Startpagina / Samenvattingen / Nationalisme, naties en staten. Europa vanaf circa 1800 tot heden. / nationaal-taal-natie

Van Wenen tot Frankfurt, 1815-1848 - Nationalisme en Romantiek

Q: Wat zei Wilhelm Humboldt over taal?

Taal is 'De adem, de ziel van de natie zelf.' (Humboldt is één van de grondleggers van de vergelijkende taalwetenschap)

Q: In Frankrijk verscheen in 1837 een editie van het Chanson de Roland in Le Monde. Hoe werd deze meteen bestempeld?

Als 'Ons oudste, waarlijk nationale epos.'

79 belangrijke vragen over Van Wenen tot Frankfurt, 1815-1848 - Nationalisme en Romantiek

Romantiek is een 'contested concept' (permanent debat vanwege omstreden karakter, duiding en betekenis) en een containerbegrip. Waarom?

- de Romantiek heeft betrekking op de kunsten, op de politiek, op menselijke verhoudingen, de natuur.
- De Romantiek is een Europees fenomeen dat zich in verschillende landen op verschillende tijdstippen en in - verschillende vormen manifesteert
- Verschillende ontwikkelingsstadia kent
- Niet in een strakke cesuur (tijdsbegrenzing) valt af te perken
- Ook niet eenduidig kan worden beschouwd als een reactie op het rationele, unniversele gedachtegoed van de Verlichting

Waarom profileerde de Romantiek en Nationalisme juist in Duitsland, Italië en Midden- en OostEuropa?

In een periode van revolutie, oorlog en restauratie, kortom van grote maatschappelijke en politieke instabiliteit op het Europese continent, waarin de geopolitieke herordening van Europa nieuwe staten creëerde waarbinnen zich vele volkeren bevonden en prille nationalistische krachten zich gaandeweg manifesteren (denk aan Italië, Duitsland en Midden en Oosteuropa), bood het romantische gedachtegoed een ideologische basis annex krachtige stimulans voor de nationalisten.

Waarom stelt Labrie dat het 'geen wonder was dat de romantische stemming ook het politieke leven niet onberoerd liet'.

Omdat de Romantiek zich niet beperkt tot de kunsten en de literatuur maar de vorm aanneemt van een 'stemming die het gehele culturele en maatschappelijke klimaat doordringt', aldus Arnold Labrie, manifesteert zich dat logischerwijs ook op het politieke domein.

Wat zei Wilhelm Humboldt over taal?

Taal is "De adem, de ziel van de natie zelf."
(Humboldt is één van de grondleggers van de vergelijkende taalwetenschap)

Waar en wanneer ontstond de Romantiek?

Ca. 1800 in Duitsland in kring rond

Friedrich Schlegel
Friedrich Schleiermacher
Novalis

Verbreiding naar Frankrijk, Italië, Spanje, Scandinavië en Midden- en Oost-Europa

Hoe werd het nationale besef onder Serviërs en Kroaten in hoge mate gestimuleerd?

Door de ontwikkeling van een gemeenschappelijke schrijftaal.

In Frankrijk verscheen in 1837 een editie van het Chanson de Roland in Le Monde. Hoe werd deze meteen bestempeld?

Als "Ons oudste, waarlijk nationale epos."

In welke landen bestond een nauwe relatie tusse Romantiek en nationalisme?

Duitsland
Italië
Midden- en Oost-Europa

Noem een bekende uitspraak van letterkundige Prudens van Duyse.

"De taal is gans het volk".

Hoe wordt Romantiek gezien in de traditionele visie?

Als een reactie op het gedachtegoed van de verlichting.
Romantische aanzetten zijn al waar te nemen in het midden van de 18e eeuw, in het werk van edward Young, Edmund Burke, Diderot, Rousseau, Herder, Goethe

De negentiende eeuw is volgens Thomas Nipperdey?

Een wereld van monumenten.

Romantiek kent van land tot land karakteristieke verschillen en doorloopt bovendien verschillende fasen. Het begon in Duitsland rond 1800 (Friedrich Schlegel, Novalis, Friedrich Scheiermacher) en in Engeland (William wordsworth, Samuel Coleridge). Vervolgens Nederland en Zwitserland
juist/onjuist

onjuist. Nederland en Zwitserland raakten niet in de ban van de Romantiek. Via Frankrijk verbreidde het zich naar Italie, Spanje, Scandinavie en midden- en oostEuropa.

Er was met name in Duitsland, Italie, Midden- en Oost-Europa een nauwe relatie tussen Romantiek en nationalisme. Bovendien waren de eerste contouren zichtbaar van een liberaal, conservatief en radicaal-democratisch kamp. Dit leidde tot een nieuwe politieke stijl, gesinnungsethik. Wat houd dat in?

Gesinnungsethik had weinig oog voor compromissen en een rationele afweging van belangen. Het ging uit van innerlijke morele overtuiging, enthousiasme en offervaardigheid.

Wat is het uitgangspunt van het romantische nationalisme?

Romantische kritiek op de eenzijdige en instrumentele rationaliteitsopvatting van de verlichting.

De Romantiek had kritiek op de al te eenzijdige en instrumentele rationaliteitsopvatting van de verlichting.
Van wie is de uitspraak ' onttovering van de wereld' ?

Novalis - die Christenheit oder Europa (1799)

Romantici plaatsten zich met de kritiek dat de verlichting te rationeel was, boven de verlichting. Leg uit?

Zij hadden het streven om de verlichting te verlichten en haar te voltooien door de verarmde realiteitsopvatting van het rationalisme met gevoel en verbeelding te verrijken.

Welke kritiek had de romantiek op 'het kille rationalisme' van de verlichting?

Wereld werd van versiering ontdaan. (zuivering natuur, aarde, ziel en wetenschappen van poëzie)
Alleenheerschappij rede ==> irrationeel
Romantiek plaatste zich niet tegenover maar BOVEN de verlichting.

Een tweede element in de romantiek en het romantisch nationalisme betreft hun belangstelling voor het bijzondere en het individuele, dat zich aan alle regels onttrekt. Een hernieuwde religieuze beleving, een poetisch pantheisme dat het mysterie in de werkelijkheid zoekt.
juist of onjuist?

juist

De roep om een nieuwe religie of mythologie heeft soms ook een sociaal component. Bijv in Das alteste systemprogramm des deutschen idealismus van Hegel en Holderlin (1797). Leg uit?

Zij wijzen op een kloof tussen elite en volk. Wie het volk wil verlichten, moet appelleren aan gevoel en verbeelding. De rede zelf moet in een zinnelijke, symbolische vorm worden gekleed en zelfs tot een mythe moet worden (mythologie der vernunft)

Hoe zien romantici het volk?

Oorspronkelijk
Bron van jeugdige vitaliteit waar de natie haar krachten uitput

Een derde element is een nieuwe natuuropvatting van de romantici. Zij zien de natuur niet als een goed geolied uurwerk, maar als een organisch geheel van onstuimige krachten, waarin zich de goddelijke scheppingsdrift manifesteert. Romantici leggen een relatie met kunst en volk, leg uit

De kunstenaar verheft zich tot genie door de goddelijke creativiteit van de onstuimige krachten. Maar ook het volk, omdat dat nog oorspronkelijk is. De nadruk op dynamiek en vitaliteit impliceert een hoge waardering voor de jeugd als levensfase. Het volk is een bron van jeugdige vitaliteit, waaruit de natie haar krachten put.

Hoe kijken romantici tegen de natie aan?

in navolging van Herder en Burke wordt de natie gezien als een organisch gegroeide gemeenschap, begiftigd met een unieke individualiteit, bezield door een eigen genius (volksgeist) en bijeengehouden door banden van natuurlijke verwantschap en genegenheid. De spanningen tussen vrijheid en gelijkheid zullen worden opgeheven in de harmonieuze broederschap der natie.

Wat gebeurt er volgens de Romantiek met de spanningen tussen 'vrijheid' en 'gelijkheid'

Opheffing in harmonieuze 'broederschap van natie'.

Duitse intellectuelen werden in reactie op de napoleontische veroveringspolitiek verklaarde nationalisten. Omdat de nationale identiteit niet kon worden gevonden in een gemeenschappelijke politieke traditie, werd deze gezocht in de eigen Kultur.
juist of onjuist?

juist

De taal stond centraal bij het zoeken naar een nationale identiteit via de cultuur. Van wie is de uitspraak: De taal is de adem, de ziel van de natie zelf? En wat wordt met die uitspraak bedoeld?

Wilhelm van Humboldt, staatsman en geleerde (1767-1835)
De taal zou de directe toegang tot het wezen van de natie geven. Ze bepaalt de gehele denk- en zijnswijze van de natie en vormt daarmee de meest innerlijke en spirituele band die de leden ervan samenhoudt.

Humboldt is een van de grondleggers van de vergelijkende taalwetenschap, die nauw verweven is met de studie van nationale karakters.
de erkenning van taalverwantschap betekende ook dat men de individualiteit van de eigen natie wilde relativeren.
juist/ onjuist?

onjuist, in tegendeel In de taalverwantschap werd zelfs het argument van bijv Duitse superioriteit gevonden (Gottlieb fichte - Reden an die deutsch nation - 1807-1808)

Wat was de reactie van Duitse intellectuelen op napoleonistische veroveringspolitiek?

Zij ontpopten zich als tot verklaarde nationalisten.
Nationale identiteit niet gevonden in gemeenschappelijke politieke traditie ==> eigen cultuur ==> taal

Volgens Fichte belichaamt taal het wezen van de natie. In zijn opvatting zijn andere buitenlandse volken (met name het Franse) in verval en is taal daarvan het bewijs. Deze volken spreken namelijk niet langer hun oorspronkelijke taal. Het duitse volk is echter nog een Urvolk dat nog een Ursprache spreekt, die de afspiegeling is van de zuiver menselijke taal.
juist/ onjuist?

juist

Volgens Fichte omsluit de Duitse taal een wijder bereik dan alle andere talen, zodat de Duitser de buitenlander nog beter begrijpt dan deze zichzelf. De Duitse natie is de Wiedergebarerin und Wiederherstellerin der Welt. Zij zal het doel der mensheid (het rijk van de geest en van de rede), realiseren en is voorbestemd tot spirituele wereldheerschappij
juist/ onjuist?

juist

Hoe kwam de cruciale betekenis van de (eigen) taal) praktisch tot uitdrukking?

door de vervaardiging van grammatica's en woordenboeken, de verzameling van volksliederen en - verhalen.

Ook de wereld van hof en adel richtte zich op de eigen taal
juist/onjuist?

onjuist. Hof en adel richtte zich tot einde van de 18e eeuw vooral naar beschaafde Franse cultuurpatronen, schrijvers en dichters zochten na 1770 in toenemende mate hun toevlucht bij het geidealiseerde volk, waar de eigen cultuur nog voortleefde.

Waarom werd de nationale identiteit gezocht in de taal?

Taal

Directe toegang tot wezen natie.
Afgrenzing mentale horizon waar anderen niet doordringen
Denk- en zijnswijze natie
Vorming innerlijke- en spirituele band
Historische dimensie, organisch groeiproces

Het volk werd gezien als voedingsbodem voor de beoogde culturele regeneratie, maar het volk was door toedoen van vorst en adel politiek onmondig gebleven. het volk had behoefte aan leiding door intellectuelen, die het volk in geestelijk en moreel opzicht zouden opvoeden. schrijvers, geleerden, journalisten, onderwijzers hadden een sleutelpositie in de beoogde organische gemeenschap
juist of onjuist?

juist

Welke opvatting had de filosoof Johann Gottlieb Fichte over taal?

Wanneer volken niet meer hun oorspronkelijke taal spreken (vermengd door vreemde invloeden) is dat een teken van verval.
Hij stelde de Duitse taal (Ursprache) tegenover de Franse taal (verval)

Ook in andere landen/ staten speelde het taalnationalisme een belangrijke rol. In Rusland bestond eind 18e eeuw een verscherpt besef omtrent de eigen nationale cultuur, o.a. met een literaire beweging (poesjkin), een panslavisch en tsjechisch nationaal bewustzijn.
juist/onjuist?

juist

Met welke taal vergeleek filosoof Fichte het Duits?

De Griekse taal.
Het Duits is een 'Ursprache', afspiegeling zuivere menselijke taal
Wijder bereik aan voorstellingen.
Duitsland culturele superioriteit => voorbestemd spirituele wereldheerschappij

Naast Jungmann, die een Tsjechische literatuur geschiedenis publiceerde, was Frantisek Palacky belangrijk voor het Tsjechische nationale bewustzijn. Met name met zijn Geschicht von bohmen
juist/onjuist?

juist

Bij het Slowaaks speelde een discussie tussen tussen de katholieken en de protestanten. Waar ging de discussie over?

Volgens de katholieken was het Slowaaks een zelfstandige taal. Volgens de protestanten was het geen zelfstandige taal, maar Tsjechisch verrijkt met de Slowaakse volkstaal., taal van de hussitische beweging.

Noem een verschil tussen hof en adel met de schrijvers en dichters na 1770.

Hof en adel => gericht op 'beschaafd' Frans cultuurpatroon
Schrijvers en dichters = Geïdealiseerde volk waar eigen cultuur voortleefde

Rondom de discussie over het Slowaaks werd een compromis bereikt door L udovit Stur in 1847 op basis van een door hem ontwikkelde grammatica.
juist/onjuist

juist

Wat belichaamde de romantische mythe van het organische volk?

De hoop van de 'ontwortelde 'intellectueel op een utopische samenleving waarin hij is geïntegreerd en erkenning ontvangt die hem toekomt.

De Hongaarse elite had de eigen taal nooit opgegeven. Het taalbewustzijn werd echter gewekt door een voornemen van Joseph II om het latijn te vervangen door het Duits als staatstaal (1790). Het hongaarse taalnationalisme, was door de samenstelling van het koninkrijk Hongarije een probleem, waarom?

Het koninkrijk bestond voor een groot deel uit Slowaken, roemenen en Kroaten, die zelf ook een groeiend nationaal bewustzijn vertoonden. Dit eindigde in de Hongaarse revolutie van 1848

Napoleons creatie van een provincie Illyrie, gevoegd bij de invloed van de Duitse romantiek, en het Tsjechische panslavisme hadden verwachtingen gewekt over het herstel van (het fictieve) illyrie, ( van alpen tot de zwarte zee). De Illyrsche beweging was vooral een vehikel voor het Groot-Kroatisch streven, dat Serviers en bulgaren niet als zelfstandige naties erkende.
juist of onjuist?

juist

Wat kan worden gezien als de primair culturele definitie van de natie?

Het verschaffen van schrijvers, geleerden (ea) belangrijke posities in beoogde organische gemeenschap.
Ondersteuning aanspraken tegenover heersende elite én potentieel revolutionaire volk.

Waar manifesteerde het nationalisme zich het meest?

Het meest opvallend in landen zonder eigen staat of langere traditie van staatvorming. Maar ook Spanje werd begin 19e eeuw geconfronteerd met een Catalaanse beweging. En zelfs in gevestigde staten als Frankrijk en Engeland was het taalnationalisme aanwezig en vormde het de voornaamste component in het streven om de natie te verbreden en de uniformeren.

Wat was de consequentie van de fixatie op taal?

Hiermee ontstond de belangstelling voor de eigen literatuur en een lang en rijk verleden, Het startte de zoektocht naar oude teksten waarin het nationale karakter tot uitdrukking zou komen.

Wanneer en hoe kwam in Rusland een verscherpt besef tot uitdrukking van een nationale cultuur?

Eind 18e eeuw
Russische Academie (1783)

Zesdelig woordenboek
Eerste officiële grammatica
Literaire beweging.

Filologen van verschillende nationaliteiten probeerden dezelfde teksten voor het eigen vaderland op te eisen. Bijv de rivaliteit tussen Duitse, Nederlandse, vlaamse, waalse en Franse geleerden over de herkomst van Reinaert de Vos. Volgens Grimm en Jan-Willem Frans was het van Vlaamse herkomst. Waarom was dit een goede uitkomst?

Volgens GRimm was Vlaanderen uit de Duits-Germaanse moederschoot geboren en volgens Jonckbloet bood het vooral inzicht in het Nederlandse voorvaderlijk volkskarakter.

Wat was de functie van de Russische academie? (eind 18e eeuw)

Project om eigen taal in kaart te brengen

Woordenboek
Grammatica
Opkomst Russische literaire beweging.

Waarom werd er zo om de oude teksten gestreden?

Het was een zoektocht naar de jeugd van de natie en de wortels van de eigen identiteit. Het volkskarakter zou het meest authentiek tot uitdrukking komen in verhalen die aan de collectieve verbeelding waren ontsproten of als een bewerking konden worden beschouwd.

Het historisch-filologisch onderzoek naar oude teksten kon worden aangevuld met de antropologische studie van nog levende verhaaltradities en volksliederen en volkssprookjes. Aangezien het volk als een onveranderlijke grootheid gold, die zich als het ware buiten de geschiedenis bevond, konden ook zulke verhalen en liederen inzicht bieden in het nationale karakter. Liederen werden ook ten gehore gebracht, hierdoor werd de gemeenschap tastbaar.
juist/ onjuist?

juist

Welke houding typeerde schrijver, geleerde en predikant Jan Kollár?

Voorstander van Tsjechisch verrijkt Slowaaks.
Sterke invloed Herder en Duitse romantici
Schreef gedichten in Tsjechisch en Slowaaks.

Wat was de verdienste van Stur?

De ontwikkeling van een Slowaaks grammatica (ongenoegen Hongaren)
Oplossing werd door Katholieken en protestanten aanvaard.

Verscheidene nationale teksten, zoals de engelse Beowulf, werden voor het eerst buiten het eigen land gepubliceerd, vanuit een oprechte belangstelling voor het verleden. een verleden dat juist vanwege de ingrijpende politieke en maatschappelijke veranderingen in versneld tempo vreemd leek te zijn geworden.
juist/onjuist?

juist, maar de historische interesse richtte zich toch vooral op het eigen, nationale verleden. Geschiedenis groeide uit tot een academische discipline met eigen leerstoelen, vaktijdschriften en fondsen ter ontsluiting van de nationale archieven.

De 19e eeuw staat bekend als de eeuw van de geschiedenis. Wat was het oogmerk van de introductie van het vak geschiedenis?

Het oogmerk van de introductie van het vak geschiedenis in het secundair onderwijs was natievorming. De versterking van het gevoel van nationale saamhorigheid door de studie van het gemeenschappelijk vaderlands verleden, met nadruk op het (franse) volk en niet op de vorsten en dynastieen

Noem een verschil tussen de Hongaarse aristocratie met de Russisch, Tsjechische en Slowaakse elite.

Hongaarse aristocratie had eigen taal nooit opgegeven.
Maar ook niet gecultiveerd. (Hongaars had binnen Habsburgse rijk geen officiële status)

Ook het genre van de historische roman genoot grote populariteit in de 19e eeuw. Centrale figuur was Walter Scott (1772-1832) die nostalgisch terugblikte op het Schotse verleden en bijdroeg aan de highlandcultuur.
Hij ging terug tot aan de middeleeuwen (Ivanhoe)
juist/onjuist?

juist

In de 19e eeuw werd de scheidslijn tussen literatuur en geschiedschrijving niet zo scherp getrokken. Hierdoor kon de historische roman ook als voorbeeld dienen voor het werk van historici.
Scott was bijv ook antiquarisch onderzoeker.
juist/onjuist?

juist

Waardoor liepen de spanningen in Hongarije vanaf de jaren veertig steeds verder op? (culminerend in Hongaarse revolutie)

De helft van de bevolking Hongarije bestond uit Slowaken, Roemenen en Kroaten -> groeiend nationaal bewustzijn
Democratische nationalisten -Hongaars als enige taal.
Spanningen liepen op.

Wat was het gevolg van het werk van filologen, lexicografen en grammatici in de Balkanregio?

Nationale bewustwording van Slovenen, Servo-Kroaten en Bulgaren.
Groepen voorheen nauwelijks onderscheiden.
Onder druk romantische nationalisme ontwikkeling aparte identiteit.

Vaak waren de nationale monumenten en gedenkplaatsen, bedoeld als symbool van nationale saamhorigheid, een bron van tweespalt. hoe komt dit?

een Natie is nooit een gegeven. Voorbeeld is het Wahalla op initiatief van Beieren. De oostenrijkse kanselier had een probleem met plaatsen van het monument in Munchen, beieren. Het gebouw, naar kopie van het Panthenon werd onduits gevonden, en wekte het ongenoegen van nationalisten

Bij nationale monumenten was het altijd de vraag wie de natie als geheel kon vertegenwoordigen, terwijl zelfs de stijl aanleiding kon geven tot debat.
juist/ onjuist?

juist

Wat waren de verdiensten van Vuk Karadzic?

Ontwikkeling gemeenschappelijke schrijftaal Serviërs en Kroaten
Standaardisering Servo-Kroatische grammatica
Publicatie woordenboek
Vertaling Nieuwe Testament (1847)

Als laatste cultuuruiting wordt gewezen op de romantische belangstelling van het nationale landschap. Een verhoogde gevoeligheid voor de natuur als zodanig, zijnde een bron van kracht en authenticiteit.
Noem enkele voorbeelden

Albrecht van Haller - Die Alpen - gedicht midden 18e eeuw

Vanaf het einde van de 18e eeuw werden de Alpen een geliefde bestemming voor gefortuneerde toeristen, die het sublieme en ontzagwekkende van de natuur zelf hoopten te ervaren. Hiermee werd het landschap een deel van een Zwitsers nationalisme. De ongetemde natuur werd tot symbool van het onbedorven volkskarakter en republikeinse vrijheid.
juist/onjuist?

juist

Wat weet je over natuur en nationalisme in de Nederlanden?

David Jacob van Lennep - Verhandeling over het belangrijke van Hollands grond en oudheden voor gevoel en verbeelding - 1827
De Hollandsche tuin, die bijna in weerwil der natuur, door beleid, en moed en volharding der inwoners zoo gevormd is.

Het taalnationalisme manifesteerde zich vooral in landen zonder eigen staat of langere traditie staatsvorming. Welke landen vormden hierop een uitzondering?

Spanje
Engeland
Frankrijk

Het verband tussen omgeving en volkskarakter wordt het sterkst benadrukt door Jules Michelet : een volk zonder geografische basis hangt in het luchtledige (1833)
juist/onjuist?

juist

Literaire en artistieke uitingen werden als bepalend gezien voor het beeld van het nationale landschap als symbool van het onveranderlijke nationale karakter.
juist/onjuist?

juist

Wat gold in de 19e eeuw als broedplaatsen van het cultuurnationalisme.

Koren (vooral uit provinciale middenstand)

Wales
Lage Landen

Wie waren de grondleggers van de Duitse Historisch Schule (nauw gelieerd aan de Romantiek?

Friedrich Karl von Savigny
Karl Friedrich Eichhorn.

Hoe uitte zich de belangstelling voor het nationale verleden? (Romantiek en nationalisme)

Geschiedstudie
Historische roman
Historieschilderingen
Muziek
Architectuur
Verering nationale helden

Wie was een centrale figuur in de opkomst historische roman 19e eeuw?

Walter Scott (1771 - 1832)
(Schotland ging steeds meer op in VK, nostalgische terugblikken)
Idealisering Highlandcultuur.

Hoeveel Nederandse historische romans telde Lotte Jensen in de eerste helft van de 19e eeuw?

Bijna honderd.

Hoogtepunt => jaren na Belgische afscheiding. Met voorliefde terugkijken op Gouden Eeuw, wegdromen exotische middeleeuwen.

Wie zette de toon in het zoeken naar een nationale stijl?

Goethe - Gothiek(volgens normen Frans classicisme barbaars)
Duits cultureel bewustzijn, zet zich af tegenover vreemde invloeden.

Voor welke nationale stijl was in Engeland groeiende belangstelling?

Gothiek - typerend voor Engelse middeleeuwen
August Pugin

Hoe omschreef Thomas Nipperdey de 19e eeuw?

Een wereld vol monumenten.

Waarom werden in de 19e eeuw zoveel monumenten opgericht?

Tastbare bestaan natie en eigen nationale identiteit

Waarom riep de heldenverering discussies op?

Wie kon de natie als geheel vertegenwoordigen?
Stijl kon aanleiding geven tot debat

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Nationalisme, naties en staten. Europa vanaf circa 1800 tot heden. | 9789460040818 | Leo H M Wessels, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Van Wenen tot Frankfurt, 1815-1848 - Nationalisme en Romantiek

79 belangrijke vragen over Van Wenen tot Frankfurt, 1815-1848 - Nationalisme en Romantiek

Romantiek is een 'contested concept' (permanent debat vanwege omstreden karakter, duiding en betekenis) en een containerbegrip. Waarom?

Waarom profileerde de Romantiek en Nationalisme juist in Duitsland, Italië en Midden- en OostEuropa?

Waarom stelt Labrie dat het 'geen wonder was dat de romantische stemming ook het politieke leven niet onberoerd liet'.

Wat zei Wilhelm Humboldt over taal?

Waar en wanneer ontstond de Romantiek?

Hoe werd het nationale besef onder Serviërs en Kroaten in hoge mate gestimuleerd?

In Frankrijk verscheen in 1837 een editie van het Chanson de Roland in Le Monde. Hoe werd deze meteen bestempeld?

In welke landen bestond een nauwe relatie tusse Romantiek en nationalisme?

Noem een bekende uitspraak van letterkundige Prudens van Duyse.

Hoe wordt Romantiek gezien in de traditionele visie?

De negentiende eeuw is volgens Thomas Nipperdey?

Romantiek kent van land tot land karakteristieke verschillen en doorloopt bovendien verschillende fasen. Het begon in Duitsland rond 1800 (Friedrich Schlegel, Novalis, Friedrich Scheiermacher) en in Engeland (William wordsworth, Samuel Coleridge). Vervolgens Nederland en Zwitserlandjuist/onjuist

Er was met name in Duitsland, Italie, Midden- en Oost-Europa een nauwe relatie tussen Romantiek en nationalisme. Bovendien waren de eerste contouren zichtbaar van een liberaal, conservatief en radicaal-democratisch kamp. Dit leidde tot een nieuwe politieke stijl, gesinnungsethik. Wat houd dat in?

Wat is het uitgangspunt van het romantische nationalisme?

De Romantiek had kritiek op de al te eenzijdige en instrumentele rationaliteitsopvatting van de verlichting. Van wie is de uitspraak ' onttovering van de wereld' ?

Romantici plaatsten zich met de kritiek dat de verlichting te rationeel was, boven de verlichting. Leg uit?

Welke kritiek had de romantiek op 'het kille rationalisme' van de verlichting?

Een tweede element in de romantiek en het romantisch nationalisme betreft hun belangstelling voor het bijzondere en het individuele, dat zich aan alle regels onttrekt. Een hernieuwde religieuze beleving, een poetisch pantheisme dat het mysterie in de werkelijkheid zoekt. juist of onjuist?

De roep om een nieuwe religie of mythologie heeft soms ook een sociaal component. Bijv in Das alteste systemprogramm des deutschen idealismus van Hegel en Holderlin (1797). Leg uit?

Hoe zien romantici het volk?

Een derde element is een nieuwe natuuropvatting van de romantici. Zij zien de natuur niet als een goed geolied uurwerk, maar als een organisch geheel van onstuimige krachten, waarin zich de goddelijke scheppingsdrift manifesteert. Romantici leggen een relatie met kunst en volk, leg uit

Hoe kijken romantici tegen de natie aan?

Wat gebeurt er volgens de Romantiek met de spanningen tussen 'vrijheid' en 'gelijkheid'

Duitse intellectuelen werden in reactie op de napoleontische veroveringspolitiek verklaarde nationalisten. Omdat de nationale identiteit niet kon worden gevonden in een gemeenschappelijke politieke traditie, werd deze gezocht in de eigen Kultur. juist of onjuist?

De taal stond centraal bij het zoeken naar een nationale identiteit via de cultuur. Van wie is de uitspraak: De taal is de adem, de ziel van de natie zelf? En wat wordt met die uitspraak bedoeld?

Humboldt is een van de grondleggers van de vergelijkende taalwetenschap, die nauw verweven is met de studie van nationale karakters. de erkenning van taalverwantschap betekende ook dat men de individualiteit van de eigen natie wilde relativeren. juist/ onjuist?

Wat was de reactie van Duitse intellectuelen op napoleonistische veroveringspolitiek?

Hoe kwam de cruciale betekenis van de (eigen) taal) praktisch tot uitdrukking?

Ook de wereld van hof en adel richtte zich op de eigen taaljuist/onjuist?

Waarom werd de nationale identiteit gezocht in de taal?

Welke opvatting had de filosoof Johann Gottlieb Fichte over taal?

Ook in andere landen/ staten speelde het taalnationalisme een belangrijke rol. In Rusland bestond eind 18e eeuw een verscherpt besef omtrent de eigen nationale cultuur, o.a. met een literaire beweging (poesjkin), een panslavisch en tsjechisch nationaal bewustzijn.juist/onjuist?

Met welke taal vergeleek filosoof Fichte het Duits?

Naast Jungmann, die een Tsjechische literatuur geschiedenis publiceerde, was Frantisek Palacky belangrijk voor het Tsjechische nationale bewustzijn. Met name met zijn Geschicht von bohmenjuist/onjuist?

Bij het Slowaaks speelde een discussie tussen tussen de katholieken en de protestanten. Waar ging de discussie over?

Noem een verschil tussen hof en adel met de schrijvers en dichters na 1770.

Rondom de discussie over het Slowaaks werd een compromis bereikt door L udovit Stur in 1847 op basis van een door hem ontwikkelde grammatica. juist/onjuist

Wat belichaamde de romantische mythe van het organische volk?

De Hongaarse elite had de eigen taal nooit opgegeven. Het taalbewustzijn werd echter gewekt door een voornemen van Joseph II om het latijn te vervangen door het Duits als staatstaal (1790). Het hongaarse taalnationalisme, was door de samenstelling van het koninkrijk Hongarije een probleem, waarom?

Wat kan worden gezien als de primair culturele definitie van de natie?

Waar manifesteerde het nationalisme zich het meest?

Wat was de consequentie van de fixatie op taal?

Wanneer en hoe kwam in Rusland een verscherpt besef tot uitdrukking van een nationale cultuur?

Wat was de functie van de Russische academie? (eind 18e eeuw)

Waarom werd er zo om de oude teksten gestreden?

Welke houding typeerde schrijver, geleerde en predikant Jan Kollár?

Wat was de verdienste van Stur?

De 19e eeuw staat bekend als de eeuw van de geschiedenis. Wat was het oogmerk van de introductie van het vak geschiedenis?

Noem een verschil tussen de Hongaarse aristocratie met de Russisch, Tsjechische en Slowaakse elite.

Ook het genre van de historische roman genoot grote populariteit in de 19e eeuw. Centrale figuur was Walter Scott (1772-1832) die nostalgisch terugblikte op het Schotse verleden en bijdroeg aan de highlandcultuur. Hij ging terug tot aan de middeleeuwen (Ivanhoe)juist/onjuist?

In de 19e eeuw werd de scheidslijn tussen literatuur en geschiedschrijving niet zo scherp getrokken. Hierdoor kon de historische roman ook als voorbeeld dienen voor het werk van historici. Scott was bijv ook antiquarisch onderzoeker.juist/onjuist?

Waardoor liepen de spanningen in Hongarije vanaf de jaren veertig steeds verder op? (culminerend in Hongaarse revolutie)

Wat was het gevolg van het werk van filologen, lexicografen en grammatici in de Balkanregio?

Vaak waren de nationale monumenten en gedenkplaatsen, bedoeld als symbool van nationale saamhorigheid, een bron van tweespalt. hoe komt dit?

Bij nationale monumenten was het altijd de vraag wie de natie als geheel kon vertegenwoordigen, terwijl zelfs de stijl aanleiding kon geven tot debat. juist/ onjuist?

Wat waren de verdiensten van Vuk Karadzic?

Als laatste cultuuruiting wordt gewezen op de romantische belangstelling van het nationale landschap. Een verhoogde gevoeligheid voor de natuur als zodanig, zijnde een bron van kracht en authenticiteit.Noem enkele voorbeelden

Wat weet je over natuur en nationalisme in de Nederlanden?

Het taalnationalisme manifesteerde zich vooral in landen zonder eigen staat of langere traditie staatsvorming. Welke landen vormden hierop een uitzondering?

Het verband tussen omgeving en volkskarakter wordt het sterkst benadrukt door Jules Michelet : een volk zonder geografische basis hangt in het luchtledige (1833)juist/onjuist?

Literaire en artistieke uitingen werden als bepalend gezien voor het beeld van het nationale landschap als symbool van het onveranderlijke nationale karakter. juist/onjuist?

Wat gold in de 19e eeuw als broedplaatsen van het cultuurnationalisme.

Wie waren de grondleggers van de Duitse Historisch Schule (nauw gelieerd aan de Romantiek?

Hoe uitte zich de belangstelling voor het nationale verleden? (Romantiek en nationalisme)

Wie was een centrale figuur in de opkomst historische roman 19e eeuw?

Hoeveel Nederandse historische romans telde Lotte Jensen in de eerste helft van de 19e eeuw?

Wie zette de toon in het zoeken naar een nationale stijl?

Voor welke nationale stijl was in Engeland groeiende belangstelling?

Hoe omschreef Thomas Nipperdey de 19e eeuw?

Waarom werden in de 19e eeuw zoveel monumenten opgericht?

Waarom riep de heldenverering discussies op?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Van Wenen tot Frankfurt, 1815-1848 - Inleiding

Nationalisme, naties en staten. Europa vanaf…

Pia Pia Método di Papiamentu

Grootmachten - Het Ottomaanse Rijk

Het ancien régime : Europa in de vroegmodern…

Inleiding letterkunde

Inleiding letterkunde - Literatuurgeschieden…

Romantiek kent van land tot land karakteristieke verschillen en doorloopt bovendien verschillende fasen. Het begon in Duitsland rond 1800 (Friedrich Schlegel, Novalis, Friedrich Scheiermacher) en in Engeland (William wordsworth, Samuel Coleridge). Vervolgens Nederland en Zwitserland
juist/onjuist

De Romantiek had kritiek op de al te eenzijdige en instrumentele rationaliteitsopvatting van de verlichting.
Van wie is de uitspraak ' onttovering van de wereld' ?

Een tweede element in de romantiek en het romantisch nationalisme betreft hun belangstelling voor het bijzondere en het individuele, dat zich aan alle regels onttrekt. Een hernieuwde religieuze beleving, een poetisch pantheisme dat het mysterie in de werkelijkheid zoekt.
juist of onjuist?

Duitse intellectuelen werden in reactie op de napoleontische veroveringspolitiek verklaarde nationalisten. Omdat de nationale identiteit niet kon worden gevonden in een gemeenschappelijke politieke traditie, werd deze gezocht in de eigen Kultur.
juist of onjuist?

Humboldt is een van de grondleggers van de vergelijkende taalwetenschap, die nauw verweven is met de studie van nationale karakters.
de erkenning van taalverwantschap betekende ook dat men de individualiteit van de eigen natie wilde relativeren.
juist/ onjuist?

Ook de wereld van hof en adel richtte zich op de eigen taal
juist/onjuist?

Ook in andere landen/ staten speelde het taalnationalisme een belangrijke rol. In Rusland bestond eind 18e eeuw een verscherpt besef omtrent de eigen nationale cultuur, o.a. met een literaire beweging (poesjkin), een panslavisch en tsjechisch nationaal bewustzijn.
juist/onjuist?

Naast Jungmann, die een Tsjechische literatuur geschiedenis publiceerde, was Frantisek Palacky belangrijk voor het Tsjechische nationale bewustzijn. Met name met zijn Geschicht von bohmen
juist/onjuist?

Rondom de discussie over het Slowaaks werd een compromis bereikt door L udovit Stur in 1847 op basis van een door hem ontwikkelde grammatica.
juist/onjuist

Ook het genre van de historische roman genoot grote populariteit in de 19e eeuw. Centrale figuur was Walter Scott (1772-1832) die nostalgisch terugblikte op het Schotse verleden en bijdroeg aan de highlandcultuur.
Hij ging terug tot aan de middeleeuwen (Ivanhoe)
juist/onjuist?

In de 19e eeuw werd de scheidslijn tussen literatuur en geschiedschrijving niet zo scherp getrokken. Hierdoor kon de historische roman ook als voorbeeld dienen voor het werk van historici.
Scott was bijv ook antiquarisch onderzoeker.
juist/onjuist?

Bij nationale monumenten was het altijd de vraag wie de natie als geheel kon vertegenwoordigen, terwijl zelfs de stijl aanleiding kon geven tot debat.
juist/ onjuist?

Als laatste cultuuruiting wordt gewezen op de romantische belangstelling van het nationale landschap. Een verhoogde gevoeligheid voor de natuur als zodanig, zijnde een bron van kracht en authenticiteit.
Noem enkele voorbeelden

Het verband tussen omgeving en volkskarakter wordt het sterkst benadrukt door Jules Michelet : een volk zonder geografische basis hangt in het luchtledige (1833)
juist/onjuist?

Literaire en artistieke uitingen werden als bepalend gezien voor het beeld van het nationale landschap als symbool van het onveranderlijke nationale karakter.
juist/onjuist?