Van Wenen tot Frankfurt, 1815-1848 - Nationalisme en natievorming in afzonderlijke landen - De Lage Landen: eenheid en scheiding

99 belangrijke vragen over Van Wenen tot Frankfurt, 1815-1848 - Nationalisme en natievorming in afzonderlijke landen - De Lage Landen: eenheid en scheiding

Waardoor werd de Nederlandse samenleving in de 17e eeuw gekenmerkt, volgens Huizinga?

  • Spaarzaamheid
  • Properheid
  • Werkelijkheidswaanzin
  • Burgerlijke eenvoud  

Hoe kan het Nederlandse nationalisme het best worden begrepen?

Als een vorm van civic nationalisme.

Wat wordt beschouwd als 'een nationale mythe'?

De gedachte dat nationalisme geen rol speelde in Nederland.

Voorstellingen omtrent (Noord)Nederlandse identiteit kunnen getraceerd worden tot de 16e eeuw. 
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Hoeveel procent van de gezinnen rond 1800 waren betrokken bij de nationale communicatiegemeenschap?

Circa 7 procent.

Kan de Republiek beschouwd worden als een moderne creatie?

  • Alleen tegen wil en dank
  • 'Moderniteit' bestond in aanpassing van traditionele politieke en maatschappelijke vormen, gericht op waarborgen middeleeuwse vrijheden tegen centralisme, zoals dat in Spanje, Frankrijk en - in mindere mate - Engeland vorm kreeg. 

Hoe omschreven hedendaagse  historici als Niek van Sas en Wijnand Mijnhardt de Republiek?

  • Onthoofde standenstaat
  • Uit zijn krachten gegroeide laat middeleeuwse stadstatenbond: federatief verband soevereine gewesten waarbinnen de steden Holland dominante positie innamen.
  • Checks and balances => geen natiestaat als kristallisatie staatsnatie.  

Wat suggeerde Pieter Johannes Veth in De gids van 1847?

Dat het land geen toekomst had en zich beter zou aansluiten bij Duitsland.

Wat wordt verstaan onder civic nationalism?

Burgerlijk nationalisme.
Geen staatsburgers, maar stadsburgers.

Waarvoor legde de grondwet van Thorbecke in 1848 de basis?

Voor een moderne constitutionele monarchie met ministeriële verantwoordelijkheid, gecontroleerd door een Tweede Kamer die voortaan per direct zou worden gekozen.

Wanneer was het vaderlandse gevoel in de Republiek het sterkste?

  • Tijdens oorlogen tegen Spanje, Engeland en Frankrijk.
  • Patriottentijd, crisissituaties waarin Republiek - borg voor alle privileges - werd bedreigd.
  • Opkomst kranten, spectatoriale tijdschriften en genootschappen
  • Vorming 'nationale communicatiegemeenschap' midden 18e eeuw.

Van wie zijn de woorden: 'Nationaal te zijn!.....welke richting, welke groep of factie beweert het niet?'

Abraham Kuyper (1837-1920)

Wat markeerde de invoering van de eenheidsstaat en vormde daarmee een mijlpaal in de nationale geschiedenis?

De staatsregeling - de eerste Nederlandse grondwet - in 1798.

Wat vormt de culturele dimensie van het natiebesef van de Republiek?

  • Actieve betrokkenheid bij de publieke zaak en corresponderende levensstijl.
  • Religieuze identiteit => strijd tegen katholieke Spanje en Frankrijk. 

Volgens Herman Pleij heeft de Nederlandse samenleving een sterk geprofileerde nationale identiteit, die vooral bestaat uit de afwijzing ervan. De gedachte dat nationalisme in Nederland geen rol zou hebben gespeeld is een nationale mythe.
juist/onjuist?

juist

Wat was een gevolg van het protestants bastion dat de Republiek vormde?

  • Alleen lidmaten Gereformeerde Kerk - kwart bevolking - in aanmerking overheidsfuncties.
  • Protestantse minderheden - Joden en Katholieken  (40 procent) - gedoogd maar uit publieke sfeer geweerd.

De Nederlandse nationaliteit gaat terug tot de 16e eeuw, terwijl de vaderlandscultus van de patriottentijd dateert.
onjuist/onjuist?

juist

De moderniteit van de Republiek bestond in een aanpassing van traditionele politieke en maatschappelijke vormen, gericht op het waarborgen van middeleeuwse vrijheden tegen het centralisme.
De Republiek was een federatief verband van soevereine gewesten waarbinnen de steden van Holland een dominantie positie innamen. Het was een uitgewogen systeem van checks and balances, maar ook een natiestaat die als kristallisatiepunt kon dienen voor een staatnatie.
juist of onjuist?

onjuist, het was geen natiestaat en zeker geen startpunt voor een staatsnatie

In hoeverre was de scheiding van kerk en staat / invoering democratische grondwet (1798) succesvol?

  • Voornemens slechts theorie
  • Het zou nog vele decennia duren voordat de katholieken als volwaardige vaderlanders in de natie waren opgenomen.
=> Republiek was burgerlijk, maar geenszins democratisch. (elitair karakter)

Het Nederlandse nationalisme was een vorm van civic nationalism, niet de staatsburger maar de stadsburger, wiens vrijheden werden bepaald door deelname in de plaatselijke samenleving.
wat betekende dit voor staatsnationalisme of vaderlands liefde?

Het sloot identificatie met het wijdere rechtsverband niet uit, hoewel de Republiek altijd werd waargenomen vanuit de lokale of regionale gemeenschap, Het vaderlandse gevoel was het sterkst tijdens oorlogen (spanje, frankrijk, Engeland) en in crisissituaties waarin de Republiek, die toch borgstond voor de privileges, werd bedreigd.

De Republiek was 'burgerlijk', maar geenszins democratisch. Waar blijkt dat uit?

  • 'Elitair' karakter natie.
  • Invloedrijke ambten circuleerden in oligarchie => stedelijke regenten, adel
  • In steden ruime middenklasse zelfstandige ondernemers en vertegenwoordigers vrije beroepen (kwart bevolking)
  • 'Goede gemeente' bescheiden minderheid.    

Waardoor werd het nationalisme bevorderd in de Nederlanden?

Door de opkomst van kranten, spectatoriale tijdschriften en genootschappen. in de loop van de 18e eeuw ontstond een nationale communicatiegemeenschap en een publieke opinie. De cultuurnatie die zo gestalte kreeg, vormde het kader waarbinnen nadere politieke integratie voorstelbaar werd. 

Hoe groot was het percentage gezinnen dat rond 1800 betrokken was bij de nationale communicatiegemeenschap?

Ongeveer 7 procent
Uitgesloten waren:
  • Werklieden in loondienst
  • Vrouwen   

in 1789 wordt de Staatsregeling ingevoerd, de eerste Nederlandse grondwet. Dit markeert de invoering van de eenheidsstaat .
juist/onjuist?

juist

De vorming van de Nederlandse staat pas niet in de Kohndichotomie. De Republiek was geen staat, het natiebesef dat de burger via het eigen gewest met het nationale niveau verbond, had ook een culturele dimensie. Dit werd bepaald door actieve betrokkenheid bij de publieke zaak en bijbehorende levensstijl, maar ook door een specifieke religieuze identiteit.
juist/onjuist?

juist

Hoe omschreef Auke van der Woud Nederland rond 1800?

Een leeg land met ongeveer 2 miljoen inwoners - uitgestrekte woeste gronden en moeizame verbindingen
Vervoer via diligence of trekschuit.

Nederland werd ook wel eens bestempeld als het tweede israel. Wat was het gevolg?

Daarmee werden velen uitgesloten. Alleen lidmaten van de gereformeerde kerk (25% van de bevolking) kwamen in aanmerking voor de vervulling van overheidsfuncties. Protestantse minderheden, joden en katholieken werden gedoogd, maar tegelijkertijd uit de publieke sfeer geweerd.

Wat gebeurde er in de Bataafse Republiek nadat Napoleon in 1799 in Frankrijk de macht had gegrepen?

De politiek werd gematigder, gericht op nationale verzoening.
  • 1801 - Staatsbewind => einde radicale democratische periode. Moderaten, regenten en orangisten konden terugkeren op sleutelposities.
  • Centralistische koers grondweg 1798 niet verlaten.
  • Invoering lager onderwijs, standaardspelling, belastingen.   

In 1796 besloot de Nationale vergadering van de Bataafse Republiek tot een scheiding van kerk en staat. Dit principe ligt ook ten grondslag aan de radicaal-democratische grondwet van 1798. Alles staatsburgers zouden gelijke toegang hebben tot openbare ambten.
juist/onjuist?

juist

Noem enkele vernieuwingen die tijdens het Koninkrijk Holland (1806 - 1810) olv koning Lodewijk Napoleon werden ingezet

  • Introductie nationale munt
  • Burgerlijk wetboek
  • Wetboek strafrecht
  • Burgerlijke stand  
  • Koninklijke bibliotheek
==> voorstudies voor hervormingspolitiek vanaf 1814 olv koning Willem I

De republiek was wel burgerlijk maar niet democratisch. leg uit?

De natie droeg lang een elitair karakter, De invloedrijke ambten circuleerden binnen een oligarchie, bestaande uit stedelijke regenten, en landelijke adel. De goede gemeente was een bescheiden minderheid. ongeveer 7% was betrokken bij de nationale cummunicatiegemeenschap (lidmaatschap van genootschappen en leescultuur.)

Hoe kan de totstandkoming van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden worden beschouwd?

  • Continuïteit voorafgaande Bataafs-Franse republiek.
  • Terugkeer Prins van Oranje => internationale klimaat restauratie.

De horizon van de meeste mensen bleef beperkt tot de naaste omgeving. Hoe kwam dat?

Nederland was rond 1800 een leeg land, met circa 2 miljoen inw, uitgestrekte woeste gronden en moeizame verbindinge. Langere reizen waren zeldzaam, nieuws (maar ook ziekten) verspreidden zich langzaam.

Waarom vonden de grote mogendheden tijdens het Congres van Wenen het samenvoegen van de Noordelijke en voormalige Oostenrijkse Nederlanden belangrijk?

Frankrijk moest beteugeld worden door creatie stevig bufferstaat.
Gebied moest bestuurd worden als staatkundige eenheid.
Verenigd Koninkrijk was in elk geval NIET de uitkomst van een krachtige nationale beweging. 

Het beleid van napoleon (vanaf 1799) was gericht op centralisatie. Zo werden algemeen lager onderwijs, standaardspelling van de Nederlandse taal en nationale belastingen ingevoerd.
Wat was de lijn tijdens het koninkrijk Holland (1806-1810)?

Koning Lodewijk napoleon zette deze lijn door,  via de introductie van een nationale munt, het burgerlijk wetboek, het wetboek van strafrecht, de burgerlijke stand, het kadaster en de inrichting van nationale instellingen (koninklijke bibliotheek, Koninklijk museum (rijksmuseum) en Koninklijk instituut (KNAW)

De hervormingspolitiek van Koning Willem I vanaf 1814 was gericht op de totstandkoming van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en continueerde het beleid uit de voorgaande Bataafs-Franse periode.
juist/ onjuist?

juist

Het vaderlandse gevoel kreeg in de Republiek een cultureel accent. Noem hiervan enkele voorbeelden.

Gouden eeuw => Rembrandt
Dichters als Helmers, Loots en Tollens.

Wat was de rol van het Congres van Wenen bij de totstandkoming van het Koninkrijk der Nederlanden?

De grote mogendheden op het Congres van Wenen, meenden dat Frankrijk in de toekomst slechts te beteugelen was door de creatie van een stevige bufferstaat. dit vereiste de samenvoeging van de Noordelijke en voormalige Oostenrijkse Nederlanden, Er moest een staatkundige eenheid komen, het herstel van het lossere, federatieve verband van voor de Franse tijd was uitgesloten.

Voor welke gedachte had de Franse tijd in Nederland in eerste instantie gezorgd?

  • Nederland gedegradeerd tot pion op internationale schaakbord.
  • Dit zorgde voor de gedachte (waterscheiding) dat vaderlandse denken werd gekenmerkt door bescheidenheid en nostalgie.
  • 1810 - Nederland bij Keizerrijk => berusting in lot=> cultuurnationalisme.

Wat was gevolg van de besluitvorming over de Nederlanden op het Weense congres voor het Nederlands nationalisme?

Het Verenigd Koninkrijk was duidelijk niet de uitkomst van een krachtige nationale beweging. Vanaf 1800 kreeg het nationalisme een duidelijk cultureel accent. de 17e eeuw wordt ontdekt als Gouden Eeuw, Maar het geloof dat dit verleden kon worden hersteld was geweken. Vanaf de Franse tijd was het besef gescherpt dat Nederland was gedegradeerd tot een pion op het internationale schaakbord.

Wie was de aanvoerder van het Haagse verzet tegen het Franse gezag?

Gijsbert Karel van Hogendorp. Voorbereiding nieuwe constitutie.

Het cultuurnationalisme was de enige mogelijkheid om uiting te geven aan een gevoel van eigenheid . De nationalisering van het verleden droeg bij aan het overwinnen van de onderlinge verdeeldheid van de elite. vanaf 1812 werd er een politiek nationalisme zichtbaar dat erop was gericht de staatkundige onafhankelijkheden te herstellen. Beschrijf het verzet?

In 1813 kwam het in amsterdam en den haag tot een volksopstand tegen het Franse gezag. Het haagse verzet werd aangevoerd door gijsbert karel van Hogendorp. De opstand vormde de inleiding tot de terugkeer van de prins van Oranje.
Van Hogendorp had de leiding over de commissie die het nieuwe koninkrijk van een grondwet zou voorzien.

De eerste grondwet van het nieuwe koninkrijk werd in maart 1814 aangenomen. In 1815, na de samenvoeging met Belgie en Luxemburg, werd de constitutie opnieuw ter goedkeuring voorgelegd. Wat was het resultaat?

de notabelen uit het Zuiden wezen de grondwet af, met name omdat de katholieke kerk zich krachtig verzette tegen de voorgenomen gelijkstelling van godsdiensten.
Willem I telde de nietstemmer en de tegenstanders van godsdienst bij de voorstemmers en verkreeg zo de goedkeuring. Weinig democratisch dus.

Het verenigd koninkrijk was geenszins gegrondvest op het nationaal principe. Zowel in religieus als taalkundig opzicht werd natievorming door de samenvoeging nog eens extra gecompliceerd.
juist/onjuist

juist

Hoe kon de regering van Willem van Oranje worden gekenschetst?

Weinig democratisch, klein electoraat 60.000 zuiden. 80.000 noorden.
Autocratische vorst, herensociëteit. Nauwelijks gehinderd door parlement
Landesvater die over volk waakt => houding komt overeen met die van zijn onderdanen.

Willem I liet zich vooral leiden door dynastieke overwegingen en drong bij de grote mogendheden aan op territoriale uitbreiding tot aan de Rijn en de Moezel. Deze claim stond haaks op de opvattingen van de Duitse nationalisen. Wat was hun opvatting?

ernst Moritz Arndt maakte aanspraak op het gehele rijngebied tot aan Rotterdam. De duitse nationalisten zagen de Nederlanden dan ook op basis van de nauwe taalverwantschap als onderdeel van een beoogde Duitse natiestaat.

Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden was niet gegrondvest op het nationale principe. Benoem de verschillen in ontwikkeling die noord en zuid hadden meegemaakt.

Verschillen in religies en taal

Noorden => protestants
Zuiden => katholiek, meer gericht op Frankrijk, Franstalig

De nationaliserende politiek van Willem ! was primair gericht op de creatie van een sterke staat, die internationaal minstens zoveel gewicht zou dragen als Pruisen. Natievorming van bovenaf betekende vooral uniformering, het opheffen van lokale en regionale verschillen, verbetering van transport en communicatie voor economische integratie en algemeen welzijn.
juist/onjuist?

juist

Was er in 1814 een vaste voorstelling omtrent de omvang en samenstelling van een levensvatbare 'Nederlandse' natiestaat

  • Nee.
  • Elitaire karakter politiek had kunnen bijdragen aan het dempen van conflicten en proces eenwording in goede banen leiden.
  • Koning meer gericht op uitbreiding territorium. 

Wat vormden de drie pijlers van het economische beleid van koning Willem?

  • Handel
  • Nijverheid
  • Kolonialisme  

Wat was de uitwerking van het beleid van Willem I?

- het nederlands was verplicht gesteld als officiele taal, alleen in Wallonie kon het Frans nog als bestuurstaal gelden.
- gelijkstelling van kerkgenootschappen. De koning wilde kerkorganisaties onder centraal gezag plaatsen ivm bemoeienis met het onderwijs
- invoering algemene dienstplicht
- herinvoering van het franse uniforme metrieke stelsel
- onderhoud van land- en waterwegen, het graven van kanalen

De nationale economie werd nog lang gehinderd door de vele tolheffingen en lokale regels. Pas na 1850 met de aanleg van een landelijk spoorwegnet werd het minder.
juist/onjuist?

juist

Koning Willem van Oranje wilde de hem toegevallen landsdelen samensmeden tot een eenheid. Wat was zijn voornemen?

De creatie van een stekre staat, die internationaal vergelijkbaar was met Pruisen.

Willem I probeerde de economie te stimuleren en de belangen van noord en zuid op elkaar af te stemmen. Wat waren de belangen van noord en zuid?

Het noorden als handelsnatie had van oudsher behoefte aan open grenzen. Het zuiden had een bescheiden industrialisering en wilde juist protectie, vooral tegen de Engelsen.
Willem I probeerde beide belangen te verenigen met het kolonialisme als derde pijler. (afzetmarkt)

Wanneer werd het Nederlands door het Koninklijk Besluit tot officiële taal verheven?

In 1814

Het nationaliseringsbeleid werd ook met culturele aspecten ondersteund, hoe?

door pogingen het Verenigd Koninkrijk te herleiden tot de 16e eeuwse Bourgondisch-Habsburgse staat, toen noord en zuid nog verenigd waren. Willem I presenteerde zich nadrukkelijk als opvolger van karel V.
Het beeld van de Gouden Eeuw liet zich echter moelijk verdringen.

De splitsing van noord en zuid nederland was het resultaat van een samenloop van omstandigheden, vooral het ongelukkige crisismanagement van de regering en de internationale situatie.
juist/onjuist?

juist

Hoe probeerde men regionale verschillen op te heffen in het Koninkrijk der Nederlanden tussen Noord en Zuid?

  • 1814 - Nederlands werd officiële taal
  • Hervormingen lager en middelbaar onderwijs
  • Wettelijke gelijkstelling kerkgenootschappen (onder centraal gezag)  

Welke intern factoren/elementen speelde een rol bij de afsplitsing van Belgie en Luxemburg?

- Het bureaucratische centralisme van de koning leidde tot stevige oppositie.
- De vernederlandsing van bestuur en rechtspraak wekte het gevoel bij de Franstalige bovenlaag dat men werd achtergesteld. Vanuit het calvinistische noorden werd neergekeken op het zuiden.
- Bovendien was er teleurstelling over het feit dat de economische ontwikkeling van het Zuiden achterbleef bij de verwachtingen, vanwege het regeringsbeleid dat te zeer werd gedicteerd door de belangen van het noorden.
-onvrede over de onderwijspolitiek onder de zuidelijke katholieken.

Wanneer en hoe kreeg de nationale economie een stevige impuls?

Na 1850
Aanleg landelijke spoorwegnet.

De romantiek zorgde in het zuiden voor een verschuiving van de politieke verhoudingen in de jaren 1820. Wat was het gevolg?

Het werd de verbindende schakel tussen katholieken en liberalen. De jongere katholieken en liberalen naderden elkaar in hun enthousiasme voor de vrijheid. Hoewel voor de katholieken dit de vrijheid van kerk en onderwijs betekende, en voor de liberalen vrijheid van drukpers, ministeriele verantwoordelijkheid en democratisering (beinvloed door Juste Milieu van Royer-collard)
Maar beide partijen wisten zich verenigd in het verzet tegen dezelfde tegenstander: de autoritaire eenheidsstaat van Willem I

In 1828 vinden de katholieken en liberalen elkaar in een monsterverbond. In 1830 breekt in Parijs de julirevolutie uit, waarvan de vonk overslaat naar Brussel (augustus). wat gebeurde er vervolgens?

De leiders van de opstand wensten aanvankelijk geen afscheiding, maar concessies van de regering. Tijdens een conferentie in Londen werd de nieuwe Belgische staat erkend door de grote mogendheden.
Willem I weigert het te accepteren en start in 1831 een militaire campagne. Ondanks aanvankelijk succes werd deze tocht afgebroken vanwege een dreigende confrontatie met de Franse troepen

Hoe probeerde Willem I het Noorden en Zuiden met elkaar te verenigen?

  • Noorden => handelsnatie => behoefte aan open grenzen
  • Zuiden => bescheiden vorm industrialisering, vereiste protectie tegen Engelsen
==> Industrieproducten uit het Zuiden, konden met handelsschepen van het Noorden naar de koloniale markt worden afgezet.
==> Financiering door Societe Generale en Nederlandse Handelsmaatschappij

In 1839 gaf koning Willem I zijn verzet op. Het noorden zou de onafhankelijkheid van het zuiden erkennen en daarvoor in ruil, conform de Londense bepalingen, het huidig Nederlands Limburg en de oostelijke helft van Luxemburg ontvangen.
juist/ onjuist?

juist. Er waren wel discussies over limburg, maar door de zwakte van het belgische leger en de positie van de grote mogendheden werden de grenzen vastgesteld. 

De belgische staat was, net als het jonge Griekenland, in hoge mate afhankelijk van Engeland, dat borg stond voor zijn voortbestaan en daarbij ook een strategisch belang had.
Ook politiek gezien fungeerde Engeland als model. Leg uit?

De grondwet van 1830 voorzag in een parlementaire democratie met ministeriele verantwoordelijkheid, direct kiesrecht en een relatief lage census.
De katholieke-liberale uni zou de politiek tot de jaren 60 domineren.

Welk beeld schetste de bekende statisticus Adolphe Quetelet van het koninkrijk in de jaren 20?

  • Een rooskleurig beeld
  • Sterfte relatief laag
  • Basisonderwijs en armoede was beter dan elders.  

Het nationalistische klimaat in Belgie werd bepaald door tussen progressieve en meer gematigde krachten in de jaren dertig. Na 1839, toen de dreiging uit het noorden definitief was geweken, traden ook de verschillen tussen katholieken en liberalen weer op de voorgrond.
juist/onjuist?

juist

Het ging relatief goed met Nederland, waarom kon de Belgische afscheiding toch plaats vinden?

  • Ongelukkig crisismanagement regering.
  • Internationale situatie
  • Spanningen tussen Noord en Zuid
  • Verzet in zuiden tegen bureaucratische centralisme koning. Men voelde zich achtergesteld.
  • Vernederlandsing wekte wrevel bij het Franstalige deel
  • Afstand tussen noordelijke en zuidelijke elites    
Alle factoren bij elkaar => explosief mengsel

Ook binnen Belgie tekende zich nieuwe scheidslijnen af, welke?

Tussen Wallonie, met de opkomst van de steenkool- en metaalindustrie en Vlaanderen, met economische nood door de kwijnende ouderwetse, kleinschalige textielindustrie.
bovendien werd Frans de bestuurstaal, waardoor Vlaanderen zich achtergesteld voelde.

Wat veroorzaakte bijzonder veel onvrede in het Zuiden? (afscheiding)

  • De onderwijspolitiek van Willem I in het katholieke Zuiden.
  • Hij wilde het katholieke onderwijs onder staatstoezicht stellen.
  • Dit was eerst vooral een conflict tussen katholieken en liberalen, maar zij vonden elkaar later in een gemeenschappelijke tegenstander: Willem I.  

De Vlaamse beweging (Jan Frans Willems) streefde in de eerste plaatst naar een gelijke status voor de Vlaamse taal en cultuur. Hoe werd dit vormgegeven?

- uitgeven van oude Vlaamse teksten
- schrijven van historische romans, over de grootste middeleeuwse stadscultuur uit de Tijd dat Vlaanderen rijk en machtig was. (De leeuw van Vlaanderen van Hendrik conscience)
De Vlaamse beweging werd vooral gedragen door schrijvers, journalisten en onderwijzers.

De anti-Franse gezindheid van de Vlaamse beweging werd in de jaren 40 gevoed door druk vanuit Frankrijk om Belgie via een douane-unie binnen de invloedsfeer van Frankrijk te brengen.
Daarentegen werd wel aansluiting met de Noord-Nederlandse cultuur gezocht.
juist/onjuist?

onjuist. Er bestond ook een neiging om de verschillen tussen de Vlaamse en Noord-Nederlandse cultuur te beklemtonen. dat bleek bijvoorbeeld uit de spellingoorlog.

Op het 1e nederlandsche letterkundig congres, 1849, werd besloten tot een gezamenlijk taalbeleid. Het nationale zelfbewustzijn van het zuiden was inmiddels sterk genoeg om het noorden op voet van gelijkheid tegemoet te treden.
juist/onjuist

juist

Hoe vormde Engeland een model voor het nieuwe onafhankelijke België?

Grondwet 1830 voorzag in parlementaire democratie met ministeriële verantwoordelijkheid
Direct kiesrecht
Belgie werd democratisch en liberaal land.

In de noordelijke nederlanden leidde de afscheiding tot een golf van nationalistische retoriek. Wat gebeurde er?

de nationale hysterie bereikte het kookpunt tijdens de Tiendaagse Veldtocht van Willem I, die werd aangegrepen als bewijs dat het noorden, geobsedeerd door het eigen verval, nog bij machte was de nationale eer gewapenderhand te verdedigen.
De katholieke bevolking (brabant en limburg) bezag de Belgische opstand met sympathie.

In 1839 was de dreiging uit het Noorden voor Belgie verdwenen. Wat was het gevolg?

  • De verschillen tussen katholieken en liberalen kwamen weer op de voorgrond.
  • Verschillen tussen Vlamingen en Wallonen. (Frans was taal van elite).
  • Ontstaan van Vlaams-nationale sentimenten 

Wie was Jan Frans Willemse?

Grondlegger Vlaamse beweging.
Hij pleitte voor gelijke status voor Vlaamse taal. Terugdringen Franse invloed

In Nederland heerste ook opluchting over de breuk, waarom?

Nederland was niet langer genoodzaakt tot het sluiten van politieke en economische compromissen en kon weer vrijelijk haar eigen belangen volgen. Nederland was weer een protestantse natie met een groots verleden, waarin de Gouden Eeuw opnieuw onbetwist het centrum vormde.

Het nationalistisch klimaat van de jaren 30 liet weinig ruimte voor politieke vernieuwing. Pas na jaren kwam het tot een hergroepering van de oppositie, die een spreekbuis vond in kranten (algemeen handelsblad, Nieuwe Rotterdamse courant, de Gids). Wat gebeurde er in 1840?

De Kamer verwierp de begroting en zegde het vertrouwen in de regering op. Willem I gaf zijn troon op. Willem II komt aan de macht.

Waarom vormde 1848 een keerpunt?

  • België verwijderde zich meer van Duitsland en zocht meer toenadering tot Nederland.
  • Aanwijzing dat het nationale zelfbewustzijn van het zuiden sterk genoeg was om met het noorden op gelijke voet te staan. 

In 1848, door volksopstanden in Parijs en andere hoofdsteden, verandert Willem II van een conservatief in een liberaal. Welke acties volgden?

de koning stelde een commissie ter herziening van de grondwet ik, geleid door Johan rudolf Thorbecke. Op basis van voorstellen uit 1844, legt zijn grondwet uit 1848 de basis voor een moderne constitutionele monarchie met ministriele verantwoordelijkhed, gecontroleerd door de Tweede Kamer, die direct wordt gekozen. Door het beperkt aantal stemgerechtigden was het democratisch gehalte nog beperkt.
De grondwet garandeerde ruime vrijheid van menigsuiting en vereniging.

Was er in de Republiek sprake van een natie dan wel van nationale gevoelens?

Er was sprake nationalisme, maar onduidelijk toekennen welk gewicht.
  • Republiek federale staten bond met zwak centraal bestuur. Hoofdrol soevereine gewesten.
  • Geen breed gedragen nationaal gemeenschapsgevoel. Identificatie burgers vooral door directe lokale gemeenschap.
  • Ontwikkeling nationale gevoelens door elite => landelijke adel, stedelijke regenten.
  • Civic Nationalism => geen staatsburgers, maar stadsburgers.     
  • 18e eeuw => nationale communicatiegemeenschap

Voortgekomen uit Thorbeckes organologische visie op de historische ontwikkeling benadrukte de constitutie vooral continuiteit: met de vrijheden van de Republiek, de staatsregeling van 1798 en de grondwet van 1815.
juist/onjuist?

juist

Welke rol speelde de religie in de beeldvorming van de ‘natie’ tijdens de Republiek?

Religie dominant in zelfbeeld van Republiek die, vanwege de strijd tegen buitenlandse katholieke machthebbers, door sommigen als een door God uitverkoren natie – oftewel het tweede Israël – werd beschouwd.
  • Koppeling van religie en nationale identiteit impliceerde definitie Republiek als een protestantse natie.
  • Alleen lidmaten gereformeerde kerk ware vaderlanders. Joden, katholieken en andere religies buitengesloten van natiebesef.

De constitutie garandeerde de gelijkheid van allen voor de wet en bood daarmee een kader voor het overbruggen van regionale en culturele verschillen. Het denkbeeld van een protestantse natie moest volgens Thorbecke worden vervangen door een Nederlandse natie.
juist/ onjuist?

juist

Natievorming is een complex en gelaagd proces, dat bovendien nooit geheel kan worden voltooid, aangezien altijd weer nieuwe achtergestelde groepen moeten worden geintegreerd. Natievorming kan zelfs tegengestelde reacties oproepen, welke bijvoorbeeld?

Limburg - droomde nog lang na 1839 van aansluiting bij Belgie
Friesland- de officiele taalpolitiek leidde vanaf 1829 tot een Friese beweging ter bescherming van de eigen taal en cultuur.

De Nederlandse natie kon eerst een tastbare realiteit worden door diegenen die daarin daadwerkelijk deelnamen. dus degenen die actief kiesrecht hadden en het lezende publiek dat via kranten en tijdschriften was opgenomen in de nationale communicatiegemeenschap. licht toe?

circa 3% van de bevolking had actief kiesrecht en met de communicatiegemeenschap erbij betrof dit nog altijd een kleine minderheid.

Op welk terrein was Willem I wel succesvol in het scheppen van nationale eenheid?

Economisch

De afsplitsing van Belgie heeft de nationale eenwording van Nederland vergemakkelijkt. Maar het zorgde ook voor nieuwe scheidslijnen. zoals bijvoorbeeld de beweging van gereformeerden die zich in 1834 van de gevestigde Nederlands Hervormde kerk afscheidde. Welk gevolg had dit?

Deze confessionalization of politics, vanaf de jaren 30 zichtbaar, zou zich vanaf de jaren 70 verharden in een systeem van zuilen.

De combinatie van natievorming en verzuiling had paradoxale gevolgen. Leg uit?

Protestantse kleine luiden, katholieken en ook sociaaldemocraten konden zich slechts emanciperen en deelnemen aan het nationale leven door zich daarvan af te zonderen in eigen kring. Enerzijds voelde elke zuil zich geroepen om zich als deel van de natie te profileren, anderzijds werd de voorstelling van de natie gefragmenteerd, ondermeer omdat elke zuil de nationale geschiedenis naar zijn eigen beeld voegde.

Hoe probeerde koning Willem I op mentaal-cultureel opzicht een natiestaat te scheppen?

  • Het teruggrijpen op Bourgondisch-Habsburgs verleden
  • Nationaal volksleid
  • Prijsvraag - schrijven nationale geschiedenis
  • Nederlands als verplichte officiële taal.  

    ==> vielen zowel in Zuiden al in Noorden niet in vruchtbare aarde.

Nieuwe eenheid riep nieuwe verdeeldheid op. Dus waren de processen van natievorming en verzuiling tegengesteld.
juist/onjuist?

onjuist. De zuilen waren op nationaal niveau georganiseerd en doorsneden de regionale of standsgebonden scheidslijnen. Verzuiling werd het hoofdkanaal waarlangs de natievorming zich in Nederland zou voltrekken en grote groepen van de samenleving werden opgenomen in een meer homogene cultuur. 

Welke maatregelen tot natievorming van koning Willem I pakten averechts uit?

  • Taalwetten
  • Onderwijshervormingen
  • RK-kerk gelijkstellen met andere godsdiensten

==> grondslag aan Belgische afscheiding in 1830

Welke groepen waren rond 1800 uitgesloten van de nationale communicatiegemeenschap?

  • Meerderheid die niet zelfstandig in bestaan kon voorzien.
  • Werklieden in loondienst
  • Paupers  
  • Vrouwen 

Waardoor werd de terugkeer van de Prins van Oranje - gepromoveerd tot koning - door bepaald? 1814

Het internationale klimaat van restauratie.
  • Congres van Wenen => stevige bufferstaat om Frankrijk te beteugelen.
  • Samenvoeging Noordelijke en voormalige Oostenrijkse Nederlanden. Staatkundige eenheid dus geen los verband.  

Omschrijf het soort nationalisme dat ontstond toen het Koninkrijk Nederland in 1810 bij het Keizerrijk werd ingelijfd.

Cultuurnationalisme - enige mogelijkheid om uiting te geven aan gevoel eigenheid
  • Nationalisering van verleden om onderlinge verdeeldheid te overwinnen. 

Wanneer werden in het Verenigd Koninkrijk de eerste tekenen zichbaar van een politiek nationalisme?

1812  - internationale tij begon te keren.
Volksopstanden tegen het Franse gezag

Hoe kan de regering van Koning Willem beschouwd worden?

  • Autocratisch
  • Soevereiniteit ging naar eigen zeggen aan grondwet vooraf. 
  • Regering was vooral zijn regering. Politieke proces kon op alle niveaus worden gestuurd. 
  • Electoraat slechts klein deel van bevolking. 

Wat was de ideologische ondersteuning van het officiele integratiebeleid (Noord en Zuid-Nederland) van koning Willem?

  • Het Verenigd Koninkrijk zou historisch te herleiden zijn tot de 16e eeuwse Bourgondisch-Habsburgse staat, toen noord en zuid nog verenigd waren.

Koning Willem poogde het Verenigd Koninkrijk historisch te herleiden tot de 16e eewuse Bourgondisch-Habsburgse staat, toen nood en zuid nog verenigd waren. Lukte dat?

  • Visie sloot goed aan bij bloeiperiode Vlaamse stadscultuur, maar vond in het noorden weinig weerklank, buiten kring intellectuelen.
  • Beeld Gouden Eeuw liet zich moeilijk verdringen. 

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo