Geleedpotigen
13 belangrijke vragen over Geleedpotigen
Wat was de evolutie van plantetende anthropoden?
•Let op: we beperken ons tot geleedpotigen!
•
•~400 miljoen jaar geleden ontstaan, ongeveer 50 miljoen jaar na de kolonisatie van land door macrofyten (meercellige algen / “planten”)
•
•Voorouders waren waarschijnlijk saprofaag (dwz eten van dood organisch materiaal)
•Meerdere keren ontstaan in stamboom
•
•Direct al specialisatie op consumptie van verschillende organen van planten, zoals bladeren, stengels, wortels of zaden.
Welke 8 type geleedpotige herbivoren zijn er (ingedeeld op schade)
Sapzuigers (bladluizen)
Boorders (larven boorvliegen, mineermotten, zaagvliegen)
Vergroeiingen (galmuggen)
Mesofyl zuigers (mijten, netwantsen, tripsen)
Aantasten voorraden (mijten, snuitkevers)
Worteleters (keverlarven, termieten, mieren)
“Skeletteren” (=vraat) van eikenprocessierups
Wat zijn de hoofdgroepen plantenetende geleedpotigen?
•Chelicerata (spinnen, mijten)
•Myriapoda (miljoenpoten) ß eten met name plantenresten
•Crustacea (kreeften, krabben, garnalen) ß marien
•Hexapoda (insecten, springstaarten)
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Wat zijn de kenmerken van chelicerata(spinnen en mijten)?
•Kop (cephalothorax) – abdomen
•Meestal 8 poten (adulten)
•Kunnen niet vliegen
•Geen antennae
•Enkelvoudige ogen
•Geen metamorfose
Wat zijn de kenmerken van hexapoda(springstaarten en insecten)
•Kop – thorax – abdomen
•Meestal 6 poten (adulten)
•Kunnen vaak vliegen
•Meestal antennae
•Vaak samengestelde ogen
•Meestal metamorfose
Wat zijn de drie verschillende host ranges en wat houden ze in
•Vaak soorten met een “intieme” relatie met de plant, zoals galmakers en leaf miners
•Ook bij planten met specialistische chemische verdediging
Oligofaag = herbivoor eet een aantal (verwante) plantensoorten
•Vaak van plantensoorten met een vergelijkbare chemische verdediging
•Bijv. koolwitje (Pieris brassicae)
Polyfaag = herbivoor eet van veel verschillende plantensoortten
‒Bijv. treksprinkhaan (Locusta migratoria) of kasspintmijt (Tetranychus urticae)
Constituiefe vs geinduceerde plantenverdediging
Constitutief = altijd aanwezig, bijv. stekels
Geïnduceerd = gevormd na waarnemen herbivoor, bijv. proteinase inhibitors (remmen vertering van herbivoor), latex
Chemische bestrijding van plantetende geleedpotigen met insecticiden en acariciden
•Bijvoorbeeld “neonicotinoïden”, synthetische stoffen die lijken op nicotine zoals dat door tabaksplanten wordt gemaakt
•Wereldwijd de meest gebruikte insecticide (“imadocloprid”)
•Overstimuleert zenuwreceptoren à verlamming
•Veel lagere affiniteit met receptoren van zoogdieren en vogels à selectief middel tegen insecten
Chemische bestrijding van plantetende geleedpotigen met imadocloprid
•Voordelen:
•(vaak) effectief
•Relatief goedkoop
•Makkelijk te spuiten
•
•Nadelen:
•Brede effectiviteit (ook “goede” insecten)
•Ophoping in oppervlaktewater
•Geassocieerd met bijensterfte
•
•Sinds 2013 verboden door Europese Commissie, behalve in kassen
Biologische bestrijding van planteneetende geleedpotigen
•Inzetten van natuurlijke vijanden, zoals roofdieren, schimmels, bacteriën en virussen
•
1.Introduceren van nieuwe vijanden (riskant!)
●
2.Vergroten van natuurlijk aanwezige populatie
●
3.Verhogen biodiversiteit:
•Bloemenstrook
•Strokenteelt
Bestrijding van plantetende geleedpotige dmv resistentie verhoging van de planten
•Traditionele veredeling
•
•Genetische manipulatie
•
•bijv. “Bt toxins”
Bestrijding plantetende geleedpotigen dmv preventie
•Regelmatige inspectie van gewassen
•
•Verwijderen van geïnfesteerde planten
•
•Controle op transport van plantmateriaal, bodem en voedsel
Bestrijding plantetende geleedpotigen dmv integrated pest management IPM
•Uitgangspunt is: controle ipv uitroeien
•
•Veel monitoren
•
•Op tijd ingrijpen
•
•Gebruik van endemische rassen / cultivars
•
•Zo min mogelijk pesticiden
•Resultaat: lage kosten
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden