Domein B Golven - Staling en gezondheid

18 belangrijke vragen over Domein B Golven - Staling en gezondheid

Wat is elektromagnetische straling (EM-straling)?

Plant zich voort met de lichtsnelheid c. Bestaat uit:
  • Elektromagnetische golven: golven worden uitgezonden in energiepakketjes (fotonen). Een lichtstraal moet worden beschouwd als een smalle bundel van fotonen en bestaat derhalve uit individuele energiepakketjes.
  • Energie per foton E1 = h * f = h * c/golflengte. Met h: constante van Planck, f = frequentie.
    • Fotonenergie wordt uitgedrukt in eenheid eV (1,6 * 10^-19 J).
    • Frequentie bepaalt eigenschappen van de golven.
    • Schadelijk effect neemt toe met de frequentie en neemt af met de golflengte.

Welke soorten elektromagnetische golven zijn er?

  • Radiogolven (ongevaarlijk).
  • Infraroodstraling (heeft warmte-effect).
  • Zichtbaar licht (vormt bekende kleurenspectrum).
  • Ultraviolette straling (schadelijk voor de mens).
  • Röntgenstraling (zeer schadelijk, zeer goed doordringbaar).
  • Gammastraling (extreem schadelijk, zee goed doordringbaar).

Met welke factoren gaat de opname (absorptie) van EM-straling?

  • Opwekking van warmte.(door magnetronstraling, Ir-straling of röntgenstraling.
  • Aanslag van atomen (zichtbaar licht; aanslag wordt gevolgd door afgifte (emissie), waardoor atoom licht uitzendt.
  • Aanmaken van vrije radicalen (gammastraling).
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat is de notatie van isotopen en deeltjes?

Isotopen van een element: notatie met behulp van twee getallen.
  • Bovenste getal: massa getal.
  • Onderste getal: atoomnummer. 


Veel voorkomende deeltjes.
  • Alpha-deeltje: bevat twee protonen (+2e) en neutronen
  • Beta-deeltje ofwel elektron: bevat lading -e; massa 0.
  • Positron ofwel positief elektron: bevat lading +e; massa = 0.
  • Neutron: bevat geen lading, er is één massa deeltje.
  • Gammafoton: bevat geen lading; massa = 0.
  • Proton: bevat lading +e. 

Wat is het algemene schema van radioactieve bestraling?

  1. Bron: bestaat uit radioactief isotoop. Dit is een verschijnsel dat instabiele atoomkernen a-, b- of y-straling uitzenden, omdat deze kernen vervallen tot kernen met een andere samenstelling of omdat nucleonen in deze kernen hergroeperen.
  2. Straling: a-, b-, y-straling, röntgenstraling, neutronenstraling, protonstraling.
  3. Ontvanger:
    • Bewuste straling: organismen, voedsel, gebruiksapparatuur.
    • Onbewuste straling: achtergrondstraling, onoplettendheid en ongelukken. 

Wat is ioniserend straling?

Dit is straling die moleculen kan ioniseren (elektronen van moleculen af slaan of moleculen kapotmaken): er ontstaan dan moleculen die niet meer elektrisch neutraal zijn (a-, b-, y, of röntgenstraling).

Wat zijn de kenmerken van a-straling?

Het bestaat  uit snelle He keren.
  • Groot ioniserend vermogen vanwege relatief grote lading, grote afmeting (waardoor kans op botsen groter is) en relatief lage snelheid(waardoor door contacttijd met moleculen groter is.
  • Klein doordringend vermogen door de vele ionisaties is de energie snel verbruikt.
  • Geringe dracht: in lucht enkele cm; gaat niet door huid heen.
  • Ontstaan: straling treedt uit instabiele kernen met Z>82.
  • A-straling is zeer gevaarlijk bij inwendige bestraling.

Wat zijn de kenmerken van Y-straling?

Bestaat niet uit materiële deeltjes, maar uit fotonen met in verhouding tot fotonen van zichtbaar licht veel energie. Fotonen bewegen met lichtsnelheid.
  • Zeer klein ioniserend vermogen
  • Zeer groot doordringen vermogen neemt toe met de energie per foton en hangt af van soort materiaal en dikte van materiaal.
  • Zeer grote dracht.
  • Ontstaan: vaak samen met a- of b-straling. 

Wat zijn ioniserend vermogen, doordringend vermogen en dracht?

Ioniserend vermogen: Dit is hoe goed een stralingsdeeltje in staat is om de atomen en moleculen waar het deeltje langskomt te ioniseren.
Doordringen vermogen: Dit geeft aan hoe makkelijk straling in een stof kan doordringen.
Dracht: Dit is de indringdiepte; dit is de afstand die een deeltje kan afleggen in een stof.

Wat is atomaire massaeenheid?

Het 1/12 deel van de massa van een C-12-atoom; 1 u = 1,66 * 10^-27 kg. Dit komt overeen met een energie van 913,49 MeV.

Wat is de werkwijze bij reactievergelijkingen bij radioactief verval?

  1. Zoek op welk deeltje bij het verval vrijkomt.
  2. Pas toe: totale lading vóór en ná reactie is gelijk.
  3. Past toe: totaal aantal massadeeltjes vóór en ná reactie is gelijk.
    • Bij verval staat er één deeltje links van de reactiepijl  en twee rechts van de pijl.

Wat zijn mogelijkheden van instabiliteit in kernen?

  • Aantal neutronen in kern is te hoog. --> B--straling.
  • Aantal neutronen in e=kern is te laag --> B+-straling.
  • Aantal protonen èn neutronen in kern is te hoog --> i.h.a a-straling.
  • Stapeling van kerndeeltjes is energetisch ongunstig --> y straling vaak samen met a- en B-straling; hergroepering van kerndeeltjes--> energie komt vrij.
    • Kernen kunnen zich in verschillende toestanden bevinden.
    • Energietoestanden van atoom wordt bepaald door de plaats van de elektronen ten opzichte van de kern.
    • Energietoestanden van kern worden bepaald door de plaats van protonen en neutronen ten opzichte van elkaar.

Wat zijn halveringdikte, doorlaatkromme en stralingsintensiteit?

  • Halveringdikte d1/2 is de maat voor doordringend vermogen van y-straling en röntgenstraling. Dit hangt af van energie van straling en soort absorberend materiaal.
  • I(x) = I(0) * (1/2)^x/d1/2. Dit beschrijft hoeveelheid doorgelaten straling, nadat een afstand x in een materiaal is afgelegd.
  • Doorlaatkromme: diagram van doorgelaten straling als functie van afgelegde afstand x in materiaal.
  • Stralingsintensiteit: hangt ook af van de afstand van stralingsbron; sterkte straling neemt af met kwadraat afstand, dus volgens de kwadratenwet.

Waar hangt de schade die stralingsenergie veroorzaakt in weefsel van af?

  • Hoeveelheid geabsorbeerde straling: Dosis D
  • Soort geabsorbeerde straling: a-, b- of y-straling of protonen/neutronenstraling.
  • Equivalente dosis H is de maat voor dosis aan geabsorbeerde straling, gecorrigeerd voor soort straling (via weegfactor Wr).
    • H = Wr * D = Wr * E straling/m in sievert (Sv).

Leg de volgende begrippen uit. Achtergrondstraling, bestraling, besmetting en bescherming.

  • Achtergrondstraling: personen in Nl ontvangen als gevolg van achtergrondstraling (afkomstig van kosmische straling, bodem, woonomgeving, voedsel en lucht) reeds een stralingsbelasting van ca. 2 mSv.
  • Bestraling: voorwerp ontvangt straling van externe bron.
  • Besmetting: er zijn radioactieve deeltjes in of op voorwerp of persoon zelf aanwezig; bij inwendige besmetting is a-straling gevaarlijk, bij uitwendige besmetting niet.
  • Bescherming: tegen ioniserende straling: huid goed afspoelen bij uitwendige besmetting. Lood plaatsen tussen bron en persoon; grote afstand houden tot stralingsbron; straling zo kort mogelijke tijd laten werken.

Wat is een beeldvormingstechniek in de geneeskunde met behulp van geluid?

Echografie: ultrarage worden in het lichaam gestuurd. Geluid kaatst gedeeltelijk terug op de grensvlakken van weefsels met verschillende dichtheden. Uit de gemeten tijd tussen uitgezonden en weerkaatste pulsen wordt afstand tot grensvlak berekend. Er word een beeld geconstrueerd van de positie van verschillende weke delen van het lichaam.
  • Voordelen: geen gebruik van ioniserende straling, veilig, goedkoop, snel, klein apparaat.
  • Nadelen: niet geschikt voor longen en botten.  

Wat is nucleaire diagnostiek?

Laat niet direct organen zien, maar hoe deze functioneren (stofwisseling/doorbloeding); patiënt krijgt een 'tracer' toegediend (een kleine hoeveelheid van radioactieve isotoop (meestal y-straling), die gekoppeld aan een stof naar een bepaald orgaan gaat). Y-straling word gedetecteerd met y-camera en er wordt een beeld gemaakt (scintigram). Zo is duidelijk waar straler terecht is gekomen.
  • Voordelen: laat goed zien hoe organen functioneren.
  • Nadelen: y-camera is erg duur; tracers moeten worden getransporteerd; patiënt ondervindt stralingsbelasting (minder dan Ct-scan, meer dan bij röntgenfoto.
  • Personeel dient zich te beschermen tegen straling.

Wat is radiotherapie en brachytherapie?

  • Radiotherapie:  in tumor wordt radioactieve stof geïnjecteerd; straling vernietigt de tumor ook uitwendige bestraling is mogelijk.
  • Brachytherapie: In holle naald bevindt zich radioactief materiaal; naald wordt enige tijd in ziek weefsel gestoken; weefsel wordt zo enige tijd bestraald.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo