Startpagina / Samenvattingen / Nieren en longen / water-urine-cel

Hyper/hypo Na/K

47 belangrijke vragen over Hyper/hypo Na/K

Wat is het primaire klinische verschil tussen stoornissen in de kalium, dan wel natriumconcentratie?

stoornissen in de K concentratie geven voor neuromusculaire en cardiale problemen (want K = membraanpotentiaal)
stoornissen in de Na concentratie veroorzaken vooral stoornissen in de hersenen, omdat Na het belangrijkste osmotische deeltje is buiten de cellen

hypo- en hyperkaliemie gaat over ritmestoornissen, terwijl hypo- en hypernatriemie over osmotische shifts gaat.

Wat is de normale serumconcentratie van Na en K?

Na: 136-146 mmol/L.
K: 3,8-5,0 mmol/L

chloor en bicarbonaat staan als negatieve deeltjes tegenover K en Na om het geheel ongeladen te maken. eiwitten en fosfaat zijn andere negatieve deeltjes

Welke formule gebruik je voor de schatting van de osmolaliteit (= per kg)?

2x ([Na] + [K]) + [glucose] + [ureum]

Wat is de osmol gap?

wanneer je gemeten osmolaliteit niet overeenkomt met je berekende osmolaliteit. er kan dan sprake zijn van een extra osmol die je niet verwacht had. dit is een stof die je niet gemeten hebt, zoals lactaat, ketonen, mannitol

Wat zijn de belangrijkste stoffen die je moet uitscheiden?

ureum (2/3e van wat je moet uitscheiden). daarnaast Na, sodium, kalium, enz.

als je geen afvalstoffen hoeft uit te scheiden, heb je maar weinig water nodig en als je er veel hebt, moet je veel water uitscheiden. uiteindelijk plas je ongeveer 1,5 L en 6g zout uit.

Waarom kan je een hyponatriemie krijgen van bier drinken?

omdat er weinig eiwit/zout in zit, maar wel veel water en koolhydraten

Wat heb je nodig voor wateruitscheiding, dan wel water vasthouden?

wateruitscheiding:

bloed gefiltreerd worden, dus glomerulus nodig
zout vasthouden, alleen water uitplassen
ADH onderdrukken (anders ga je water resorberen)
osmolen, omdat je niet verder kan verdunnen dan 40 osmol

water vasthouden:

ADH
nier moet gevoelig zijn voor ADH
osmotische gradient (want water gaat passief uit de verzamelbuis), dus ook functionerende lis van Henle nodig

Als het lichaam moet kiezen tussen volume of zouthuishouding, waar kiest hij dan voor?

voor vocht bewaren.
een pt die uitgedroogd is heeft te weinig water en zout. hij heeft dus hyponatriemie. het lichaam moet kiezen tussen volume of zouthuishouding. als hij water binnenkrijgt, gaat hij dat vasthouden en krijgt iemand hyponatriemie. dus dan kiest hij voor vocht bewaren

Wat gebeurt er op cellulair niveau bij hypernatriemie? en bij hyponatriemie?

hypernatriemie: dan zal er buiten de cel een verhoogde osmolariteit zijn en zal water uit de cel treden en krimpt de cel dus.
hyponatriemie (te weinig zout/ te veel water): osmolariteit buiten de cel neemt af en water gaat de cel in: cellen gaan zwellen

Een cel kan niet voor eeuwig krimpen/zwellen. wat is een mechanisme om dit op te lossen?

een cel gaat bijvoorbeeld bij hypernatriemie extra elektrolyten aanmaken om de osmolariteit binnen en buiten de cel gelijk te krijgen. zoals organisme osmolen (glucose).
andersom kan een cel deze osmolen ook afbreken bij een hyponatriemie

Wat gebeurt er dan wanneer een arts een hyponatriemie enthousiast gaat corrigeren door veel water toe te dienen?

dan gebeurt het omgekeerde. buiten de cel wordt de pt hypotoon en het water gaat de cel in en krijg je gezwollen cellen. in het plasma is er een betere situatie, maar de pt voelt zich slechter (want gezwollen cellen). je moet dus langzaam corrigeren om de cellen de tijd te geven zich aan te passen aan de nieuwe omstandigheden

Wat voor klachten zie je bij iemand met een hyponatriemie?

gebrek aan Na of overschot aan water. bijna altijd een overschot aan water en niet een gebrek aan Na

<125: misselijkheid, malaise
115-120: hoofdpijn, slaperigheid, sufheid
110-115: coma, seizures
<110: respiratory arrest, permanente schade, dood

dit kan heel geleidelijk gaan, bijv bij ouderem ensen

Wat is je aanpak bij een hyponatriemie klinisch beeld?

je moet je eerst afvragen of het Na de osmotische toestand wel reflecteerd. er is meestal een andere osmol aanwezig (glucose). is het daadwerkelijk een hypotone hyponatriemie, dus is er echt weinig Na

reageert de nier wel adequaat? je wil dat de urine osmolariteit laag is (<100) bij hyponatriemie
als de urine osmolariteit daadwerkelijk laag is, dan is het dus een input probleem en geen output probleem
de nier laat het volume in het bloed voorgaan voor de elektrolythuishouding, dus als je maar weinig urine hebt, is je nier bezig om je vocht vast te houden. dat doe je door te kijken naar de Na concentratie in de urine. als deze laag is, dan is de nier bezig met zout vasthouden en is hij zijn volumeregulatie boven zijn osmoregulatie aan het laten gaan en is er dus een verlaagd volume (zoals bij diarree)
verhoogd Na in urine met laag extracellulair volume? mensen slikken diuretica

Wat moet je doen bij gastro-intestinaal verlies?

onderliggende ziekte behandelen en water en zout geven, voornamelijk meer zout dan water.

Wat moet je doen bij hartfalen en hyponatriemie?

lichaam wil water en zout vasthouden, maar dit ga je toch alleen naar je buikholte laten gaan. beperking in water en zout, waarbij de waterbeperking groter is.

Wat zijn de therapeutische opties voor een hyponatriemie?

acuut: kan je snel corrigeren door incomplete osmotische aanpassing
chronischer: langzamer corrigeren. de waarde van corrigeren is bepaald. in de chronische fase 0,5 mmol/uur

Wat is er aan de hand bij een hypernatriemie?

kan een overschot aan Na zijn, maar kan ook vaak een tekort aan water zijn. het water gaat uit de cellen, breind en organen slinken, gaan aan hun ankervenen hangen (druk; kan snel kapot). verder heb je convulsies, zwakte, prikkelbaarheid, veel dorst.
kan eigenlijk alleen maar bestaan bij mensen die niet bij de kraan kunnen komen (in slaap worden gehouden, verward zijn, bedlegerig)

Wat is er aan de hand bij diabetes isipidus?

renale vorm (zit in je nier, daar is de nier ongevoelig voor ADH)
centrale vorm (geen ADH aangemaakt)

Wat is er aan de hand wanneer je urine Na laag is bij hypernatriemie?

dan is er een aandoening waarbij er een tekort is aan circulerend volume. bij aandoeningen waar waterverlies groter is dan zoutverlies

Wat is er aan de hand wanneer je urine Na hoog is bij hypernatriemie en deze mensen ook hoog serum Na hebben?

dan is dat een input probleem (teveel Na inname)

Wat wil je in de urine zien bij een hypernatriemie?

geconcentreerde urine, want je wil water vasthouden. is dit niet het geval (urine osmolariteit lager dan de plasma osmolariteit), dan is er diabetes insipidus

is de urine osmolariteit hoger dan plasma osmolariteit? dan moet je kijken naar urine Na (laag, dan geeft lichaam 'tekort aan circulerend volume' als signaal; door brandwonden, diarree)
ir de urine Na hoog? en ook nog verhoogd intravasculair volume? dan kan iemand teveel zout eten, bijv door veel infuus.
is het intravasculair volume laag? dan heeft iemand hyperaldosteronisme. dit insinueert dat iemand lisdiuretica krijgt.

Hoe behandel je mensen met diabetes insipidus?

je geeft ze water of een infuus met 5% gluxose.

Hoe behandel je mensen die teveel zout krijgen?

wil je het liefst ontwateren (diuretica) of aanvullen van water, als ze hierdoor ondervuld raken. 0,5 mmol/uur is voldoende, anders krijgen ze hyponatriemie.

acuut: 2 mmol/uur

Wat zijn, globaal gezien, de 4 oorzaken van een hyponatriemie?

te weinig Na bij gelijke hoeveelheid lichaamswater
te veel lichaamswater bij gelijke Na
tekort van zowel Na als water, maar meer Na dan water
teveel van zowel Na als water, maar meer water dan Na

Wat kan je testen bij hyponatriemie mvt ECV?

of er sprake is van hypo- of hypervolemie:

hypovolemie: tekort aan zowel Na als water, maar meer Na: vermingerde turgor, lage bloeddruk, droge slijmvliezen
hypervolemie: teveel water en Na, maar meer water: oedeem, pleuravocht, verhoogd CVD, gewichtstoename
euvolemie: wel tekort aan lichaamswater, maar klinisch niet waarneembaar

Er is sprake van zowel hyponatriemie als hypovolemie. hoe ga je verder onderscheid maken tussen oorzaken?

Na in urine testen:

Na urine <20 mmol/L: extrarenale oorzaak (diarree, braken)
Na urine >20 mmol/L: renale oorzaak (diureticagebruik, slecht gereguleerde DM, zoutverliezende nefropathie)

Er is sprake van zowel hyponatriemie als hypervolemie. hoe ga je verder onderscheid maken tussen oorzaken?

Na in urine testen:

Na urine <20 mmol/L: nefrotisch syndroom, levercirrose, hartfalen
Na urine >20 mmol/L: acuut/chronisch nierfalen

Wat zijn de mogelijke oorzaken van hyponatriemie icm euvolemie?

tekort cortisol
traagwerkende schildklier
stress
SSRI's
SIADH: buiten de hypothalamus ADH aangemaakt

Wat zijn globaal gezien de 4 oorzaken van hypernatriemie?

meestal een tekort aan totaal lichaamswater bij een gelijk gebleven Na
te veel toediening Na (bijv infuus) bij een gelijk gebleven totaal lichaamswater
een verhoogd circulerend volume bij een nog sterker verhoogd Na
een verlaagd Na bij een nog sterker verlaagd circulerend volume

Er is sprake van hypernatriemie en hypervolemie. wat zijn de verschillende oorzaken?

de urine Na is altijd >20 mmol/L

zouttabletten of infuus
Cushing syndroom
primaire hyperaldosteronisme

Er is sprake van hypernatriemie en euvolemie. wat zijn de verschillende oorzaken?

extrarenale oorzaken, zoals respiratoire aandoeningen of via huid
renale oorzaken: diabetes insipidus of hypodipsie

Hoeveel K neem je op een dag in?

80-100 mmol/dag. opname volledig uit de darm, maar daar scheidt je ook weer 10% uit.

Hoe vindt de regulatie van de kaliumbalans plaats?

externe kaliumbalans: hoeveelheid K die wordt opgenomen vanuit onze voeding in de darm. komt in extracellulaire vloeistof en wordt door de nier uitgescheiden
interne kaliumbalans: buiten de cel en in de cel. in de cel 140 mmol K, extracellulair 4 mmol K.

Stel dat je veel jus d'orange drinkt, dan krijg je een enorme plasmastijging van je K. dit is niet met het leven verenigbaar. hoe los je dit op?

je kan heel snel K opslaan in de cel. na verloop van tijd is de K load i nde cel weer aan het afnemen, dat komt omdat de K excretie in de urine toeneemt. dit is pas na 7 uur voor de helft gebeurd

Welke factoren bevorderen juist de uittrede van K uit de cel?

acidose
hyperglycemie
beta-antagonisten
alfa-agonisten
toename osmolaliteit

Heeft je nier meer moeite met een verhoogde of een verlaagde K intake?

meer moeite met een verlaagde intake (duurt 7 dagen) dan met een verhoogde intake (duurt 3 dagen).

dit komt omdat je bij een verhoogde K intake heel makkelijk in de verzamelbuizen actief K excretie kan laten plaatsvinden, maar een verhoogde reabsorptie in de proximale tubulus is moeilijker

Wat is de functie van de principal cells en de intercalaire cellen?

principal cells (70%):

resorptie van NaCL en secretie van K
dit proces wordt gestimuleerd door aldosteron

intercalaire cellen (30%)

type A: zuur (H+) secretie
type B: base (HCO3-) secretie

Welke factoren stimuleren de K secretie?

hoog plasma K
hoog plasma aldosteron
de NA stroom in het lumen
toegenomen waterstroomsnelheid in het lumen
plasma H: daling van H zorgt voor verhoging secretie van K (H/K antiporter)
ADH stimuleert K secretie

Wat kan er aan de hand zijn bij een hyperkaliemie?

verhoogde intake
shift (bijvoorbeeld een acidose, waarbij de K de cel uitgejaagd wordt)
excretion (aldosteronblokker, zodat de K secretie niet kan plaatsvinden)

Welke symptomen heb je bij hyperkaliemie?

spierzwakte/paralyse boven de 7,5 mmol/L: benen meer dan armen
hartritmestoornissen en geleidingsstoornissen
gevoeligheid voor hyperkaliemie versterkt bij acidose, hypocalciemie en hyponatriemie

Wat is de DD van hyperkaliemie?

intake: hoog
shift:

metabole acidose
insuline deficientie
beta-adrenerge blokkade
alfa-adrenerge agonist
hoge plasma osmolariteit (water de cel uit en K gaat dan passief mee)
versterkte weefselafbraak, zoals hemolyse
digitalis overdosering (remt Na/K/ATPase)

excretie:

nierfalen
volumedepletie; door afname filtratie heb je weinig zoutaanbod in lumen verzamelbuis
hypo-aldsteronisme: minder secretie K
K sparende diuretica: triamtereen, amilorise
ACEremming: RAAS remming, dus minder aldosteron en minder excretie K

Wat zijn oorzaken voor pseudohyperkaliemie?

gestuwde afname: rode bloedcellen bevatten veel K, dat komt vrij door stuwing en meet je dan in de bepaling
bloedbeeldafwijkingen: trombocytose, leukocytose
hemolyse
het laat centrifugeren na de bloedafname
monsterklontering
hoe lager de omgevingstemperatuur van het bloedmonster, hoe hoger de gemiddelde K concentraties uitvallen

Wat voor problemen kunnen er bij hypokaliemie zijn?

intake
shift: K de cel in:

teveel insuline
beta-agonisten (salbutamol, adrenaline)
alkalose
alfa-adrenerge blokkade

excretie (teveel uitscheiding)

hyperaldosteronisme (primair (teveel aldosteron geproduceerd door bijnier door tumor) of secundair (nierarteriestenose))
diuretica (lis, thiazidE), bijv bij teveel Na
braken

Wat zijn de symptomen van een hypokaliemie?

spierzwakte, kramp en paresthesieen: respiratoir falen, ileus/diarree
rhabdomyolyse
hartritmestoornissen: premature extrasystolen, sinus bradycardie, paroxysmale tachycardie, AV blok, ventriculaire tachycardie of fibrillatie
ECG afwijkingen
glucose intolerantie
nierfunctiestoornissen: verminderd concentrerend vermogen: vaak polyurie, meer ammoniaproductie, meer bicarbonaat reabsorptie, veranderde K reabsorptie, nefropathie, hoge bloeddruk

Wat moet je je altijd afvragen bij een hypokaliemie?

of de nier of de darm het probleem is. bij diarree heb je veel K verlies. eerst kijken of er een verhaal is van diarree, anders is het de nier.

Hoe vindt diagnostiek van hypokaliemie plaats?

voorgeschiedenis?
medicatie?
braken/diarree?
volumestatus?
hypertensie:
aanvullend onderzoek:

urine excretie van K, Na en Cl om te kijken of er sprake is van darm- of nierprobleem. extrarenaal verlies: Kurine <30 mmol/dag, renaal K verlies: Kurine >30 mmol/dag
pH, HCO3 (alkalose of acidose gaande?)
op indicatie: renine/aldosteron bepaling

Wat is de behandeling van een hypokaliemie?

kaliumchloride (drank, tabletten, langzaam iv) geen bolus (reanimatie)
kaliumsparende diuretica

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Nieren en longen

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding