Domein B Golven - Staling en gezondheid
18 belangrijke vragen over Domein B Golven - Staling en gezondheid
Wat is elektromagnetische straling (EM-straling)?
- Elektromagnetische golven: golven worden uitgezonden in energiepakketjes (fotonen). Een lichtstraal moet worden beschouwd als een smalle bundel van fotonen en bestaat derhalve uit individuele energiepakketjes.
- Energie per foton E1 = h * f = h * c/golflengte. Met h: constante van Planck, f = frequentie.
- Fotonenergie wordt uitgedrukt in eenheid eV (1,6 * 10^-19 J).
- Frequentie bepaalt eigenschappen van de golven.
- Schadelijk effect neemt toe met de frequentie en neemt af met de golflengte.
Welke soorten elektromagnetische golven zijn er?
- Radiogolven (ongevaarlijk).
- Infraroodstraling (heeft warmte-effect).
- Zichtbaar licht (vormt bekende kleurenspectrum).
- Ultraviolette straling (schadelijk voor de mens).
- Röntgenstraling (zeer schadelijk, zeer goed doordringbaar).
- Gammastraling (extreem schadelijk, zee goed doordringbaar).
Met welke factoren gaat de opname (absorptie) van EM-straling?
- Opwekking van warmte.(door magnetronstraling, Ir-straling of röntgenstraling.
- Aanslag van atomen (zichtbaar licht; aanslag wordt gevolgd door afgifte (emissie), waardoor atoom licht uitzendt.
- Aanmaken van vrije radicalen (gammastraling).
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Wat is de notatie van isotopen en deeltjes?
- Bovenste getal: massa getal.
- Onderste getal: atoomnummer.
Veel voorkomende deeltjes.
- Alpha-deeltje: bevat twee protonen (+2e) en neutronen
- Beta-deeltje ofwel elektron: bevat lading -e; massa 0.
- Positron ofwel positief elektron: bevat lading +e; massa = 0.
- Neutron: bevat geen lading, er is één massa deeltje.
- Gammafoton: bevat geen lading; massa = 0.
- Proton: bevat lading +e.
Wat is het algemene schema van radioactieve bestraling?
- Bron: bestaat uit radioactief isotoop. Dit is een verschijnsel dat instabiele atoomkernen a-, b- of y-straling uitzenden, omdat deze kernen vervallen tot kernen met een andere samenstelling of omdat nucleonen in deze kernen hergroeperen.
- Straling: a-, b-, y-straling, röntgenstraling, neutronenstraling, protonstraling.
- Ontvanger:
- Bewuste straling: organismen, voedsel, gebruiksapparatuur.
- Onbewuste straling: achtergrondstraling, onoplettendheid en ongelukken.
Wat is ioniserend straling?
Wat zijn de kenmerken van a-straling?
- Groot ioniserend vermogen vanwege relatief grote lading, grote afmeting (waardoor kans op botsen groter is) en relatief lage snelheid(waardoor door contacttijd met moleculen groter is.
- Klein doordringend vermogen door de vele ionisaties is de energie snel verbruikt.
- Geringe dracht: in lucht enkele cm; gaat niet door huid heen.
- Ontstaan: straling treedt uit instabiele kernen met Z>82.
- A-straling is zeer gevaarlijk bij inwendige bestraling.
Wat zijn de kenmerken van Y-straling?
- Zeer klein ioniserend vermogen
- Zeer groot doordringen vermogen neemt toe met de energie per foton en hangt af van soort materiaal en dikte van materiaal.
- Zeer grote dracht.
- Ontstaan: vaak samen met a- of b-straling.
Wat zijn ioniserend vermogen, doordringend vermogen en dracht?
Doordringen vermogen: Dit geeft aan hoe makkelijk straling in een stof kan doordringen.
Dracht: Dit is de indringdiepte; dit is de afstand die een deeltje kan afleggen in een stof.
Wat is atomaire massaeenheid?
Wat is de werkwijze bij reactievergelijkingen bij radioactief verval?
- Zoek op welk deeltje bij het verval vrijkomt.
- Pas toe: totale lading vóór en ná reactie is gelijk.
- Past toe: totaal aantal massadeeltjes vóór en ná reactie is gelijk.
- Bij verval staat er één deeltje links van de reactiepijl en twee rechts van de pijl.
Wat zijn mogelijkheden van instabiliteit in kernen?
- Aantal neutronen in kern is te hoog. --> B--straling.
- Aantal neutronen in e=kern is te laag --> B+-straling.
- Aantal protonen èn neutronen in kern is te hoog --> i.h.a a-straling.
- Stapeling van kerndeeltjes is energetisch ongunstig --> y straling vaak samen met a- en B-straling; hergroepering van kerndeeltjes--> energie komt vrij.
- Kernen kunnen zich in verschillende toestanden bevinden.
- Energietoestanden van atoom wordt bepaald door de plaats van de elektronen ten opzichte van de kern.
- Energietoestanden van kern worden bepaald door de plaats van protonen en neutronen ten opzichte van elkaar.
Wat zijn halveringdikte, doorlaatkromme en stralingsintensiteit?
- Halveringdikte d1/2 is de maat voor doordringend vermogen van y-straling en röntgenstraling. Dit hangt af van energie van straling en soort absorberend materiaal.
- I(x) = I(0) * (1/2)^x/d1/2. Dit beschrijft hoeveelheid doorgelaten straling, nadat een afstand x in een materiaal is afgelegd.
- Doorlaatkromme: diagram van doorgelaten straling als functie van afgelegde afstand x in materiaal.
- Stralingsintensiteit: hangt ook af van de afstand van stralingsbron; sterkte straling neemt af met kwadraat afstand, dus volgens de kwadratenwet.
Waar hangt de schade die stralingsenergie veroorzaakt in weefsel van af?
- Hoeveelheid geabsorbeerde straling: Dosis D
- Soort geabsorbeerde straling: a-, b- of y-straling of protonen/neutronenstraling.
- Equivalente dosis H is de maat voor dosis aan geabsorbeerde straling, gecorrigeerd voor soort straling (via weegfactor Wr).
- H = Wr * D = Wr * E straling/m in sievert (Sv).
Leg de volgende begrippen uit. Achtergrondstraling, bestraling, besmetting en bescherming.
- Achtergrondstraling: personen in Nl ontvangen als gevolg van achtergrondstraling (afkomstig van kosmische straling, bodem, woonomgeving, voedsel en lucht) reeds een stralingsbelasting van ca. 2 mSv.
- Bestraling: voorwerp ontvangt straling van externe bron.
- Besmetting: er zijn radioactieve deeltjes in of op voorwerp of persoon zelf aanwezig; bij inwendige besmetting is a-straling gevaarlijk, bij uitwendige besmetting niet.
- Bescherming: tegen ioniserende straling: huid goed afspoelen bij uitwendige besmetting. Lood plaatsen tussen bron en persoon; grote afstand houden tot stralingsbron; straling zo kort mogelijke tijd laten werken.
Wat is een beeldvormingstechniek in de geneeskunde met behulp van geluid?
- Voordelen: geen gebruik van ioniserende straling, veilig, goedkoop, snel, klein apparaat.
- Nadelen: niet geschikt voor longen en botten.
Wat is nucleaire diagnostiek?
- Voordelen: laat goed zien hoe organen functioneren.
- Nadelen: y-camera is erg duur; tracers moeten worden getransporteerd; patiënt ondervindt stralingsbelasting (minder dan Ct-scan, meer dan bij röntgenfoto.
- Personeel dient zich te beschermen tegen straling.
Wat is radiotherapie en brachytherapie?
- Radiotherapie: in tumor wordt radioactieve stof geïnjecteerd; straling vernietigt de tumor ook uitwendige bestraling is mogelijk.
- Brachytherapie: In holle naald bevindt zich radioactief materiaal; naald wordt enige tijd in ziek weefsel gestoken; weefsel wordt zo enige tijd bestraald.
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden