Specifieke zorg voor mensen met een chronische aandoening

- acute ziekten ( heel plotseling en meteen ernstig, snel genezen vaak weer helemaal de oude )

- chronische ziekten ( progressief wat betekent dat beperkingen door ziekte toenemen. Met exacerbaties en remissies wat betekent met schokken verergert en dit kan door stress situaties komen.  En remissie is periode waarin de ziekte rustig verloopt.)

-subacute ziekten, niet acuut maar ook niet chronisch

insuline afhankelijke: type 1, vorm waarbij alvleesklier geen of veel te weinig insuline aanmaakt. Kan alle leeftijden, moet met insuline behandeld worden

niet insuline afhankelijke: type 2 , Insuline wordt gemaakt maar onvoldoende werking. Ouderdomsziekte. Behandeld met tabletten en dieet.

Moet bloed en urine worden afgenomen om de bloedsuikerwaarde te bepalen bij nuchtere mensen.

te hoge wanneer er meer koolhydraten gegeten worden dan insuline kan verwerken

te lage wanneer er te weinig koolhydraten worden gegeten of door bijv sport meer energie/glucose door t lichaam wordt verbruikt. Zorgvrager kan gaan beven, zweten, duizelig. Ook verward of agressief. Wordt ook hypo genoemd:

-door te hoge dosering insuline

-verkeerd moment insuline met insulinepen spuiten

- te weinig of te laat eten

- te veel lichaamsbeweging

Sprake v steeds terugkerende ontsteking vt darmslijmvlies, waarbij zweervorming ( ulceratie ) optreedt.

Men denkt aan een immunologische reactie vt lichaam

Eerste verschijnselen rond 20-30 jaar oud.

Verloop exacerbaties en remissies: plotseling opvlamming, hierna kalmeert de ziekte zich voor enkele jaren en kan door bijv spanning weer opvlammen

vooral gelokaliseerd in de laatste ileum-lis en vaak bij t rectum.

Kan in t hele darmstelsel voorkomen; van mond tot anus.. Er zijn gezonde en zieke darmdelen. Door de ontstekingen kunnen ook stricturen ontstaan, met gevaar voor darmafsluiting.

Bij deze ziekte betreft de ontsteking alle lagen vd darmwand waardoor fistels ontstaan: tussen twee darmlissen maar tussen darmlis  en t rectum  bijv heeft perianale fistels

Het kan zijn dat de zorgvrager te mk krijgt met tekort aan voedingsstoffen zoals ijzergebrek bij bloedarmoede of bloedingen door gebrek aan vit K.

Soms kan de zorgvrager verteerbare voeding via sonde of zakje krijgen/astronauten voeding. Ook kan een zorgvrager een stoma krijgen.

Door zijn houding. zittend met t hoofd wat naar achter. De hulpademhalingsspieren worden gebruikt, spieren die vd schedel naar t borstbeen lopen

De blauwe verkleuring aan lippen, nagels of tong door kortademigheid heet cyanose

Luchtwegen bestaan uit trachea, linker en rechter hoofdbronchus en kleinere bronchiën. Deze luchtwegen zorgen voor transport vd lucht in de longen. Uiteindelijk komt de ingeademde lucht in de longblaasjes, de alveoli. Hier vindt de uitwisseling plaats v zuurstof en koolzuur plaats.

Ook zijn er bronchusspiertjes. Wanneer deze ontspannen zijn, zijn de luchtwegen ruimer waardoor gemakkelijker ingeademd kan worden. Bij aanspannen vd spiertjes worden de luchtwegen nauwer.

koude rillingen/ hoge koorts/ soms verwardheid/hoesten; soms groen sputum/kortademigheid/ blauwe verkleuring v huid/ pijn  bij ademhaling en in de zij

therapie : antibiotica/ wisselligging/ stimuleren ophoesten/ fysio met ademhalingsoefeningen

medicijnen :

- bronchusverwijdende middelen. Deze middelen zorgen voor relaxatie ( ontspanning ) vd bronchusspiertjes.

Middelen die snel werken zoals Atrovent

Middelen die langzamer werken , dagelijks gebruik zoals Ventolin

- Ontstekingsremmende middelen: vooral corticosteroïden. Door dit te inhaleren blijven de negatieve bijwerkingen beperkt, zoals minder slijm. zoals Becotide

- Slijmverdunnende middelen ( mucolitica ) Maken t slijm dunner en vloeibaar. zoals Bisolvon

-Middelen om de allergische reactie tegen te gaan. zoals Lomudal. Vaak in vorm inhalatie dmv verstuiver

ongeneesbaar, doel is om de kwaliteit v leven zo hoog mogelijk te houden en leven te verlengen.

Zo goed mogelijk gezondheidstoestand, goed gewicht een goede conditie. Bestrijden en onderdrukken van longinfecties.

Behandeling bestaat uit : medicijnen: antibiotica en slijmverdunnende middelen. jaarlijkse griepprik

Dieet: voeding met vooral veel eiwitten en vetten. capsules pancreassapvervangers heten Pancrease, Ook dieetpreparaten en sondevoeding, eventuele vitaminentekorten.

Fysiotherapie: ademhalingstechnieken en hoesttechnieken.

Longtransplantatie:wanneer iemandheel de dag op bed ligt en afhankelijk is geworden zuurstoftoevoer.

ondersteun bij ADL

luchtige makkelijke kleding laten dragen

zorgen voor goede houding in bed.

verdeel eten over de dag, extra zout

geef ouders v kk erfelijkheidsvoorlichting. ( erfelijk, test tijdens zwangerschap )

is een chronische vorm v reuma/ valt onder de auto immuunziekte.

Het wordt veroorzaakt doordat t lich antistoffen maakt tegen bepaalde eigen weefsel die hierdoor ziek worden en veranderingen ondergaan.

Bij RA overgevoeligheid voor de eigen lichaamseiwitten.  Komt op alle leeftijden voor.. Er is sprake v steriele ontsteking in de gewrichten, gewrichtvliezen..

Verschijnselen zijn: pijn/stijfheid/minder kracht/beweeglijkheid en contracturen. Iemand heeft altijd pijn en ochtendstijfheid; moet op gang komen...Later kan verminderde eetlust en bloedarmoede.

Patienten verliezen steeds meer kracht en worden minder beweeglijk; op den duur dwangstanden ( gewrichtscontracturen ) en gewrichtsknobbels.

operatief en niet operatief. Soms door een tractie met rekverband of tractie en daarna gipsverband. Bij operatie met pennen of platen en schroeven. Bij gips goed op de doorbloeding letten vd huis. Blauw of witte en koude huid wijzen op een verstoring vd bloedsomloop.

Soms fysio nodig. Bij ouderen zie je vaak collumfractuur/dijbeenhalsbreuk/heupfractuur.

Hier zie je vaak doorligwonden: decubitusverzorging nodig. Moeten lang op bed liggen. Hier op letten dat ze goed doorademen en  doorhoesten en geen longontsteking voordoet.

-ernstige verbrijzeling als gevolg v ongeluk

- als kwaadaardige gezwellen ontdekt worden

-slechte doorbloeding vd benen weefselversterf

-ernstige beenontstekingen

Vaak bij tenen, voet, onderbeen en bovenbeen, vaak bij diabetes mellitus ( gevoel in de voeten verminderd )

De stomp moet in model worden gezwachteld voor een prothese. Deze moet goed passen, anders drukplekken.

Fantoompijn is pijn die men ervaart / voelt in het afgezette lichaamsdeel.

Amputatie is letterlijk een verlies van een deel van jezelf.

Je kan tijdens de verzorging vd wond gaan samenkijken en voelen met de zorgvrager.

Je gaat je samen met de zorgvrager richten op de zelfredzaamheid.

Let op een terugval; oorzaak v psychische aard.

het zenuwstelsel bestaat uit hersenen, ruggenmerg en zenuwen. Het zenuwstelsel ligt verspreid door t hele lichaam. ieder orgaan is voorzien v zenuwen. De perifere zenuwen zijn verbonden met het ruggenmerg en via ruggenmerg met de hersenen.

Zenuwstelsel zorgt voor:

-dat we kunnen reageren op de buitenwereld

- organen en lichaamsdelen bestuurd  kunnen worden

- we psychische taken kunnen uitvoeren zoals nadenken

de functie vt perifere zenuwstelsel is t vervoeren n gevoels - en zintuigprikkels naar t ruggenmerg en t vervoeren v bewegingsprikkels naar spieren en inwendige organen.

Functie vt ruggenmerg is t voortgeleiden vd zenuwprikkels tussen hersenen en t lichaam en t verzorgen v reflexen.

De functie v hersenen : hersenschors zorgt voor bewustwording v gevoels en zintuigprikkels en daar ontstaan ook de bewegingsprikkels.

- de zenuwcellen worden teveel geprikkeld. Prikkelingsverschijnselen. Vooral pijn, epileptische aanvallen.

- de zenuwcellen vallen uit. Uitvalverschijnselen. wanneer zenuwcellen of zenuwvezels beschadigd raken.

Uitvalsverschijnselen soms ook verlammingen.

Parese: spier niet helemaal verlamd

Paralyse: spier volledig verlamd

Spastische verlamming: wanneer de reflexboog in t ruggenmerg blijft functioneren en daardoor blijft de spier prikkels ontvangen.

Slappe verlamming: wanneer reflexboog onderbroken wordt en de spier ontvangt geen prikkels. VB polio

behandeling bestaat uit reactivering v verschillende functies. Hier zijn betrokken: fysio/ergotherapie/logopedie en act begeleiding.

Doelen zijn:

-voorkomen v spasmen

- voorkomen v contracturen

- opnieuw aanleren v lopen of voortbewegen

- training adl

- verbetering spraak

Het reactiveringsprogramma ziet er uit als volgt:

- na cva zorgvrager op bed

-hierna zelfstandig eten en drinken ( hulpmiddelen ) en rechtop zitten.

- leren naar toilet.

-gevoelsstoornissen ( liefst vaste begeleider voor de motivatie)

aandoening vt centrale zenuwstelsel ( neurologische aandoening ). Chronisch. Ontstaat door tekort aan dopamine in de hersenen.

Dopamine maakt de prikkeloverdracht tussen zenuwcellen in bepaalde hersenkernen mogelijk. Door t tekort worden spieren stijf en reageren langzamer op instructies v hersenen.

Verschijnselen:

-stijve spieren

-bevingen of tremoren, vaak handen en t hoofd

-verhoogd zweetafscheiding, glimmend gelaat door talgafscheiding

-monotoon en binnensmonds praten

niet te genezen of stoppen.

Wel medicijnentegen de stijfheid en bewegingsarmoede. Geven een aanvulling aan t tekort v dopamine en worden zeer stipt ingenomen.

Nu ook hersenstimulatie:Deep Brain Stimulation, electroden in de hersenen gebracht. Ter ondersteuning ook fysio.

Doel vd behandeling is men zo zelfstandig mogelijk te houden.

-hartspieraandoening. spierweefsel achteruit, pompwerking vt hart te slap

- hartritmestoornis. de hartslag te onregelmatig/te snel of langzaam. Pols meten.

-hartklepafwijking. de hartklep kan zich onvoldoende openen of sluiten. je hoort een ruisje, ook souffle genoemd. Soms kunstklep.

-

-aandoening vd kransslagader

Deze vervoert bloed naar de hartspier. Deze kan nauwer worden of verkalkt, hartspier onv bloed en hierdoor onv zuurstof. Pijnlijke krampen op borst die uitstralen nr linkerarm en halsstreek. Dit heet angina pectoris.

Bij een hartinfarct sterft deel vt spierweefsel af.

vaak zoutarm dieet; voorkomen van onnodig vocht vasthouden. Ook plastabletten worden voorgeschreven. Ook hartstimulerende middelen.

Verzorgende let op:

huidskleur/ademhaling/ hartslag.

De patient is kortademig, vaak benauwd, snel vermoeid, angstig en wordt onzeker. De verzorgende denkt mee aan een nieuwe structuur voor t dagritme. Nagaan wanneer de benauwdheid optreedt. Ondersteunen bij t dieet volhouden en t stoppen met roken bijv.

gehoorapparaat ( acceptatie ) Spraakafzien kan helpen door logopedie.

Praat rustig en duidelijk/ met e gezicht in t licht/ rustige omgeving/ woorden herhalen/ plaatsjes en opschrijven.

bij cva, voor de helft zicht heet hemianopsie en je hebt ook kokerzicht.

Middelen zijn braille lezen of stok of hond. Kamer naast de gang. Vraag hoe de patient begeleid wil worden ( arm of schouder ), leg goed uit wat je gaat doen.

Vast te stellen aan de hand van typische huidafwijkingen. OOk microscopisch onderzoek v huidbiopt kan. Alle zorgvragers verschillen met deze aandoening.  Verschillende behandelmethodes:

-badolie en niet of geen zeep.

-zalven, teerzalf,  ( speciale kleding ) of hormoonzalf. Kan ook eerst zalven en dan ingebonden

-medicijnen, verminderen immuniteit

-zonlicht. men slikt psoraleen en gaat onder uv licht. PUVA behandeling.

- leer de zorgvrager op te komen voor zichzelf.

Verzorging

-handschoenen

- nagels kort

-zacht met de huid omgaan

-niet de schilfers weg te kammen

-smeer hoofdhuid in met vete zalf avond en zachte shampo sochtends

-vochtig de huiskamer.

Bij verdenking van een maligne aandoening onderzoek dmv röntgen, echo onderzoek of CT scan. Verder een biopsie, tijdens een kijkonderzoek. Wanneer maligniteit is vastgesteld gekeken en welk stadium, dmv stageneringsonderzoek. Gebruikt systeem hiervoor is TNM systeem.

T: grootte vd tumor, t1 is gunstig, kleine tumor. T4 geen operatie mog

N: aantal lymfeklieren waarin zich tumorweefsel bevindt N0 geen

M: of er metastaten op afstand zijn. Uitzaaiingen via bloedstroom nr andere organen. M0 geen afstand

Patient bepaalt zelf. Zorgvragers krijgen veel info, moeite om beslissing te mk. Zijn 3 manieren

-opereren

Men probeert kwaadaardig weefsel te verwijderen.

- bestralen

De delende cellen worden gedood.  Vaak op 1 plek bestraald. Complicaties zijn: tekort aan witte bloedcellen en dus verminderde afweer/ haaruitval/ diarree/ irritatie vd huid

- chemotherapie

Hier worden celdodende middelen ( cytostatica ) toegediend. Cellen die in deling zijn worden gedood. Via t bloed komt het middel in heel t lichaam.

voor t mk van een zorgplan is t belangrijk om ook psyschie en sociale gevolgen te noteren vd zorgvrager. Zorgvrager is erg angstig/onzeker/boos/nonchalant. Toon begrip, vraag naar n netwerk, geef de benodigde info.

Stimuleer zoveel mogelijk zelfverzorging. Zelf beslissingen nemen.

Houdt een pijndagboek bij. Pijndiagnose gesteld worden. Liever pijn voorkomen dan bestrijden. Aanbieden ontspanningsoefeningen, zorgen voor voldoende rust, massages, geleide fantasie techniek dmv cd.

Beg bij voeding, waarom eet de zorgvrager niet. Voedingsteam.