Startpagina / Samenvattingen / Class notes - Natura Foundation / oestrogeen-testosteron-progesteron

Menstruatieklachten, PMS, menopausale klachten en PCOS

Q: Wat kan er allemaal uit de bouwstof cholesterol worden gemaakt?

Progesterone aldostero ne cortisol androtenedione testosteron estradiol DHT ---> de meest biologische active vorm van testosteron estrone estradiol [belangrijk bij vruchtbare jaren] Dit schema gebeurt en bij man en bij vrouw!

51 belangrijke vragen over Menstruatieklachten, PMS, menopausale klachten en PCOS

Hoe krijg je een gezonde hormonale huishouding?

Voeding
Bioritme
Beweging
Stress

Welke organen maken er allemaal hormonen aan en horen bij het endocrine systeem

Thyroid gland - parathyroid gland
Nieren
Maag
Lever
Pancreas
Thymus
Ovary
Uterus
Testicle
Huid

Als de hormonen in de bloedbaan zitten, hoe brengen ze dan hun boodschap over?

Ze gaan zitten op de receptor op de celwand. Een transcriptiefactor in de cel neemt dit waar en brengt de boodschap naar de celkern waar DNA wordt afgelezen > RNA > mRNA > eiwitten > Golgi etc.

Van bouwstof tot functionaliteit: waar speelt voeding een rol?

Bouwstoffen
Transporteiwitten

leverfunctie
eiwitten

Receptoren

celmembraan flexible houden --> omega 3 vetzuren
genoeg eiwitten
goede verhouding vetzuren
verzadigdevetten --> de langeverzadigde vetzuren wil je niet hebben
vit D, vit A, en mineralen zorgen voor goede receptor gevoeligheid

wat gaan we eten: vis, eieren, groente, wortelen , zaden, veel in de zon --> mensen voeding

Afbraak door de lever, welke stoffen zijn interessant

Fase twee methylatie, methionine, choline, cystine

B12
folaat
B2
B6

Methylatie cyclus hoe werkt het? (phase 2?)

Methionine (ui, prei, knoflook)

--> SAMe (deelt methylgroepen uit CH3)

homocysteine (is toxisch voor bloedvaten)

"shortcut" = choline --> betaine --> methionine
B12 als cofactor met aan de andere kant folaatcyclus (B11) waar B2 de cofactor is
naar cysteine met cofactor B6 -->> GSH

Wat kan er allemaal uit de bouwstof cholesterol worden gemaakt?

Progesterone

aldosterone
cortisol

androtenedione

testosteron

estradiol
DHT ---> de meest biologische active vorm van testosteron

estrone

estradiol [belangrijk bij vruchtbare jaren]

Dit schema gebeurt en bij man en bij vrouw!

Wat krijgen vrouwen die meer de afslag nemen naar DHT ipv estradiol?

Ontvruchtbaarder
Gezichtshaar, snor
PCOS
Haaruitval bij haarlijn

vrouwen krijgen mannelijkheidsklachten

er is dan iets met aromatase aan de hand

Wat krijg je als vrouw als je meer de afslag neemt naar estradiol aangezien aromatase meer wordt aangemaakt

PMS klachten
Hormoongevoelige kanker
Cyste in de borsten
Pijnlijke borsten
Onregelmatige menstruatie

Hoe kom je erachter of iemand een methylatieprobleem heeft?

Tekort B12, folaat, etc

Verklaring voor vagen symptomen

huidprobleem
slaapprobleem
PCOS
concentratieproblemen
hartenvaatziekte
vertiliteitsklachten

Welke voedinsstoffen zijn belangrijk voor
bouwstoffen
enzymatische omzetting naar hormonen
transporteiwitten
receptoren
afbraak

Zie afbeelding

Wat is het belang van een goed functionerende aromatase

Aromatase is het enzym dat testosteron omzet in oestrogeen
Dat mag niet teveel en te weinig actief zijn!

factoren die aromatase-activiteit verhogen:

laaggradige ontsteking
hyperinsulinemie/ IR
zuivel - aanwezigheid van IGF-1
alcohol

aromatase modulatoren:

fyto-oestrogenen --> mildere werking dan ons zodat onze eigen niet meer op de receptoren kunnen binden
resveratrol, quercetine (ui, knoflook, kappertjes), EGCG (groene thee), Curcumine
citrusfavonoïden (citrusvruchten)
vitamine D
melatonine
granaatappelextract

Wat zou de sleutel kunnen zijn bij hormonale klachten

Slaap

Goed en doorslapen etc

Hoe werkt het ritme van de HPG-as?

Wisselwerking tussen de HPG-as en het bioritme:

oestrogeen vertoont een duidelijk diurnaal ritme.
nucleus suprachiasmaticus [kern van hypothalamus] is oestrogeen-gevoelig en bepaalt het moment van ovulatie.
melatonine [=sterke antioxidant] belangrijk voor bescherming van de follikels

Hou je hormonen in het juiste ritme voor een optimale hormonale balans en fertiliteit.

Hoe kan je je eigen melatonineproductie optimaal houden

Voldoende fel zonlicht overdag
in de ochtend ten laatste om 8u in het klaar daglicht
voldoende beweging overdag
zo weinig mogelijk verstorende factoren in de avond
optimal omstandigheden 's nachts
voldoende bouwstoffen en ecofactoren
immuunsysteem tot rust brengen

Optimaal slaapritme

Wat is de invloed van spiermassa op hormoonhuishouding?

Spiermassa

grotere glucose clearance capaciteit

lagere bloed glucose waarden

lagere insuline waarden

minder kans op hormonale problemen zoals PMS, PCOS of menopauze klachten

Wat is de invloed van hormonen op het prestatievermogen tijdens het sporten?

Prestaties van vrouwelijke atleten fluctueren gedurende de cyclus

vroege folliculaire fase: sterk en lage blessuregevoeligheid
ovulatie: sterkst maar hoge blessuregevoeligheid
lutheale fase: minder kracht, minder aerobe capaciteit

In welke fase zitten de vrouwen die aan de hormonale anticonceptiepil zitten?

In de lutheale fase: minder kracht, minder aerobe capaciteit

Wat onderdrukt chronische stress?

De HPG-as

voorplanting is niet meer prioriteit en overleven wel

Wat is de invloed van cortisol op de HPG-as?

Er zal een daling van spermatogenese door apoptose leydigcellen. Minder fertiliteit --> drama voor mannen

Wat zijn de functies van het geslachtshormoon - progesteron?

Celrijping en differentiatie
kalmerend en slaapbevorderend
ontstekingsremmend effect (Th1 naar Th2)
ontspanning van glad spierweefsel
productie in ovaria, testes, bijnier

Wanneer maken we veel progesteron (vrouw)

Na de ovulatie en tijdens de zwangerschap.

Het immuunsysteem gaat van Th1 (actief doden van cellen, koorts) naar Th2 (slijmproductie om de vijand naar buiten te duwen)
Celrijping en differentiatie
Kalmerend en slaap bevorderend

Wat zijn de functies van het geslachtshormoon - testosteron?

Spieropbouw - vetafbraak
verhoging van de viriliteit, libido
ontstekingsremmend
haargroei & talgproductie
Productie in ovaria, testes, bijnier

Wat zijn de functies van het geslachtshormoon - Oestrogenen?

Celdeling en celgroei
vetopslag (BBB)
ontstekingsremmende metabolieten
ontsteking-bevorderende metabolieten
productie in ovaria, bijnier, placenta, borst

Wat zijn de functies van het geslachtshormoon - DHEA?

Precursor van testosteron en oestradiol

Kalmerend

Antagonist van cortisol

Ontstekingsremmend
Productie uitsluitende in bijnieren

stress beïnvloed het

Als er vrouwen ontstekingsklachten hebben die met de cyclus meebewegen, dus bv erger worden rond de ovulatie wat is er dan aan de hand?

Dan is er een lever probleem

Want oestrogenen worden in de lever omgezet tot metabolieten. Deze metabolieten kunnen ontstekingsremment of ontstekingsbevorderend werken. Als de ontstekingen dus erger worden als de oestrogenen hoog zijn dan is er een probleem met de lever metylatie.

Leg de normale hormonale cyclus van de vrouw uit

Zie afbeelding

Dag 1 tot 4 is de start van de menstruatie [uitwendig]
De eerste 12/13 dagen zijn stabiel qua hormonen en hoor je je vit te voelen
Als estrogeen hoog genoeg is kan de ovulatie plaatsvinden
Ook LH is hoog tijdens de ovulatie
Na ovulatie gaat de progesterone omhoog, je weet niet of het eicelletje bevrucht gaat worden dus je gaat meteen over naar de zwangerschaps modus zodat je voorbereid bent.

Baarmoederslijmvlies wordt aangemaakt
Metabool systeem
We worden insulineresistenter --> meer cravings (intermitterend fasten gaat niet meer)
Immuunsysteem van Th1 naar Th2

Libido hoog rond ovulatie

Wanneer mag je NIET Th1 omzetten naar Th2 (tijdens zwangerschap)

Als er een infectie is, een beest in je lichaam.

Waar krijg je last van als je sterk ontsteekt (tijdens menstruatie)

Het is aan de buitenkant van je lichaam

grote bloedingen
hevige bloedingen
pijn

ontstekingspijn, uitstralend naar onderrug, doffe zeurende pijn
krampen door het samentrekken van baarmoeder - spierkramp

magnesium tekort
vocht tekort
mineralen tekort - elektroslieten disbalans

oorzaken

een omega 3/6 disbalans
vrouwen die standaard een cup hebben van 3-4, een laaggradige ontsteking die niet zo laaggradig meer is. + menstruatie --> nog meer ontsteking
vit D tekort - te weinig stop signalen
te insulineresistent geworden
chronische stress - er is geen rem - cortisol resistentie

sporten geeft ook stress

Wat is PMS (premenstrueel syndroom)

PMS is een verzamelnaam voor psychologische en fysieke klachten die ontstaan in de luttele fase van de vrouwelijke hormonale cyclus en lossen op kort na de menstruatie
treft 5-12% van de vrouwen
komt vaker voor naarmate overgang nadert
klachten in 2e helft van de cyclus
2 van de 3 cycli of meer aanwezig

Pijnlijke en hevige menstruatie - oorzaken van verstoorde menstruatie of onregelmatige cyclus

Verhoogde inflammatie tijdens menstruatie --> geeft ontstekingspijn

stress verergert de klachten: cortisoldeficiëntie of -resistentie waardoor cortisol de inflammatie niet meer voldoende remt.

magnesiumtekort --> geeft krampen
'oestrogeendominantie' --> geeft vaak stemmings- en slaapproblemen erbij

teveel oestrogeen (door xeon-oestrogenen)
te veel 4OH- en 16OH metabolieten door gebrekkige methylatie door de lever
tekort serotonine

Wat zijn de algemene adviezen voor PMS en menstruele stoornissen?

Metabole gezondheid verbeteren

koolhydraatinname beperken
maaltijdfrequentie verminderen
stressreducerende activiteiten
dagelijks matige aerobe beweging gecombineerd met korte intensieve beweging

omzetting oestrogeen door lever verbeteren

stimuleren van het methylatieproces: B-vitamines (B-complex 1x/dag) en SAMe (2x200mg/dag)
stimuleren van omzetting oestrogeen

voeding: broccoli/groene groenten/bessen
suppletie: resveratrol (2x100mg/dag)

beperken van koffie en alcohol
verminderen van blootstelling aan hormoonverstorende stoffen

doelgericht voedingsadvies/suppletie

weinig koolhydraten
veel onverzadigde vetten
voldoende eiwitten
calciumsuppletie als quick win (500-1000mg/dag de laatste 7 dagen van de cyclus)

als je iemand calcium in die laatste 7 dagen worden de klachten van PMS minder

vitex agnus castus extract (2x225mg/dag)
vitamine D (75mcg/dag - 3000IE)

Orthomoleculaire adviezen PMS

Leefstijl

maaltijdfrequentie verminderen
stressreducerende activiteiten
dagelijks matige aerobe beweging gecombineerd met korte intensieve beweging

Insulinegevoeligheid

voeding

vezelrijk, lage GI, intermittent fasting

suppletie

chroom 300 mcg/dag
mangaan 1,5-3 mg/dag

PMS suppletie

vitaminen

vitamine B6: 40 mg/dag (continu)
vitamine D: 75 mcg/dag

mineralen

calcium 500-1000mg/dag de laatste 7 dagen van de cyclus
magnesium 400-500 mg/dag

Fytotherapie

vinex agnus castus: 450 mg/dag
Ginkgo Biloba: 120 mg/dag
Hypericum perforated: 300 mg/dag
Teunisbloemolie: 1000 mg/dag

Menstruele migraine, wat houd het in? Hoe komt het nu?

Menstureel gerelateerde migraine

migraine zonder aura
vanaf 2 dagen voor tot 3 dagen na het doorbreken van de menstruatie
2 op de 3 cycli aanwezig
ook andere migraine-aanvallen op andere momenten in de cyclus

puur menstruele migraine: idem maar enkel in menstrruaqieperiode

Menstruele migraine. Hoe komt het nu?

Afbraak van oestrogenen

soorten oestrogenen

oestron E1 1 OH-groep

wordt aangemaakt uit androsteendion buiten eierstokken

oestradiol E2 2 OH-groepen

wordt vooral door eierstokken gemaakt

oestriol E3 3 OH-groepen

overheersend tijdens zwangerschap. Productie door placenta

Ethinylestradiol EE synthetisch hormoon (pil van 'vroeger')

E2 is 10x zo sterk werkzaam als E1 en 80x zo sterk werkzaam als E3
EE is 100x zo sterk werkzaam als E2

Hoe vindt de oestrogeenafbraak door de lever plaats?

Van estradiol

naar estrone

naar estriol
4-methoxyestrone
2-metoxyestrone

rood wil je niet hebben en groen wel. Als dit dus uit langs is heb je een probleem en kunnen leiden tot DNA schade.

fase 1 is actief maar fase 2 minder --> vrije radicale

Deze oestrogeen metabolieten kunnen in de urine worden getest. (16-OH en 4-OH wil je niet hebben)

Wat zijn de 3 hormonale migraine oorzaken?

Verminderde methylatiecapaciteit van de lever

teveel 4-OH en 16-OH estradiol tov methoxy-oestradiol
te hoog homocysteinegehalte in het bloed

je brein gaat de bloedvaten vernauwen om zich te beschermen tegen de toxische stoffen. Als het gevaar geweken is dan gaan de bloedvaten weer open, echter gaan ze exponentieel open waardoor je dus migraine ervaart

teveel pro-inflammatoire activiteit

overmatige vrijzetting van prostaglandinen vanuit het afbrekende endometrium
menstrueren wordt dus een te hevige inflammatie

magnesiumdeficientie door

stress
te lage inname via voeding

Wat is het gevolg van dalende oestrogeen?

Oestrogeenreceptoren

ERalfa
ERbeta

verschillende vormen van oestrogenen binden op verschillende receptoren. E1 bindt op alfa - E2 bindt op alfa en beta

Wat zijn targetcellen van oestrogeen?

borstweefsel
uterus
vetweefsel
bot
spieren/bindweefsel
centraal zenuwstelsel (hypothalamus, hippocampus, amygdala, SCN)

emotioneel systeem

immuunsysteem

hier oefenen oestrogenen hun functie uit, dus hier zie je verandering na de menopauze

Wat is het gevolg van dalende progesteron?

Oestrogeen en progesteron werken samen en hebben in veel weefsels tegengestelde werkingen.

Na menopauze:

geen progesteronproductie meer door eierstokken
wel nog productie door bijnieren

teveel oestrogenen tov progesteron is ook oorzaak van menopauzeklachten

Hoe kan je de progesteron verhogen?

Stressreductie! (cortison en progesteron delen een receptor namelijk de MR)
Vinex agnus castus
Vitamine C 500-1000 mg/dag

Wat zijn de risicofactoren voor menopauzale klachten

Hoog BMI
Insuline-resistentie
Laaggradige ontsteking

Metabool verstoorde mensen

Hoe ontstaat vaginale droogte en dyspareunie, vulvovaginale atrofie? [bij postmenosopauzale vrouwen]

Daling in oestrogeen kan leiden tot:

minder vaginale secreties
vulcovaginale atrofie
minder lactaatproductie door vaginale epitheelcellen
minder lactaatproducerende Lactobacilli (Meer Prevotella, streptococcus en Gardnerella)

verandering van vaginaal intern milieu met hogere pH (normaal 3,4)

meer vatbaar voor infecties

Niet alleen oestrogeen bepaald het vaginaal milieu maar ook ...?

Voeding

meer transvetten is minder lactobacilli [=slecht]

Darmmicrobioom bepaald ook het vaginaal microbioom
Roken
Stress
Tampon, inlegkruisjes
Synthetisch ondergoed
Zeep wassen = slecht, alleen met water

Waarom zijn er slaap en stemmingsproblemen bij menopauze klachten?

Oestrogeen zorgt voor meer serotonine
Dus slaapproblemen en stemmingsproblemen bij oestradiol tekort

Oestradiol

+ Tryptofaan hydroxylase

omzetten van tryptofaan in 5-HTP

+ Serotonine transporter
- Serotonine afbraak door MAO-A en MAO-B

Ook nachtelijke opvliegers verstoren de slaap

Dus als je oestrogeen wegvalt gaat het moeilijker met de serotonine. Je wil dus ook weten hoe de serotonine was voor de menopauze. Toen al zwak dan nu meer problemen.

Hoe bevorder je de serotonine

Darmgezondheid is erg belangrijk
Voldoende tryptofaan eten
Serotonerge activiteiten doen
Zorg dat de IDO niet actief is aangezien deze anders de tryptofaan steelt

bij immuunactivatie - LGI

Wat zijn de algemene adviezen voor menopauzale klachten

Voeding voor de schildklier

Voeding rijk aan jodium: vis, algen, kalkoen, bessen, eieren
Voeding rijk aan selenium en zink: vis, schaal- en schelpdieren, noten
Voeding rijk aan omega-3 vetzuren: vis, algen, schaal-en schelpdieren, noten, avocado

Leefstijl

Krachttraining: spiermassa kan testosteron produceren die vrouwen kunnen omzetten tot oestrogeen
Stressreductie: menopauzale klachten worden steeds erger bij stress

Doelgerichte suppletie

Cimicfuga racemosa (160-320mg/dag) (=hoge dosering. Dit is waarschijnlijk te hoog dus deze dosering gaat naar beneden 40mg/dag)

behandeling tegen opvliegers, stemmingsproblemen, slaapproblemen

adaptogene planten in combinatie
eventueel vinex agnus castus (2x 225mg/dag) (want er is wisselend effen)

Wanneer zetteen we foto-oestrogenen in? En welke planten zijn het?

Planten met oestrogeenachtige werking:

Humulus lupulus (hop)
Lijnzaad
Alfalfa
Zeer krachtig: Soja --> altijd gefermenteerde soja nooit rauw

Kunnen ingezet worden voor alle post-menopauzale klachten in de plaats van hormoontherapie
Niet gebruiken bij voorgeschiedenis van hormoongevoelige kankers

Hoezo hebben vrouwen met PCOS hyperandrogenisme?

De mannelijke en de vrouwelijke HPG-as

PCOS = hyperandrogenisme

Er is weinig negatieve feedback op androgeen waardoor er een hyperandrogenisme kan ontstaan bij vrouwen.

Vrouwen hebben geen negative feedback. Op de androgeen productie

Hoe maken de ovaria oestrogeen en progesteron uit testosteron?

Het enzym dat testosteron in de granulosa cel omzet tot oestradiol (E2) heet Aromatase

Bij PCOS is de Theca cell ophol geslagen en produceert testosteron aan de lopen de band.

Hoe werkt hyperandrogenisme door insulineresistentie?

Insulineresistentie van spieren en vet

hyperinsulinemie

insuline-gevoeligheid van eierstokken blijft intact en eierstokken worden zeer gevoelig voor LH

Hoge insuline + hoge LH-gevoeligheid --> veel testosteron

Hoe diagnostiseer je PCOS?

Diagnose van PCOS kan enkele gesteld worden op basis van een echografie door een gynaecoloog.

Hyperandrogenisme opsporen:

hormonen zelftest speekseltest

Hoe spoor je zware metalen op?

Zware metalen urinetest plus
Zware metalen drinkwateranalyse

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Natura Foundation

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding