Luchtverontreiniging

13 belangrijke vragen over Luchtverontreiniging

Hoe wordt ozon gevormd en wat gebeurt daarmee?

Zuurstof valt uiteen onder invloed van UV-straling (en stikstofoxides, vooral bij hoge NO2-uitstoot door verkeer), dan vormt het ozon. In de stratosfeer beschermt ozon tegen UV-straling. Ozon op leefniveau is namelijk zeer schadelijk. De stratosferische ozonlaag wordt echter afgebroken door Chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's), komen uit o.a. koelinstallaties. Hierdoor meer UV-straling op aardoppervlak (zeker bij weinig wind). De richtlijn van de WHO: max 100 ug per m3, om de schade van gezondheid van mens te beperken. Vanaf 241 zijn er geringe effecten bij de algemene bevolking.

Wat kunnen gezondheidseffecten zijn van ozon?

  • Gezonde kinderen en volwassenen: verminderde longfunctie, toename van activiteit in luchtwegen en infecties van luchtwegen en longen
  • sporters/mensen die buiten werken: afname longcapaciteit bij inspanning
  • astmatici: toename incidentie ziekenhuisopnames
  • oxiderend effect: beschadiging celmembranen (lipidenperoxidatie)
  • proliferatie pneumocyten
  • hyperplasie (overmatige groei) van respiratoir epitheel
  • fibrose (bindweefselvorming)
  • afgifte stoffen in bloed leidt tot hogere viscositeit, bloedvatproblemen

Hoe gaat peroxidatie van membraanlipiden in zijn werk?

Reactieve zuurstofspecies (ROS, zuurstofradicalen) gaan makkelijk een reactie aan met lipiden in membraan. Radicalen missen een elektron, dus gaan op zoek naar elektron elders. ROS onttrekt H-atoom waarmee radicaal wordt overgebracht op vetzuurketen. Dit geeft een kettingreactie, waarbij vetzuurketen fragmenteert en kapot gaat. Cel gaat dood en weefselschade treedt op. Enzymsystemen (catalase, superoxide dismutase) en scavengers (ascorbaat, glutathion) vangen ROS weg. Vormen van cellulaire schade door ROS:
  • lipideperoxidatie: membraanschade
  • eiwitmodificaties: eiwitafbraak en misvorming, functies kunnen niet meer uitgevoerd worden
  • DNA-schade: mutaties
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat zijn de gezondheidseffecten van stikstofoxiden (NO, NO2)?

  • Gezonde volwassenen: toename activiteit luchtwegen
  • astmatici: afname longfunctie
  • kinderen: toename luchtweginfecties


Belangrijk: stikstof samen met 03 en andere luchtverontreinigingen leidt tot peroxyacetylnitraat (PAN), wat leidt tot irritatie luchtwegen.  Ook onderdrukt deze reactie de immuunrespons wat leidt tot verhoogde kans op luchtweginfecties, met name longontsteking.

Wat zijn de gezondheidseffecten van zwaveldioxide (SO2)?

  • Gezonde volwassenen: toename luchtwegaandoeningen
  • patiënten met chronische longziekten: toename sterfte
  • astmatici: toename incidentie ziekenhuisopnames, afname longfunctie


SO2 leidt vooral tot vernauwing van luchtwegen (bronchoconstrictie). Samen met water reageert het tot zwavelzuur, waardoor je longen verzuren. Leidt tot bronchitis.

Wat zijn korte termijn/acute effecten van CO?

  • Carboxyhemoglobinevorming (hypoxia: rode huidskleur): zuurstofgebrek
  • afname activiteit CZS: slachtoffer niet in staat zichzelf te redden
  • systemisch zuurstofgebrek bij 20-30% verzadiging hemoglobine door CO
  • bewusteloosheid en sterfte bij 60-70% verzadiging hemoglobine door CO

Wat zijn lange termijn/chronische effecten van CO?

  • Ophoping carboxyhemoglobine tot dodelijke niveaus
  • langzaam ontwikkelen hypoxia: schade hersenen
  • herstel mogelijk bij vroege herkenning
  • vaak permanente neurologische schade (verlies geheugen, gezichtsvermogen, gehoor, zicht, spraak)

Wat is kooldioxide (CO2)?

Komt van nature voor in de lucht als sporegas (0.036%, 360 ul/L). Draagt bij aan het broeikaseffect, in hoge concentraties is het giftig.

Wat zijn de normen van fijn stof opgesteld door de WHO?

PM2,5:
  • 10 ug/m3 jaargemiddelde
  • 25 ug/m3 24-uursgemiddelde


PM10:
  • 20 ug/m3 jaargemiddelde
  • 50 ug/m3 24-uursgemiddelde


Moeilijk haalbaar in urbane gebieden. De normen beperken de woningbouw.

Hoe kan de binnenlucht verontreinigd zijn?

Arbeiders vallen flauw in fabrieken H&M en Puma. Ook in onze huizen kan dat. Dat komt door gebrekkige ventilatie en radon en thoron. Heet ook wel sick building syndrome als je daar klachten door ontwikkelt. Verder kan ook COPD ontstaan door koken op hout.

Welke schadelijke stoffen krijg je binnen door roken?

  • Teer: kanker
  • polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAKs vb: benzo(a)pyreen): kanker
  • nicotine: effect zenuwstelsel, irritatie slijmvliezen
  • koolmonoxide: beperkt zuurstoftransport (vaker bij rokers)
  • formaldehyde (stikstofoxiden): toxiciteit voor cilia, irritatie slijmvliezen
  • nitrosamine: kanker

Kans op kanker strottenhoofd sterk vergroot door combinatie roken en alcoholgebruik

Welke 3 schadelijke vormen van radioactieve straling kennen we?

  • Alfastraling: He-atomen (helium), zeer groot ioniserend vermogen (zeer schadelijk), maar dringen niet diep door, zijn te groot
  • bèta-straling: elektronen (negatief geladen), groot ioniserend vermogen (zeer schadelijk), dringen veel dieper door, kleinere moleculen
  • Gammastraling: elektromagnetische golven, dringen zeer diep door in de weefsels, dieper dan elektronen, schade vergelijkbaar aan die van bèta-straling

Wat zijn de gezondheidseffecten van straling?

  • Directe effecten: beschadiging DNA
  • indirecten effecten: vorming ROS, leidt o.a. tot DNA-schade

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo