Subjecten en objecten - De verschillende types IO's

8 belangrijke vragen over Subjecten en objecten - De verschillende types IO's

Welke types IO's zijn er?

  1. Meewerkend voorwerp
  2. Belanghebbend voorwerp
  3. Meemakend voorwerp
  4. Oordelend voorwerp
  5. Possessieve datief

Geef een aantal voorbeelden van zinnen met een belanghebbend voorwerp.

  • Vader schonk de buurman een glas wijn in.
  • Sergio bereidde ons een voedzame maaltijd.
  • Karel kocht zijn zoontje een Playstation. (Belg. Nls)
  • Mijn oma heeft mij een sjaal gebreid. (Belg. Nls)
  • De laatste twee zinnen zal je in het Nederlandse Nederlands niet meer tegenkomen, wel nog in het Belgische Nederlands.

Wat is het verschil tussen het belanghebbend voorwerp en het meewerkend voorwerp?

  • Verschil met het MV:
    • het BV krijgt in de omschreven vorm voor. Dit komt omdat het een medespeler benoemt dit niet tot de valentie van het zinsww behoort.
      • Een werkwoord zoals kopen is divalent, je zal maar zelden de persoon noemen voor wie iets wordt gekocht. Af en toe komt dit wel voor, maar dit is een bijkomende valentie. Het BV benoemt een medespeler die niet tot de valentie van het zinsww behoort.
      • Het MV daarentegen komt voor bij trivalente ww’s (iemand geeft iemand iets). Het MV behoort tot de valentie van het zinsww.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat onderscheid het meemakend voorwerp van het meewerkend en belanghebbend voorwerp?

  • Meemakend voorwerp (MmV): komt voor als enig object bij sommige types van werkwoorden ⇔ MV en BV komen voor als tweede object in zinnen waarin ook al een DO staat. Dat is niet zo bij het MmV. Het is het enige object van een vrij kleine categorie van werkwoorden: komt voor bij divalente werkwoorden van het type overkomen = “affecterende” werkwoorden
    • Gisteren is de buren iets raars overkomen. = valentieschema: iets overkomt iemand: iets = subject, iemand = MmV
    • Een luide vloek ontsnapte de docent. : iets/iemand ontsnapt iemand
    • Er viel hem een warm onthaal te beurt.: iets valt iemand te beurt.

In zinnen met een meemakend voorwerp: wat wordt meestal genoemd door het subject en wat door het MmV?

Het subject noemt doorgaans een zaak, MmV noemt de persoon die getroffen is door of betrokken bij het gebeuren, maar zonder dat je kunt zeggen dat die gebeurtenis een handeling is die op iemand gericht is.

Waarom analyseren we het meemakend voorwerp niet als een DO?

Omdat het op een aantal vlakken een ander syntactisch gedrag vertoont: oa omschreven vorm met aan is mogelijk (zeker bij nominalisering). Dat is bij het ene ww als wat makkelijker dan bij het andere: iets overkomt (aan) iemand. Vandaar dat we het MmV beschouwen als een subtype van het IO en niet als een DO.

Wat is een vast reflexieve verbinding?

  • Vast reflexieve verbindingen: vnw is deel van de zinsrelator: Bv. zich vergissen, zich schamen, zich onthouden

Wat is het verschil tussen een toevallig reflexieve verbinding en een vast reflexieve verbinding?

Els bekeek zich in de spiegel: iemand bekijkt iets/iemand: je kunt allerlei voorwerpen/personen bekijken. Een van de vele mogelijkheden is het reflexieve vnw zich. We analyseren dit als DO, ze hebben in deze zin toevallig de gedaante van vnw.

⇔ Dat is anders bij Jan vergiste zich, Jan schaamde zich… Je kunt niet zeggen: *Jan vergiste zijn buurman, *Jan schaamde de slager. Daar heb je enkel het reflexieve vnw als mogelijkheid. Dan spreken we van een vaste reflexieve verbindingen. Dan is zich geen DO, maar deel van de ZR. Valentieschema: iemand vergist zich.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo