Startpagina / Samenvattingen / Nederlands burgerlijk procesrecht / rechter-bevoegd-competentie

Hoofdrolspelers, hun bevoegdheden en kosten - Rechter

21 belangrijke vragen over Hoofdrolspelers, hun bevoegdheden en kosten - Rechter

Welke rechterlijke organisatie ook bestaat, steeds rijst in elke zaak de volgende vraag:

Is een rechter bevoegd en zo ja welke rechter?

De vraag of een rechter bevoegd is of niet geeft aanleiding tot zeven competentievragen:

- de vraag naar de staatsrechtelijke competentie;
- de vraag naar de internationaal-publiekrechtelijke rechtsmacht;
- de vraag naar de internationaal-privaatrechtelijke rechtsmacht;
- de vraag naar de sectorcompetentie;
- de vraag naar de arbitrale competentie;
- de vraag naar de absolute competentie;
- vraag naar de relatieve competentie.

Wat houdt de vraag naar de staatsrechtelijke competentie in?

Is een rechter bevoegd of gaat het om een daad van bestuur en wetgeving? Het antwoord wordt gegeven in artikel 112-113 GW waarin aan de rechterlijke macht de berechting van geschillen resp. strafbare feiten wordt opgedragen (in het bijzonder artikel 112 lid 1 GW). Vgl. naast art. 112-113 Grw ook art. 12 Wet AB.

Wat houdt de vraag naar de internationaal-publiekrechtelijke rechtsmacht in?

Is er geen sprake van volkenrechtelijke immuniteit van jurisdictie? Aan de Nederlandse rechter komt in het algemeen op grond van ongeschreven volkenrecht en art. 13a Wet AB geen rechtsmacht toe t.a.v. supranationale organen en vreemde staten (zij zijn immuun voor de rechtsmacht van de Nederlandse rechter).

Wat houdt de vraag naar de internationaal- privaatrechtelijke rechtsmacht in?

Komt aan de Nederlandse rechter internationaal-privaatrechtelijk gezien wel jurisdictie toe of is een buitenlandse rechter bevoegd?

Is de Nederlandse rechter internationaal bevoegd in een dagvaardingsprocedure?

In de dagvaardingsprocedure geldt als uitgangspunt dat de Nederlandse rechter internationaal bevoegd is, indien de gedaagde in Nederland zijn woonplaats of gewone verblijfplaats heeft (artikel 2) of de zaak anderszins voldoende met de rechtssfeer van Nederland verbonden is en het onaanvaardbaar is van eiser te vergen dat hij zijn zaak aan een buitenlands gerecht onderwerpt (artikel 9 onder c). Zie voor het begrip woonplaats artikel 1:10-15 BW.

Is de Nederlandse rechter internationaal bevoegd in de verzoekschriftprocedure?

In verzoekschriftprocedures komt de Nederlandse rechter in beginsel rechtsmacht toe indien (een van) de verzoeker(s) of een in het verzoekschrift genoemde belanghebbende in Nederland zijn woonplaats of gewone verblijfplaats heeft en ook als de zaak anderszins voldoende met de rechtssfeer van Nederland verbonden is (artikel 3).

Wanneer kan de internationale rechtsmacht de Nederlandse rechter nog meer toekomen?

Internationale rechtsmacht kan de Nederlandse rechter eveneens toekomen, of juist niet toekomen op grond van een forumkeuze van partijen (artikel 8). Hetzelfde geldt als een wederpartij van de aanlegger (degene die een procedure aanhangig maakt) zich niet verweert tegen internationale rechtsmacht (art. 9 sub a), welk verweer in de dagvaardingsprocedure in het eerste processtuk dient te gebeuren (art. 11).

Wat houdt de vraag naar de sector competentie in?

Is de burgerlijke rechter, de strafrechter of de administratieve rechter bevoegd? Het antwoord op deze vraag vindt men in de artikelen 112-113 GW. Beslissend is wederom de aard van het recht waarvan eiser/verzoeker bescherming vraagt. Is dit burgerlijk en heeft de wetgever geen andere dan de burgerlijke rechter als exclusief bevoegd aangewezen, dan is de burgerlijke rechter bevoegd.

Wat houdt de vraag naar de arbitrale competentie in?

Is de overheidsrechter wel bevoegd of is dat een arbiter, een particuliere rechter? Beslissend is wat partijen overeengekomen zijn. Vgl. art. 1020 en 1022 en 1074, zie ook art. 1051 lid 2;

Wat houdt de vraag naar de absolute competentie in?

Welke rechter is hiërarchisch gezien bevoegd: de rechtbank (met inbegrip van de sector kanton van de rechtbank), het hof of de Hoge Raad? Behoudens uitzondering is de rechtbank bevoegd in eerste aanleg (art. 42 RO) met in de regel de mogelijkheid van hoger beroep bij een hof, de Nederlandse appelrechter (art. 60 RO) en de mogelijkheid van cassatie bij de Hoge Raad, de cassatierechter (art. 78-81 RO en art. 398 Rv).

In welke gevallen is de kantonrechter bevoegd?

Binnen de rechtbank is de kantonrechter bevoegd in zaken met een belang van ten hoogste 25.000 euro en - ongeacht het belang – zaken over bepaalde onderwerpen zoals arbeid en huur. Zie art. 93 e.v. RO. Het gaat hier om de vraag naar de kantoncompetentie: is de kantonrechter bevoegd of een andere rechtbankrechter?

Mogen partijen van de absolute- competentieregeling afwijken?

Partijen mogen soms van de absolute-competentieregeling afwijken; dit verschijnsel heet prorogatie. Voor deze prorogatie dient een wettelijke grondslag te bestaan, zie art. 62 RO en art. 329-331 Rv, die voorzien in de keuze van het hof i.p.v. de rechtbank als rechter in eerste aanleg. Zie ook art. 398 sub 2 Rv, dat de appelrechter buiten spel zet via de z.g. sprongcassatie.

Mogen partijen van de relatieve competentie regeling afwijken?

In eerste aanleg kan men systematisch op grond van art. 108 en 110 Rv als uitgangspunt nemen, dat de regels van relatieve competentie van regelend recht zijn en dat partijen er dus van mogen afwijken. Dit geldt echter niet voor de verzoekschriftprocedures (art. 270 Rv), terwijl het uitgangspunt voor dagvaardingsprocedures verscheidene beperkingen kent.

Verwant met de competentie zijn 2 ontvankelijkheidskwesties:

oheeft de wetgever een behoorlijke, interne administratieve rechtsgang opengesteld – bijvoorbeeld administratief beroep van een besluit van de gemeenteraad op gedeputeerde staten – dan zal de justiabele niet- ontvankelijk worden verklaard als hij niet eerst die rechtsgang heeft gevolgd;
ohetzelfde geldt als degene die uit hoofde van een burgerlijk recht ageert voor zijn rechtsprobleem ook terecht kan bij de bestuursrechter, art. 70 Rv;
oeveneens zal de justiabele niet ontvankelijk worden verklaard als hij een geschil aan de rechter voorlegt waaromtrent een z.g. bindend advies (arbitrage) overeengekomen is.

Waaruit bestaat de taak van de burgerlijke rechter?

De taak van de burgerlijke rechter bestaat uit het oplossen van (mede) privaatrechtelijke problemen van justiabelen. Hij moet daartoe binnen hetgeen partijen feitelijk aan hun vorderingen, verzoeken en verweren ten grondslag hebben gelegd (art. 24) ambtshalve het recht toepassen (art. 25).

Per gerecht rijst vervolgens de vraag of rechters collegiaal dan wel enkelvoudig rechtspreken (plures- en unusjurisdictie).

Bij de hoven is behandeling door drie ‘raadsheren’ nog uitgangspunt, ook al staat de wet inmiddels in zaken over Boek 1 BW unusbehandeling toe (art. 16). De Hoge Raad oordeelt in cassatie met 5 ‘raadsheren’ of in eenvoudige kwesties in drieformatie ( art. 17 RO). De rolrechter opereert steeds als unus iudex(enkelvoudige rechter).

Hoe heten de uitspraken in een dagvaardingsprocedure als zij afkomstig zijn van een kantonrechter?

De uitspraken in dagvaardingsprocedures heten vonnis als zij afkomstig zijn van een kantonrechter of rechtbank.

Waar zijn de benoemingseisen en de rechtspositie van rechters geregeld?

De benoemingseisen voor rechters zijn samen met hun rechtpositie geregeld in art. 117-118 GW, art. 145 RO en de Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren (art. 1a-g).

Aan wie is het toezicht op de taakuitoefening van rechters toevertrouwd?

Het toezicht op de taakuitoefening is primair toevertrouwd aan het desbetreffende bestuur van het gerecht art. 23-26 RO waaronder in het bijzonder art. 25 lid 4 RO jo. art. 46a Wrra;

afdeling 2.2 is niet van toepassing op de Hoge Raad ingevolge art. 3 RO).

Aan wie zijn het nemen van disciplinaire maatregelen zoals schorsing en ontslag m.b.t. rechters voorbehouden?

Disciplinaire maatregelen zoals schorsing en ontslag zijn voorbehouden aan de Hoge raad (art. 46b-q Wrra).

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Nederlands burgerlijk procesrecht

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

Hoofdrolspelers, hun bevoegdheden en kosten - Rechter

21 belangrijke vragen over Hoofdrolspelers, hun bevoegdheden en kosten - Rechter

Welke rechterlijke organisatie ook bestaat, steeds rijst in elke zaak de volgende vraag:

De vraag of een rechter bevoegd is of niet geeft aanleiding tot zeven competentievragen:

Wat houdt de vraag naar de staatsrechtelijke competentie in?

Wat houdt de vraag naar de internationaal-publiekrechtelijke rechtsmacht in?

Wat houdt de vraag naar de internationaal- privaatrechtelijke rechtsmacht in?

Is de Nederlandse rechter internationaal bevoegd in een dagvaardingsprocedure?

Is de Nederlandse rechter internationaal bevoegd in de verzoekschriftprocedure?

Wanneer kan de internationale rechtsmacht de Nederlandse rechter nog meer toekomen?

Wat houdt de vraag naar de sector competentie in?

Wat houdt de vraag naar de arbitrale competentie in?

Wat houdt de vraag naar de absolute competentie in?

In welke gevallen is de kantonrechter bevoegd?

Mogen partijen van de absolute- competentieregeling afwijken?

Mogen partijen van de relatieve competentie regeling afwijken?

Verwant met de competentie zijn 2 ontvankelijkheidskwesties:

Waaruit bestaat de taak van de burgerlijke rechter?

Per gerecht rijst vervolgens de vraag of rechters collegiaal dan wel enkelvoudig rechtspreken (plures- en unusjurisdictie).

Hoe heten de uitspraken in een dagvaardingsprocedure als zij afkomstig zijn van een kantonrechter?

Waar zijn de benoemingseisen en de rechtspositie van rechters geregeld?

Aan wie is het toezicht op de taakuitoefening van rechters toevertrouwd?

Aan wie zijn het nemen van disciplinaire maatregelen zoals schorsing en ontslag m.b.t. rechters voorbehouden?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Algemene inleiding - Functies en Desiderata

Nederlands burgerlijk procesrecht

Recht en efficiëntie : een inleiding in de e…

Beginselen van het Nederlandse staatsrecht

DYA : stap voor stap naar professionele ente…

Pia Pia Método di Papiamentu

Basisboek journalistiek

Sociale hygiëne.

Cognitive development and learning in instru…

Eeuwige schoonheid

Nederland in de prehistorie. Revised ed.

Beleidsinstrumentatie

Onderneming en omgeving, handboek