Startpagina / Samenvattingen / Opera : twaalf operaʼs als spiegels van hun tijd / carlos-verdi-elisabeth

Don Carlos (1867/1884) Giuseppe Verdi - Don Carlos

27 belangrijke vragen over Don Carlos (1867/1884) Giuseppe Verdi - Don Carlos

In de herfst van 1863 ontving Verdi een tweede uitnodiging om voor de Opéra een nieuw werk te schrijven. Dit bood hem de mogelijkheid terug te grijpen op Schiller, zijn favoriete Duitse toneelschrijver. Met welke librettist ging hij de samenwerking aan?

Scribe was in 1861 overleden. Er werk een beroep gedaan op Joseph Méry en de jongere Camille du Locle. Deze toonden zich van het begin af aan heel wat meer bereid tot samenwerking dan Scribe.

Akte I: de vredesonderhandelingen zijn inmiddels begonnen en er is besloten tot een huwelijk tussen Elisabeth, dochter van de Franse koning en Don Carlos, zoon van de Spaanse koning Filips II. Carlos reist incognito naar Frankrijk en bij de eerste ontmoeting blijkt er wederzijdse genegenheid. Dan wordt bekend dat Filips II zelf om de hand van Elisabeth heeft gevraagd. Door de smeekbeden van het volk stemt Elisabeth in met een huwelijk met Filips II.
juist/onjuist?

juist

Akte II.I: Filips II en Elisabeth zijn inmiddels getrouwd en Carlos klaagt bij zijn vriend Rodrigue. Deze raadt hem aan zich in te zetten voor de vrijheidsstrijd in de Nederlanden, omdat dit Carlos zal afleiden.
juist/onjuist?

juist

Akte II.2: Rodrigue regelt voor Carlos een ontmoeting met Elisabeth, in de hoop dat ze steun geeft aan zijn plan Carlos naar Vlaanderen te zenden. Bij de ontmoeting kan Carlos zijn gevoelens niet in bedwang houden, maar Elisabeth wijst hem af. Ze worden verrast door een boze Filips II, die daarop een ontmoeting heeft met Rodrigue. Dit leidt tot een confrontatie van politieke ideeen. Filips waarschuwt voor de Inquisitie.
juist/onjuist?

juist

Akte III.1: De voorbereidingen voor een gemaskerd bal in de tuinen van de koningin zijn in volle gang. Elisabeth heeft geen zin en vraagt prinses Eboli haar plaats in te nemen. Eboli, die verliefd is op Carlos, wil een ongemerkt rendez-vous met Carlos.
juist/onjuist?

juist

Akte III.2: Het feest is in volle gang en wordt opgeluisterd met een ballet.
juist/onjuist?

juist

Akte III.3 Als Carlos een dame met het masker van de koningin ziet naderen, verklaart hij haar zijn liefde. Carlos ontdekt zijn vergissing te laat en Eboli is woedend. Rodrigue snelt te hulp.
juist/onjuist

juist

Akte III.4 Als Carlos zich kort daarna tijdens een groots auto-da-fe opwerpt als woordvoerder van een Vlaams gezantschap, leidt dat tot zijn reeds door Rodrigue voorziene arrestatie.
juist/onjuist?

juist

Akte IV.1 Filips II aarzelt zijn eigen zoon wegens hoogverraad ter dood te veroordelen en wint advies in bij de Grootinquisiteur, maar deze wijst iedere schijn van zwakte of soepelheid bij voorbaat af. Vervolgens beschuldigt Filip II Elisabeth van overspel. Elisabeth valt flauw en Eboli wordt erbij geroepen. Eboli bekent haar verraad en haar liefde voor Carlos. Elisabeth verbant haar van het hof.
juist/onjuist?

juist

Akte IV.2 Rodrigue bezoekt Carlos in zijn cel en vertelt dat hij het zo heeft geregeld dat Carlos Vlaanderen te hulp kan schieten. Tijdens dit gesprek wordt Rodrigue op last van de Inquisitie gedood en stervend brengt hij Carlos de boodschap over dat Elisabeth voor een laatste ontmoeting op hem wacht. Als Filips II even later zelf zijn zoon de vrijheid komt hergeven, beschuldigt Carlos hem van de moord op Rodrigue. Dan wil het volk het paleis bestormen om Carlos te bevrijden, maar de Gootinquisiteur weet de rust te herstellen. Eboli weet Carlos in veiligheid te brengen.
Juist/onjuist?

juist

Akte V: in het klooster neemt Carlos afscheid van Elisabeth. Ze worden verrast door Filips II en de GRootinquisiteur. Filips wil zijn zoon uitleveren aan de Inquisitie, maar dit wordt verhinderd door een geheimzinnige monnik (Karel V), die Carlos in veiligheid brengt.
juist/onjuist?

juist

Welke elementen zitten wel in de opera van Verdi, maar ontbreken bij Schiller?

- een proloog (L'Etudiant d'Alcala) die slechts in (ondergeschikte details) afwijkt van de eerste akte bij Verdi;
- het plan om Don Carlos uit de gevangenis te redden, zij het dat bij Cormon niet prinses Eboli, zoals bij Verdi, maar koningin Elisabeth zelf de initiatiefneemster is;
- het optreden van de Grootinquisiteur tijdens de volksopstand.

In 1866 kwam Verdi naar Parijs voor een intensieve repetitieperiode. Er werden 2 tamelijk ingrijpende wijzigingen aangebracht, welke?

- een duet van Elisabeth en Eboli in de 4e akte werd geschrapt, omdat de inhoud (Eboli bekent de minnares van Filips II te zijn) te veel aanstoot zou geven in Frankrijk, maar ook omdat beide zangeressen het niet met elkaar konden vinden
- een coupure in het ensemble na de dood van Rodrigue om de tenorpartij te verlichten, en vanwege protesten van de bariton, die niet zo lang dood op het toneel wilde liggen.

Wat was het belangrijkste kenmerk van de Modena-versie?

Het in ere herstellen van de oorspronkelijke eerste akte (zij het zonder de reeds in Parijs door Verdi zelf geschrapte openingsscène met Elisabeth en het klagende volk). Hun streven vond echter weinig navolging en tot in de tweede helft van de twintigste eeuw zouden de meeste uitvoeringen gebaseerd blijven op de Milanese versie.

Wat was het gevolg van het feit dat Verdi muzikaal een betrekkelijk grote vrijheid genoot?

Dat Verdi erin slaagde alle balgenrijke personages in Don Carlos als drie-dimensionale toneelfiguren te schilderen. Dit is ook te danken aan de mogelijkheden die het libretto hem bood en zijn eigen interesse in de karakters en hun drijfveren.

Welke neiging van Verdi tekent zich in Don Carlos al af?

De neiging tot 'doorcomponeren', die uiteindelijk in Verdi's laatste opera's Otello en Falstaff volledig verwezenlijkt zou worden.

Waarom wordt Don Carlos meer dan eens als 'duettenopera' aangemerkt?

De hoeveelheid partituurpagina's die besteed wordt aan duetten is dermate groot. Dat feit is op zich kenmerkend voor een belangrijk aspect van de dramatische structuur. Afgezien van de twee duetten tussen Elisabeth en Don Carlos, die in de eerste en laatste akte het drama omspannen, zijn deze duetten op de een of andere manier gebaseerd op tegenstellingen, meestal met een sterk element van ideologische aard.

Waar maakt Verdi dankbaar gebruik van bij de vrije vormgeving?

Van de vrije vormgeving die hij zich op dat punt van zijn carrière eigen had gemaakt, maar toch is het opvallend hoe frequent desondanks, vaak verhuld, de reeds gesignaleerde Italiaanse 'vierdeling' terugkeert.

Wat is heel opmerkelijk aan de laatste scene die Verdi voor Don Carlos schreef (scene rodrigue- Filips)?

Het laatste fragment dat Verdi (in 1883), zeventien jaar nadat hij voor Parijs de eerste versie schreef) voor Don Carlos componeerde, namelijk de definitieve versie van de scène Rodrigue-Filips. Van alle afzonderlijk delen in Don Carlos komt juist deze scène het dichtst in de buurt van de traditionele Italiaanse vierdeling en is daarmee kenmerkend voor Verdi's houding tegenover conventies, die hij nooit rigoureus doorbrak, maar waar mogelijk altijd aan zijn eigen wensen aanpaste en blijkbaar zelfs bewust benutte.

Wat is het belang van de de buiten Verdi om samengestelde 'Modena-versie?

Op louter praktische gronden zal deze versie als acceptabel compromis waarschijnlijk de hoogste ogen blijven gooien, maar ook daarbij verdient de Franse tekst de voorkeur. Het feit dat Verdi zijn Don Carlos steeds zo nadrukkelijk op een Franse tekst geschreven heeft, maakt dat ook de 'geautoriseerde' Italiaanse vertaling op een groot aantal punten tot een verzwakking leidt.Zelfs Verdi bleef Don Carlos als een Franse opera zien.

Uit hoeveel akten bestaat de oerversie die op 24 februari 1867 een generale repetitie beleefde?

Geheel in de traditie van de grand opéra uit vijf akten. De totaal negen taferelen spelen zich af in Frankrijk en Spanje rond 1560.

Welk negatief effect had die jarenlange concentratie op de Milanese versie?

In de eerste plaats ontnam dat het zicht op de oorspronkelijke structuur van het werk als grand opéra, en doordat de hele conflictsituatie binnen Don Carlos in de Milanese versie gereduceerd was, droeg dit weer bij tot de opvatting dat de grand opéra per definitie een oppervlakkige kunstvorm was, in dit geval alleen door de kracht van Verdi's muziek enigszins boven zichzelf uitgetild.
In de tweede plaats maakte het de dramatis personae in deze opera veel méér tot tweedimensionale, bijna clichématige operafiguren dan zij in de oorspronkelijke versie waren.

Op welk terrein heeft Verdi zich in zijn oeuvre vaker en met kennelijke interesse bewogen?

Het conflict tussen conservatief politiek leiderschap en een meer liberaal gericht politiek idealisme, in deze opera belichaamd in het drietal Rodrigue-Filips-Grootinquisiteur.
De eerste belichaamt min of meer Verdi's eigen idealen.

Wat is de positie van de Grootinquisiteur?

Hij is een man met reactionair-conservatieve denkbeelden en als zodanig de tegenpool van Rodrigue. Bovendien vertegenwoordigt deze oude, blinde geestelijke als officiële representant van de rooms-katholieke Kerk een macht waaraan ook de koning zich ondergeschikt weet.

Hoe gebruikt Verdi deze duetten?

Om door middel van tegenstellingen de diverse denkwerelden, idealen en overtuigingen tegenover elkaar te zetten, maar hij doet dat als de geboren dramaturg, namelijk door iedere ideologische of principiële stellingname te verbinden met een sterk persoonlijk, vaak zelfs emotioneel element.

Welke scène is de enige in de originele Parijse partituur die duidelijk teruggrijpt op de oude Italiaanse vierdeling recitatief-cantabile-recitatief-cabaletta?

De zogenaamde 'fonteinscène', het terzet van Carlos, Eboli en Rodrigue dat aan het auto-da-fe voorafgaat. Het ook muzikaal spectaculair opgebouwde auto-da-fe zelf vertoont onmiskenbare parallellen met de groots opgezette ensemblefinales die zowel in de Franse als in de Italiaanse opera's van die tijd gebruikelijk waren.

Tot welk praktisch probleem leidt de wens het originele Franse libretto te gebruiken?

Veel zangers in het internationale operacircuit voelen er weinig voor een opera in het Frans te leren die in de meeste theaters nog steeds in het Italiaans wordt uitgevoerd - nog afgezien van het feit dat het Frans als 'operataal' in de tweede helft van de twintigste eeuw aanzienlijk aan invloed heeft ingeboet.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Opera : twaalf operaʼs als spiegels van hun tijd | 9789061684008 | Dick Disselkoen, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Don Carlos (1867/1884) Giuseppe Verdi - Don Carlos

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

Don Carlos (1867/1884) Giuseppe Verdi - Don Carlos

27 belangrijke vragen over Don Carlos (1867/1884) Giuseppe Verdi - Don Carlos

In de herfst van 1863 ontving Verdi een tweede uitnodiging om voor de Opéra een nieuw werk te schrijven. Dit bood hem de mogelijkheid terug te grijpen op Schiller, zijn favoriete Duitse toneelschrijver. Met welke librettist ging hij de samenwerking aan?

Akte II.I: Filips II en Elisabeth zijn inmiddels getrouwd en Carlos klaagt bij zijn vriend Rodrigue. Deze raadt hem aan zich in te zetten voor de vrijheidsstrijd in de Nederlanden, omdat dit Carlos zal afleiden.
juist/onjuist?

Akte III.1: De voorbereidingen voor een gemaskerd bal in de tuinen van de koningin zijn in volle gang. Elisabeth heeft geen zin en vraagt prinses Eboli haar plaats in te nemen. Eboli, die verliefd is op Carlos, wil een ongemerkt rendez-vous met Carlos.
juist/onjuist?

Akte III.2: Het feest is in volle gang en wordt opgeluisterd met een ballet.
juist/onjuist?

Akte III.3 Als Carlos een dame met het masker van de koningin ziet naderen, verklaart hij haar zijn liefde. Carlos ontdekt zijn vergissing te laat en Eboli is woedend. Rodrigue snelt te hulp.
juist/onjuist

Akte III.4 Als Carlos zich kort daarna tijdens een groots auto-da-fe opwerpt als woordvoerder van een Vlaams gezantschap, leidt dat tot zijn reeds door Rodrigue voorziene arrestatie.
juist/onjuist?

Akte V: in het klooster neemt Carlos afscheid van Elisabeth. Ze worden verrast door Filips II en de GRootinquisiteur. Filips wil zijn zoon uitleveren aan de Inquisitie, maar dit wordt verhinderd door een geheimzinnige monnik (Karel V), die Carlos in veiligheid brengt.
juist/onjuist?

Welke elementen zitten wel in de opera van Verdi, maar ontbreken bij Schiller?

In 1866 kwam Verdi naar Parijs voor een intensieve repetitieperiode. Er werden 2 tamelijk ingrijpende wijzigingen aangebracht, welke?

Wat was het belangrijkste kenmerk van de Modena-versie?

Wat was het gevolg van het feit dat Verdi muzikaal een betrekkelijk grote vrijheid genoot?

Welke neiging van Verdi tekent zich in Don Carlos al af?

Waarom wordt Don Carlos meer dan eens als 'duettenopera' aangemerkt?

Waar maakt Verdi dankbaar gebruik van bij de vrije vormgeving?

Wat is heel opmerkelijk aan de laatste scene die Verdi voor Don Carlos schreef (scene rodrigue- Filips)?

Wat is het belang van de de buiten Verdi om samengestelde 'Modena-versie?

Uit hoeveel akten bestaat de oerversie die op 24 februari 1867 een generale repetitie beleefde?

Welk negatief effect had die jarenlange concentratie op de Milanese versie?

Op welk terrein heeft Verdi zich in zijn oeuvre vaker en met kennelijke interesse bewogen?

Wat is de positie van de Grootinquisiteur?

Hoe gebruikt Verdi deze duetten?

Welke scène is de enige in de originele Parijse partituur die duidelijk teruggrijpt op de oude Italiaanse vierdeling recitatief-cantabile-recitatief-cabaletta?

Tot welk praktisch probleem leidt de wens het originele Franse libretto te gebruiken?

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Don Carlos (1867/1884) Giuseppe Verdi - Don Carlos