Startpagina / Samenvattingen / Class notes - NLT medische beeldvorming / straling-dosis-rontgenstraling

Gevaren en bescherming

32 belangrijke vragen over Gevaren en bescherming

Waarom kiest men binnen de nucleaire geneeskunde voor radionucliden met korte halveringstijd?

bij inwendige straling stopt de bestraling pas als de radio actieve stof het lichaam heeft verlaten. Daarom liefst zo'n kortmogelijk werkende stof gebruiken

Waarom schermen ze tijdens röntgenonderzoek de geslachtorganen af en waarmee?

Om genetische effecten bij patiënten tijdens röntgenonderzoek te minimaliseren worden de geslachtsorganen (gonaden) vaak afgeschermd met lood.

Bij de bescherming van radiologische werkers spelen tijd, afstand en afscherming een rol. leg uit

Tijd:
Kortere blootstelling aan een stralingsbron geeft een lagere dosis dan langere blootstelling

afstand: De stralingsdosis wordt ook beperkt door een zo groot mogelijke afstand tot de radioactieve bron te bewaren

Afscherming Een middel om de ioniserende straling te verzwakken is afscherming. De meest bekende materialen tegen gamma- en röntgenstraling zijn lood en beton. loodschort, loodhandschoenen en om de nek schildklierbeschermers.

Waarom is bij nucleaire geneeskunde een loodschort minder zinvol

doordat daar de stralingsenergie in de regel veel hoger is dan bij röntgenstraling. Gevolg: een belangrijk deel van de straling wordt door het loodschort doorgelaten. Zwaardere loodschorten zijn weer onhanteerbaar.

Wat is de Geiger-Müller teller (ook wel geigerteller of GM-buis).

Een bekende methode om snel ioniserende straling te meten is de Geiger-Müller teller (ook wel geigerteller of GM-buis).

Waarom is het belangrijk de rontgenbundel zo klein mogelijk te houden en dus de bundel te diafragmeren

ho kleiner de bundel hoe minder volume van de patient wordt blootgesteld aan de roontgenbundel. Dit leidt weer tot een lager gemiddelde dosis in de patient wat weer leidt tot een lagere stralingsbelasting van de patient en werkers

Welk nadeel heeft gebruik van een stooistralenrooster voor de patient

deze houdt niet alleen strooistraling tegen, maar ook straling van de onverzwakte bundel. Het gevolg is dat de patient meer moet worden blootgesteld aan röntgenstraling om op de beeldvanger een zelfde hoeveelheid röntgenstraling te geven als zonder strooistralenrooster

Wat is een algemeen probleem bij rontgenopnames

het optreden van strooistraling

Lucht wordt in de radiologie gebruikt als negatief contrast middel wat bedoelt men hier mee

de verzwakking van röntgenstraling in de lucht is minimaal, waardoor de lucht op de foto zich donker zal afbeelden op het diagnostisch beeld. dit wordt een negatief contrats middel genoemd

Wat is een positief contrastmiddel

contrastmiddelen met een hogere verzwakking (jood, barium, wolfraam), waardoor ze lichter op de foto afgebeeld worden-> positief contrastmiddel

Geef twee redenen waarom men als contrastmiddel niet de stoffen jood, barium, wolfraam of lood kan gebruiken

deze stoffen zijn giftig voor het menselijk lichaam
deze stoffen zijn niet vloeibaar en kunnen zo niet als contrastmiddel gebruikt worden

Jood en barium zijn giftig voor het menselijk lichaam, hoe kunnen ze toch gebruikt worden

jood en barium worden gebruikt in chemische verbinding met andere stoffen zodat ze niet meer toxisch zijn

Noem een middel om ioniserende straling te verzwakken

afscherming-> lood en beton schermen af tegen gammastraling en rontgenstraling

Geef twee redenen waarom een blootgesteld medewerker geen GM-meter draagt

de dosis moet cumulatief worden gemeten en klein zijn. De GM-buis is te groot, meet de dosis niet cumulatief (bij elkaar opgeteld) en is een stuk duurder dan 1 tld

Draagt een blootgesteld werker de TLD-badge onder of boven de loodschort, waarom

wordt over de schort gedragen zodat hij zoveel mogelijk straling ontvangt_> de ogen kunnen immers niet afgeschermd worden

Welke dosis geeft de beste inschatting voor het gevaar van ionisatie?

effectieve dosis (ED)-> is gedefinieerd voor het hele organisme/persoon, maar wordt ook gebruikt als er maar een deel van het lichaam gebruikt wordt Houdt ook rekening met de verschillende gevoeligheden die organen hebben. (niet alle organen zijn even gevoelig voor ioniserende straling)

de effectieve dosis houdt rekening met stralingssoort en met het weefseltype!!!!!!

Welke weefsels zijn gevoelig voor ionisatie?

weefsels waar celdeling in plaats vindt

Hoe druk je effectieve dosis meestal uit

millisievert (mSv)

Welke cel heeft extra grote kans op schade door ionisatie

een cel die net door mitose (celdeling) zijn DNA verdubbeld heeft.
net voor mitose is het DNA tetraploid aanwezig waardoor de trefkans met ionisatie toeneemt.

Wanneer is cel tetraploid

als in de kern 4 chromosomen voorkomen (uitgezonderd geslachtschromosomen), De kern van menselijke cel heeft altijd meer dan 4 chromosomen

Wat kan er met DNA gebeuren bij straling

mutaties in DNA kunnen tumorcellen ontwikkelen. In tumor cel vinden ongecontroleerde celdeling plaats->celwoekering. Ook kunnen er genetische defecten ontstaan in geslachtschromosamen die pas later tot uiting komen bv mongolisme

Wat zijn genetische defecten

De geslachtscellen kunnen door straling schade oplopen-> kunnen later zorgen voor genetische/erfelijke defecten bv Syndroom van down

Wat is een deterministisch effect

cel kan afsterven door teveel straling. Deze effecten kunnen direct tot uiting komen maar ook pas later (schede aan bloedvaten kan jaren later lijden tot schade aan organen)

Waarom is belangrijk dat zwangere meldt dat ze zwanger is

straling heeft vooral invloed op cellen waar celdeling plaatst vindt. Dit is het geval bij het embryo. Hierdoor kunnen afwijkingen ontstaan. teratogene effecten

Hoe voorkom je deterministische effecten vooral?

met een goed veiligheidsbeleid

Wat zijn stochastische effecten (berekening blz 32)

effecten die met een bepaalde kans optreden-> mogelijke schade (met een bepaalde kans) kan bij elke geabsorbeerde dosis voorkomen, eventueel op lange termijn

Wat is de eenheid van geabsorbeerde dosis

Gy. Afkorting van gray, een stralingseenheid die vergelijkbaar is met sievert

Leg uit of je de activiteit van röntgenstraling in bequerel kunt uitdrukknen

nee bequerel betekent kernomzetting per seconde. De kernomzettingen of splitsingen zijn een continu proces (kun je niet uitzetten). Röntgenstraling wordt opgewekt door een röntgenbuis. Deze straalt alleen uit als hij aan staat.

Röntgenstraling is geen kernstraling!!!

Verschil nucleaire geneeskunde en radiodiagnostiek

waar komt straling vandaan:
nucleair: stof die vanuit het lichaam straling uitzendt, die wordt gemeten met een gammacamera
rontgen; röntgenbuis zendt straling uit die opgevangen wordt door een fotogevoelige plaat.

informatie die je krijgt:
nucleair: gaat om functioneren organen
rontgen: gaat om anetonie organen (hoe ziet het eruit)

gebruikte stralingsintensiteit:
nucleair en rontgen: ongeveer dezelfde intensiteit

tijd belichting/opname
nucleair; langer minstens 5 minuten
rontgen; heel kort

Leg uit dat het gevaarlijk is als lichaam in contact komt met microgolven magnetron (radiogolven liggen naast spectrum microgolven)

magnetronstraling warmt materie op. Bij opwarming menselijk lichaam zouden eiwitten afbreken bij bepaalde temperatuur

Waarom zijn radiogolven bij een MRI niet gevaarlijk

de radiogolven van een MRi zorgen voor een nauwelijks waarneembare opwarming-> zijn dus niet schadelijk

Alfastraling heeft verreweg de grootste weegfactor terwijl het doordringbaar vermogen klein is. leg uit hoe dit kan

a-deeltje is het goottst, meeste massa, kan moeilijk ergens door heendringen. Echter de ionisatiedichtheid is groot, doordat het deeltje al zijn energie afgeeft in een korte weglengte. Veder is de lading van het deeltje relatief groot, waardoor eveneens een grote ionisatiedichtheid

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

NLT medische beeldvorming

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding