in het politieke besteld, een militaire monarchie.

Hoe werd het Duitse rijk van na 1871  in de kritische geschiedschrijving van de na de Tweede Wereldoorlog vaak aangewezen?

  • Belangrijkste aanstichter WOI
  • Wegbereider nationaalsocialisme
  • Economische modernisering ging samen met politiek conservatisme ==> protototalitaire staat

Hoe is de overwinning bij Sedan door protestantse theologen en historici geclaimd?

Als een overwinning van de Duitse Evangelische Kerk op het goddeloze Frankrijk.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Hoe wordt in de recentere geschiedschrijving tegen de Duitse sonderweg aangekeken?

De keizer en de kanselier vertgenwoordigden het centrale en nationale element in het Rijk. De Bundesrat bestond uit afgevaardigden uit de verschillende deelstaten. dit instituut representeerde het idee dat de Duitse vorsten zich vrijwillig bij het rijk hadden aangesloten. De Bundesrat stond symbool voor het federatieve element in de rijksconstitutie dat de autonomie van de verschillende deelstaten verdedigde. Ook de Rijksdag, het nationale parlement dat volgens algemeen mannenkiesrecht werd gekozen, vormde op centraal niveau een tegenwicht tegen de autoritaire rol van de keizer.

Het politieke bestel vormde een spanningsveld van verschillende factoren, centralistisch, parlementair en federatief.

Hoe wordt in de recente geschiedenis het Duitse rijk omschreven?

Een wankele balans van verschillende elementen en krachten
Sloeg op beslissende momenten toe ten gunste van conservatieve krachten.

De mythevorming van Bismarck als de almachtige ijzeren kanselier, kreeg al een eerste aanzet bij de overwinning van Koniggratz. Rond 1900 ontstond een ware Bismarckcultus. Overal werden beelden, monumenten en gedenktorens (Bismarckturme) neergezet om de stichter van de Duitse eenheidsstaat te eren. Welke kanttekeningen maakt de recente historiografie hierbij?

Het Duits rijk was te groot en te heterogeen om enkel autocratische geregeerd te worden. De kanseliersdictatuur werd beperkt door tegenkrachten als de Rijksdag, de bondsstaten en de Pruisische bureaucratie. Pruisische conservatieven zagen in Bismarck eerder een tegenstander dan een een verlengstuk van hun belangen.

Een andere mythe betreft het karakter van het nationalisme in het Duitse rijk. In de ogen van het revanchistische Frankrijk stond het Duitse rijk voor agressief en militaristisch homogeen Duits nationalisme. In werkelijkheid was de rijksidentiteit problematisch. leg uit?

- een protestantse definitie van de Duitse identiteit zou voorbijgaan aan de rol en betekenis van de katholieke minderheid (1/3 van de bevolking)
- een te zeer op het Pruisische verleden georienteerde nationale identiteit was niet aantrekkelijk voor de niet-Duitse deelstaten van het rijk.

Hoe kwam het ontbreken van een Duitse nationale identiteit tot uiting?

in de zoektocht naar nationale symbolen of juist het ontbreken daarvan. De symbolen van het rijk waren een ongemakkelijk compromis tussen Duits-nationale en Pruisisch-dynastieke elementen.

Ontwikkelde het Duitse rijk zich uiteindelijk tot een parlementaire staat?

  • Nee, maar dat was wel de verwachting van de nationaal-liberalen toen zij hun stem uitbrachten voor Bismarcks unificatiestreven.
  • Op beslissende momenten hadden de keizer en zijn regeringsapparaat het laatste woord. Niet de Rijksdag.

Waarom liberaliseerde het Duitse rijk niet?

  1. Nationale parlement geen directe zeggenschap over leger en militaire apparaat.
  2. Bundesrat blokkeerde machtsvergroting Rijksdag (vrees voor aantasting autonomie van deelstaten)
  3. Rivaliteit tussen Bundesrat en Rijksdag werkte in voordeel positie rijkskanselier. 
  4. Afhankelijkheid deelstaat Pruisen (conservatieve tradities)

Wanneer ontstond de mythevorming rond Bismarck?

Na zijn aftreden in 1890.
Hij was toen al dertig jaar de belangrijkste staatsman van Pruisen.
1900 - Bismarck-cultuur (beelden,  monumenten etc)

Men zou kunnen zeggen dat de kritische geschiedschrijving in zekere zin de Bismarckmythe volgde door de kanselier een grote rol toe te bedelen bij de autoritaire Duitse Sonderweg. Welke kanttekeningen zijn hierbij te maken?

  • Bismarck kreeg op binnenlandse gebied veel tegenstand.
  • Kanseliersdictatuur beperkt door tegenkrachten als Rijksdag, bondsstaten en Pruisische bureaucratie.
  • Pruisische conservatieven zagen in Bismarck soms eerder tegenstander dan verlengstuk van hun belangen.
  • Manifestatie macht vooral op buitenlands beleid.   

Waar had Bismarcks almacht zich vooral gemanifesteerd?

Buitenlands beleid.

Van welke mythe was er sprake rond het Duitse nationalisme?

In de ogen van het vernederde Frankrijk stond Duitsland voor een agressief en militarisch homogeen nationalisme.
Maar in werkelijkheid was de Duitse rijksidentiteit problematisch

Wat maakte de Duitse rijksidentiteit problematisch?

  • Protestantse identiteit zou voorbij gaan aan vele katholieken in het Zuiden (Slag Sedan)
  • Men kon ook niet teveel leunen op het Pruisische verleden ivm de niet-Duitse deelstaten van het rijk.
  • Gebrek aan nationale symbolen. De symbolen die er wel waren vormden een ongemakkelijk compromis tussen Duits-nationale en Pruisisch dynastieke elementen.   

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo