Startpagina / Samenvattingen / Onderwerpen FA302 / mtx-bijwerkingen-ra

Geneesmiddelen (incl beleid en toedieningsvormen)

45 belangrijke vragen over Geneesmiddelen (incl beleid en toedieningsvormen)

Hoe zorgen corticoïden voor een afgenomen mate van inflammatie?

Corticoïden binden aan de glucocorticoïd receptor (GR). De GR zorgt dan voor:

Transrepressie (CBP-NFkB) van transcriptie van cytokines en chemokines
Transactivatie van anti-inflammatoire genen, zoals annexine-1

Helaas zorgen corticoïden ook voor cisrepressie van de transcriptie van POMC, CRF-1, osteocalcine en keratine. Dit leidt tot bijwerkingen zoals alopecie, osteoporose en gevolgen van afgenomen POMC. POMC wordt gesplitst naar alfa-MSH, endorfines en ACTH. Wordt POMC dus geremd, dan kun je lichte huid krijgen, secundaire addison's, etc.

Noem 3 redenen om gebruik te maken van kinase inhibitors.

1.orale beschikbaarheid (geen injectie of infusie nodig)
2.niet beperkt tot het celoppervlak, zoals eiwit biologicals
3. sommige kinase inhibitors zijn in RA net zo effectief gebleken als te injecteren/infunderen biologicals

Noem 4 mogelijke nadelen/beperkingen van kinase inhibitors

1.Kinases zijn nodig voor een normale celfunctie
2.Specificiteit moeilijk te bereiken
3.Kinases hebben overlappende functies
4.Mogelijke 'off-target' effecten, waar niet op geanticipeerd is

Langwerkende beta-agonisten worden altijd in combinatie gegeven met corticosteroïden. Noem drie redenen waarom dit zo'n goede combinatie is.

1.Beta2-agonisten verhogen de werking van cortico's. een gcs zorgt voor ontstekingsremming, waardoor de oorzaak van de benauwdheid wordt onderdrukt
2.Beta2-agonisten werken bronchusverwijdend zodat de cortico's beter de luchtwegen in kunnen
3.Cortico's verhogen de expressie van beta2-receptoren in de longen. De desensitisatie van beta2-receptoren wordt dus tegengegaan, waardoor het niet nodig is de dosis van het beta2-mimeticum te verhogen.

Om de diagnose astma goed te kunnen stellen wordt de FEV1 gemeten voor en na toediening van salbutamol. Wat is de FEV1, en waarom gebruikt men salbutamol en niet salmeterol?

FEV1 = forced expiratory volume (1 sec) (= 'hoeveel lucht wordt er uitgeblazen in 1 seconde')
Men gebruikt salbutamol omdat het kortwerkend is itt salmeterol. Het gaat hier namelijk om de diagnose

Verklaar de werking van corticosteroïden bij astma.

Via GCS-CR binding aan transcriptiefactoren zodat uiteindelijk de pro-inflammatoire cytokines niet worden geproduceerd. Via GCS-CR binding aan het GRE waarna het anti-inflammatoire lipocortin wordt geproduceerd; lipocortin remt phospholipase A2

Hoe kan een anti-CTLA-4-antilichaam zorgen voor regressie van een huidtumor? Betrek hierbij de immunologische functie van CTLA-4.

CTLA-4 wordt tot expressie gebracht door geactiveerde Tcellen. CTLA-4 bindt B7 op de APC met een grotere affiniteit dan CD28. Het costimulatoire signaal wat B7 normaal aan de Tcel geeft dmv binden aan CD28 zal hierdoor geblokkeerd worden, waardoor de Tcel minder geactiveerd wordt. CTLA-4 zorgt zodanig voor immunologische tolerantie van lichaamseigen antigenen, waaronder de tumorcellen. Door blokkeren van de functie van CTLA-4 kan de afweerreactie tegen de tumorcellen gestimuleerd worden.

Hoe komt het dat een anti-CTLA4-antilichaam (bijv Ipilimumab) ernstige immuungerelateerde bijwerkingen kan hebben, en wat voor bijwerkingen zijn dat dan?

CTLA-4 is belangrijk voor immunologische tolerantie van lichaamseigen antigenen. Blokkeren van zijn functie zal niet alleen een afweerreactie tegen de tumorcellen teweeg brengen, maar ook tegen andere lichaamseigen weefsels. Auto-immuunreacties zullen dus een bijwerking zijn van deze therapie.

Bij reumatoïde artritis wordt tegenwoordig farmacotherapeutisch ingegrepen volgens het principe 'hit hard, hit fast'. Wat wordt hieronder verstaan en waarom is het belangrijk om RA op deze manier te behandelen?

Het is van belang de ziekteprogressie zo snel mogelijk een halt toe te roepen. Hiervoor is een snelle start van de behandeling met DMARDs belangrijk. Het ziekteproces leidt in het begin al tot veel schade.

In welk stadium van reumatoïde artritis wordt farmacotherapie met een GCS ingezet?

Als overbrugging aan het begin wanneer er wordt gestart met MTX

Noem een aantal bijwerkingen van glucocorticosteroïden en leg uit hoe het komt dat deze optreden.

Opportunistische infecties vanwege immunosuppressieve werking
Effecten op groei door verstoring hormonale balans
Effecten op botgroei wegens calciumhuishouding

Een patiënt met reumatoïde artritis wordt behandeld met methotrexaat en krijgt daar sinds 10 maanden infliximab (een gedeeltelijk humane TNF blokker) bij. De DAS28 score is na deze toevoeging spectaculair gedaald, maar de laatste weken is er sprake van een opvlamming van de ziekte. De reumatoloog besluit de serumspiegel te bepalen en hieruit blijkt dat er geen infliximab meer aantoonbaar is. Wat is de oorzaak van deze therapieresistentie?

Er is een immuunreactie opgetreden waardoor er nu afbraak van infliximab plaatsvindt. Het is een chimeer, dus niet volledig humaan en het niet humane deel wordt tezijnerzijd toch opgepikt door het immuunsysteem als niet lichaamseigen

Hoe ontstaat een aspirine geinduceerde astma aanval?

Omdat aspirine COX remt blijft er meer AA over om LT te produceren. Gevolg astma aanval

Waarom kan diclofenac tot verstopping van de kransslagader leiden wanneer dit te lang geslikt wordt (door bijvoorbeeld een misverstand)?

Diclofenac is een NSAID met betrekkelijk veel COX2 remming. Hierdoor kunnen solsels ontstaan omdat de PGI2 (antistolling) sterker wordt geremd dan de tromboxaan (stollingsbevorderend).

Waarom wordt een biological soms gecombineerd met MTX?

MTX voorkomt eventuele immunogene werking van de biological (n het voorbeeld infliximab, = chimeer)

De productie van welke cytokines door T-lymfocyten wordt geremd door gebruik van abatacept (CTLA4 Ig)?

IL-2, IL-4, IL-5 en TNF. Bovendien stopt de clonale proliferatie.
CTLA-4 bindt namelijk aan B7 op de lymfocyt, waardoor deze niet meer kan costimuleren.

Wat is het synergetische effect tussen corticoïden en beta-agonisten?

Corticoïden verhogen de expressie van beta-2 receptoren op gladde spiercellen.
Beta2 agonisten kunnen mogelijk ook de aanwezigheid van GR's verhogen in het cytoplasma en de release van inflammatoire mediatoren onderdrukken.

Wat zijn de belangrijkste bijwerkingen van MTX?

GI-klachten, leverschade, leukopenie, infecties, huiduitslag, alopecie, trombopenie

Stap 2 bij de COPD behandeling is een LABA of een LAMA. Welke verdient de voorkeur?

LAMA, i.v.m. afname exacerbaties

Rituximab bindt CD20 op B-cel precursors. Hoe verhindert dit de pathogenese van RA?

CD20 is een surface marker op B-cel progenitors die nodig is voor de verdere ontwikkeling van de B-cellen. Remming van CD20 reduceert de productie van plasmacellen en dus de humorale auto-immuniteit.

Rangschik van hoge naar lage effectiviteit en bijwerkingenprofiel voor de volgende geneesmiddelen: sulfasalazine, MTX, goud

Effectiviteit: SSZ >MTX > Goud
Bijwerkingen: Goud > SSZ > MTX (hoger is meer bijwerkingen)

Wat is het farmacotherapeutische beleid bij exacerbaties van astma en COPD?

Een kortwerkend bètamimeticum in maximale dosering en een prednisolon stootkuur 1 dd 30 mg 7-10 dagen.
Bij COPD ook antibiotica als er een indicatie is van infectie (pus in sputum én meer sputum of toename benauwdheid).

Anti-TNF (nbrel, etanercept), abatacept (CTLA4), rituximab (CD20 op B-cel) en tocilizumab (IL6). Welke toont een toename in infecties bij patiënten?

Alleen Anti-TNF en anti-IL6.

Hoe lang duurt het voordat de werking van sulfasalazine (NFkB remmer) intreedt bij RA?

4-10 weken

In welke gevallen verdient een aerosol (altijd met voorzetkamer) de voorkeur boven een poederinhalator?

Bij onvoldoende inspiratiekracht

Wanneer zijn biologicals geïndiceerd bij RA therapie?

Als DMARDs gefaald hebben. Bij rituximab (anti-CD20) moet ook minimaal één anti-TNF middel gefaald hebben.

Hoe werkt leflunomide? Hoe lang duurt het voordat de werking intreedt?

Leflunomide remt mitochondriale enzymen nodig bij de DNA en RNA synthese. Effect treedt in na 3-4 weken.

De eerste keus bij RA behandeling is MTX met of zonder corticoïd. Waarmee vervang je MTX als dat gecontraïndiceerd is (zoals bij zwangeren)?

Leflunomide, i.m. goud of sulfasalazine

Hydroxychloroquine en choroquine veroorzaken relatief weinig bijwerkingen (reversibele oogafwijkingen). Waarom verdienen ze toch niet de voorkeur bij RA behandeling?

Ze werken ook zwak

Een patiënt heeft MTX + corticoïden gekregen na de diagnose RA. Binnen 6 maanden is er geen verbetering van de klachten. Wat is nu het beleid?

Bepaal prognose. Is die goed, ga daan voor een andere DMARD dan MTX, zoals leflunomide of sulfasalazine.

Is de prognose slecht, zoals bij RF+ , ACPA+, erosies of hoge ziekte-activiteit, kies dan voor een biological, zoals etanercept. Faalt deze TNF remmer ook, dan verdient het voorkeur om een andere TNF remmer te kiezen óf abatacept (CTLA4 Ig), rituximab (CD20) of tocilizumab (IL6).

Wat is de plaats van corticoïden in de behandeling van RA veelal?

Corticoïden worden vaak gebruikt om de therapie te overbruggen tijdens het wachten op de intreding van het effect van van MTX of sulfasalazine.

Hoe werkt montelukast bij astma?

Montelukast is een receptorantagonist voor leukotriënen. Hierdoor kunnen leukotriënen (uit eo's en mestcellen) niet meer bronchoconstrictie, mucusproductie en eosinofielmobilisatie induceren.

Etanercept en infliximab binden beiden TNF. Waarom veroorzaakt infliximab dan toch meer immunologische bijwerkingen?

Omdat het een chimeer is

Waarop geven lage doseringen cortico's een verhoogd risico qua bijwerkingen?

Pneumonie. Bij zeer hoge doseringen ook systemische bijwerkingen, zoals osteoporose, glaucoom, bijnierschoorssupressie en vertraagde groei van kinderen.’

Wat zijn de belangrijkste bijwerkingen van anti-TNF en anti-IL1 antilichamen?

Infecties, maligniteiten, infusiereacties, anti-DNA antilichaamvorming, hematologische afwijkingen, hartfalen en demyelinisatieziektes

Wanneer is omalizumab (anti-IgE) geïndiceerd bij astmapatiënten?

Als ze 6 jaar of ouder zijn en IgE-gemedieerd ernstig persisterend astma hebben die niet reageert op hoge doseringen ICS en LABA

Hoe zorgen beta-agonisten voor een reductie van astmaklachten?

Activatie Gs gekoppelde beta adrenoceptor, omzetting ATP in cAMP door AC. cAMP activatie van PKA en uiteindelijke cellulaire respons leidend tot bronchodilatie.

Wat is het belangrijkste verschil qua bijwerkingenprofiel van muscarine-antagonisten en beta-agonisten?

Muscarine-antagonisten beïnvloeden het hart niet

De volgende patiënten gebruiken TNF remmers:

1.Een meneer die vorige week 3 kg is afgevallen
2.Een mevrouw met sinds kort pitting oedeem in de enkels
3.Een mevrouw die zwanger wil worden
4.Een kind dat een dood griepvaccin heeft gekregen voor het griepseizoen

Bij welke van de patiënten overweeg je staken van de TNF-remmer behandeling?

1, 2 en 3

Astma kan neutrofiel-dominant of eosinofiel dominant zijn. Mepolizumab (anti-IL5): waar zal deze vooral werken?

Eosinofiel dominant

Hoe zorgt theofylline voor een reductie van inflammatie en een toename in bronchorelaxatie?

cAMP (gevormd door Gs na beta-agonist werking) en cGMP (gevormd na agonist werking ANP of NO) zorgen resp. voor activatie PKA (anti-inflammatoir en pro-relaxatoir) en PKG (pro-relaxatoir). Theofylline remt de PDE's die zorgen voor afbraak van cAMP en cGMP.

Hoeveel tijd is er nodig voordat MTX werkt bij RA?

4-10 weken

Er zijn meerdere biologics, zoals etanercept en tocilizumab. Wat is de enige biologic die als monotherapie kan worden toegepast?

Tocilizumab, een IL-6 remmer

Welk geneesmiddel heeft een gevaarlijke interactie met MTX?

Trimethoprim, ook een DHFR remmer

De eerste stap in het farmacotherapeutische beleid tegen astma is het gebruik van een SABA. In welke gevallen verdient het de voorkeur om een anticholinergicum te nemen, in plaats van een SABA?

Als er hartaandoeningen zijn en/of als iemand ouder dan 60 jaar is

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Onderwerpen FA302

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding