De strijd der ideologieën en radicalisering in het interbellum - Radicalisering en politieke religie in de jaren dertig - Het nazisime als politieke religie
19 belangrijke vragen over De strijd der ideologieën en radicalisering in het interbellum - Radicalisering en politieke religie in de jaren dertig - Het nazisime als politieke religie
Filosofe Hannah Arendt wijst in The origins of totalitaianism op de verwantschap tussen de totalitaire systemen van het nazisme en het stalinisme, waarbij ze de nadruk legt op de wetteloosheid en de terreur van beide regimes. Terreur en angst verklaren echter niet de grote populariteit van beide systemen. wat is wel een verklaring?
De kern van het idee is dat totalitaire systemen un hun functie structurele overeenkomsten vertonen met religie, en dat de gehoorzaamheid van de bevolking deels de verklaren valt aan de hand van religieuze categorieen, zoals de belofte van heil en verlossing, het houvast van het geloof, de leider die gezien wordt als een messias, het utopische karakter van de ideologie en de belangrijke rol van rituelen en feesten als samenbindende kracht.
Bij de visie op totalitaire stelsels als politieke religie gaat het centraal op de samenhang tussen geloof en gemeenschap. Op deze manier kan ook nieuw licht geworpen worden op de vraag hoe het nationalisme in het Interbellum functioneerde.
juist/onjuist
Wat zijn volgens socioloog Max Weber de kenmerken van een charismatische leider?
- Iemand met bovennatuurlijke kwaliteiten, lijkt door God gezonden.
- Geloof van leider in zichzelf als het om geloof van volgelingen in de leider.
- Religieus van aard
- Revolutionair, treedt op in tijden crisis
- Steeds opnieuw bewijzen door succes
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Volgens Weber is een charismatisch leider iemand met bovennatuurlijke kwaliteiten of iemand die door god is gezonden. Het gaat hierbij zowel om het geloof van de leider in zichzelf als om het geloof van de volgelingen in de leider. Het charismatische gezag is vaak religieus van aard, omdat de leider gezien wordt als de brenger van het heil of de verlossing. Het treedt op in tijden van crisis, ten tijde van politieke, religieuze of economische nood. Om goed te functioneren moet charismatisch gezag steeds opnieuw worden bewezen door successen.
juist/onjuist?
Hitler gold vanaf de jaren 20 in toenemende mate als de messias van Duitsland, die de enorme problemen van het land zou kunnen oplossen. Opvallend en kenmerkend is de sterk religieuze beeldspraak die daarbij werd gebruikt, zowel door Hitler zelf als zijn volgelingen. En juist dat religieuze karakter van de beweging maakte de kracht ervan uit.
Hoe kon in de jaren dertig een eenheid ontstaan tussen Hitler en Duitsland?
- Fuhrercultus
- Religieuze geloof bevolking in Hitlers missie.
Toen Hitler in 1933 aan de macht kwam was de Furhercultus een gegeven, niet alleen in de partij maar in het hele land. De toenemende vergoddelijking verschafte Hitler een status waarbij alle andere ministers en partijleiders in het niet vielen. Vanaf 1936 maakte Hitler in zijn taal steeds vaker gebruik van pseudoreligieuze retoriek.
juist/onjuist?
Er was sprake van een mystieke vereniging van Hitler, Duitsland en het volk: de identificatie van ein Volk, ein Reich, een fuhrer. Hitler en Duitsland waren voor elkaar bestemd en Hitler was uitverkoren om het Duitse volk te redden. Op deze manier werkte de Fuhrercultus als een sterk verbindende kracht.
juist/onjuist?
Waarom was het Duitse volk volgzaam aan Hitler?
- Charismatisch leiderschap - religie.
- Propaganda
- Gevoel of illusie Volksgemeinschaft - gemeenschap eenheid, solidariteit en saamhorigheid.
Een tweede element voor de volgzaamheid van de bevolking was de propaganda. Goebbels was het hoofd van het Reichsministerium fur Volksaufklarung und propaganda, een uiterst effectieve propagandamachine, kenmerkend voor een totalitaire staat. Wat was de kernboodschap?
Volgens Goebbels kon de steun van de bevolking beter bereikt worden door creatieve propaganda dan door dwang.
Hoe probeerde men een gevoel van eenheid, saamhorigheid en gemeenschappelijke identiteit te kweken in Nazi-Duitsland?
- Nationaalsocialistische feestdagen.- verdringen christelijke feestdagen.
- Egalitaire eenheid: verschillen afkomst, beroep of vermogen niet belangrijk. Iedereen kon opklimmen binnen partij.
- Kraft durch Freude (verkocht reizen, blije arbeiders)
- Sociaal terrein/gezondheidszorg - Winterhilfswerk - collecties
Om de bevolking voor de zaak te winnen, werden talloze propagandamiddelen ingezet, zoals de productie van een goedkope, zwaar gesubsidieerde radio, de Volksempfanger, intimiderende bouwwerken die de grootsheid van het regime moesten demonstreren en gezag moesten afdwingen.
Wat was nog een andere methode?
Wat was de NS-Volkswohlfahrt? (NSV)
Medische begeleiding, kinder- en moederbescherming.
Propaganda kon ook een religieus karakter krijgen. voorbeeld is de propagandafilm Triumph des Willens, 1935 van Leni Riefenstahl. waarom?
Er werden veel symbolen op een religieuze manier gebruikt zoals die Blutfahne, de vlag die met bloed doordrenkt was als gevolg van het geweervuur op de opstandelingen van hitlers mislukte coup in 1923.
Alles in de film in monumentaal en het individu is een miniem onderdeel van een immens geheel.
Een 3e verklaring voor de volgzaamheid van de bevolking is dat het nazisme heeft geprobeerd de bevolking het gevoel te geven dat er een Volksgemeinschaft was ontstaan, een gemeenschap van eenheid, solidariteit en saamhorigheid, waarmee de klassen en standenverschillen overstegen zouden worden.
Er werden vele methodes gebruikt om dat gevoel van eenheid, saamhorigheid en gemeenschappelijke identiteit te kweken. Welke?
Welke kanttekeningen plaatst de auteur bij de Voksgemeinschft?
- Grote kloof tussen ideaal solidaritei en werkelijkheid.
- Bijdragen Winterhifswerk praktisch verplicht
- Voor contributies KdF werd geld ingehouden op salaris.
Essentieel voor de Volksgemeinschaft was de egalitaire eenheid: het idee dat de verschillen wat betreft afkomst, beroep en vermogen niet van belang waren. Iedereen kon binnen de partij opklimmen als hij maar de capaciteiten en de wilskracht had.
Op welke manier was Kraft durch Freude (KdF) hier een voorbeeld van?
Het nazisme probeerde het gevoel van Volksgemeinschaft te creëren. Wat was dat?
Ook op sociaal terrein en op het gebied van de gezondheidszorg probeerden de nazi's een gevoel van onderlinge solidariteit te kweken. Het winterhilfswerk hield gedurende de wintermaanden collectes ter bestrijding van werkloosheid en armoede. De NS-volkswolfahrt (hulpverlening) telde in 1939 17 milj leden.
Welke kanttekeningen zijn hierbij te maken?
Solidariteit werd aan de ene kant afgedwongen, aan de andere kant was de sociale solidariteit toch het belangrijkste ideologische motief om aan te sluiten bij de NSDAP.
- Uiteraard behoorde niet iedereen tot de Volkgemeinschaft. Joden werden buitengesloten, evenals anderen op raciale of andere gronden.
Welke verklaring voor het succes en aantrekkingskracht van Hitler en Stalin biedt het concept ‘politieke religie?
- Verband totalitaire regimes met religieuze stelses
- Symbolen, tradities, vieringen, heilsboodschappen, de messiasfiguur van de leider lijken op religieuze categorieën.
- Propagandamachine - brengt bevolking permanent in aanraking met totalitaire heilsboodschap.
- Allesomvattende vorm staatspropaganda Strak geregisseerde massale NSDAP-partijbijeenkomsten (de eredienst van het nazisme)
- Volksgemeinschaft.- De auteur focust hier vooral op Duitsland, maar ook in Rusland en in andere totalitaire staten droeg deze staatspropaganda aanzienlijk bij aan het geloof in en de massale steun aan dictatoriale regimes.
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden