Startpagina / Samenvattingen / Nectar (4e editie) - 6VWO / fagen-crispr-cas-profaag-dna

Eiwitten - Regeling van eiwitten in een cel - Bacterie-afweer tegen virussen

9 belangrijke vragen over Eiwitten - Regeling van eiwitten in een cel - Bacterie-afweer tegen virussen

Wat is de lytische cyclus van fagen?

Fagen injecteren hun DNA in een bacterie (bron 25A), waar het zowel codeert voor de synthese van eiwitten die het bacteriële DNA afbreken als voor de aanmaak van nieuwe viruseiwitten. Uit de viruseiwitten ontstaan nieuwe fagen. De gastheercel gaat te gronde door lysis (oplossen van de cel), de fagen komen vrij en besmetten nieuwe gastheercellen. Dit heet een lytische cyclus van fagen.

Wat is een lysogene cyclus van fagen?

Fagen kenen ook een lysogene cyclus, waarbij de bacterie in leven blijft. Het faag-DNA integreert daarbij in het bacteriële DNA, het heet dan profaag-DNA. Bij iedere celdeling repliceert het profaag-DNA tegelijk met het bacteriële DNA en komt zo terecht in de nakomelingen van de geïnfecteerde bacterie.

Wat gebeurt er met een lysogene cyclus van fagen bij ongunstige omstandigheden?

Bij ongunstige omstandigheden, zoals gebrek aan voedingsstoffen, komt het profaag-DNA vrij uit het bacteriële DNA en start een lytische cyclus.

Wat is het immuunsysteem van bacteriën tegen fagen?

Bacteriën kunnen zich tegen fagen beschermen. In 2007 toonde de wetenschapper Barrangou aan dat bacteriën een immuunsysteem tegen fagen hebben ontwikkeld: CRISPR-Cas.

Waardoor vormt het CRISPR een 'medisch dossier' van een bacterie en zijn voorouders?

Tussen elk van die stukjes bevindt zich spacer-DNA (bron 25C): stukjes DNA van fagen die ooit de (voorouders van de) bacterie geïnfecteerd hebben. Het CRISPR vormt zo een ‘medisch dossier’ van de bacterie en zijn voorouders, waarin ook elke nieuwe faagbesmetting terechtkomt

Wat is de functie van de Cas-genen?

Vlakbij de CRISPR-delen ligt een aantal Cas-genen (Cas: CRISPR associated, bron 25C). Zij coderen voor diverse Cas-eiwitten: onder andere de enzymen helicase (verbreekt de H-bruggen in DNA) en het nuclease Cas9 (knipt DNA).

Waaruit wordt het gids-RNA gevormd van een bacterie? (2)

De bacterie maakt van elke repeat van CRISPR samen met een spacer-DNA een RNA-kopie: het gids-RNA (gRNA).

Wat is de functie van een gids-RNA?

Een gids-RNA koppelt aan een Cas9-eiwit tot een CRISPR-Cas9-eiwit. Dat controleert het grondplasma specifiek op bacteriofaag-DNA.

Hoe zorgen Cas-helicase, Cas-nuclease en gRNA ervoor dat het faag-DNA in stukjes wordt geknipt?

Injecteert een bekende faag een bacterie, dan herkent het gRNA van het CRISPR-Cas9-eiwit het complementaire faag-DNA. Cas-helicase splitst het virus-DNA open en het gRNA bindt aan het complementaire virus-DNA. Cas-nuclease knipt vervolgens het faag-DNA in stukjes (bron 25D).

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Nectar (4e editie) - 6VWO

Bekijk samenvatting