Startpagina / Samenvattingen / Opera : twaalf operaʼs als spiegels van hun tijd / monteverdi-muziek-opera

Il Ritorno d'Ulisse in patria (1641) Claudio Monteverdi

30 belangrijke vragen over Il Ritorno d'Ulisse in patria (1641) Claudio Monteverdi

Een moderne componist zet zijn bedoelingen zo nauwkeurig mogelijk op papier, maar Monteverdi liet, evenals de meeste andere componisten van zijn tijd, bij het noteren van de becijferde bas met opzet veel in het onzekere, Waarom?

Daardoor kregen de uitvoerende musici gelegenheid tot het etaleren van hun improvisatietalent.

Waar was het Italiaanse theaterpubliek van de zeventiende eeuw verzot op?

Op spectaculaire toneeleffecten. De enorme kennis die op dit gebied was vergaard, vatte Nicoolò Sabbatini samen in zijn Machine Pratica di fabricar scene, ne ' teatri (de kunst van het bouwen van decors en machines in theaters) uit 1638, een handboek dat generaties lang de bijbel van decorbouwers en toneelmachineontwerpers is geweest.

Tegenwoordig wordt Il ritorno primair als een muziekwerk ondergaan. Maar Monteverdi zelf heeft de muziek in dienst willen stellen van de poetische taal en het dramatisch gebeuren. Il ritorn is vooral bedoeld als toneelstuk.
Juist/onjuist?

juist

Wat waren de opvattingen van de leden van de Camerata tav opera?

De leden van de Camerata waren principieel tegen de polyfonie, ze wilden aan de instrumentale begeleiding slechts een bescheiden rol geven en kenden aan het recitatief het vocale monopolie in de opera toe.
De ideale Camerata-opera kent geen aria's, arioso's (aria-achtige passages) of ensembles, alleen maar een afwisseling van recitatieven, voorgedragen op de tussen spreken en zingen laverende toon van het recitar cantando.
De basso continuo beperkt zich tot eenvoudige begeleidingsfiguren.

Aan het begin van de zeventiende eeuw was het nog niet duidelijk welke kant het nieuwe genre van de opera zou opgaan. De verhouding tussen het visuele en het auditieve element moest nog worden afgegrensd. Welke twee stromingen tekenden zich af?

In de opera's van componisten als Monteverdi en zijn leerling Cavalli vormden de afzonderlijke scènes een doorlopend verhaal en speelde de muziek een belangrijke, zij het aan het drama ondergeschikte rol. Daarnaast waren er ook opera's waarin zowel het verhaal als de muziek ondergeschikt was aan het visuele spektakel.

Op welke wijze bleef Monteverdi trouw aan de Camerata-principes?

Hij bleef trouw aan het principe dat het primaat in de opera toekomt aan het drama. Bij Monteverdi is de tekst doorgaans van A tot Z verstaanbaar, maar die tekstgetrouwheid gaat niet ten koste van de muzikale varieteit.

Waar is in de Italiaanse opera het pleit voorlopig voor beslist?

Voor het visuele element. De opera's werden steeds zwaarder overladen met toneeleffecten en doorgaans hadden de ontwerpers van de ingenieuze decors en machines de meeste eer van hun werk; de librettist kwam op de tweede plaats, de componist pas op de derde.

Op welke punten week Monteverdi af van de Camerata-principes?

Tegenover de schrale Camerata-opera staat de rijkdom van Il ritorno: de creatieve behandeling van de basso continuo (vooral dankzij de stile concitato met ritmische schakeringen, tremolo's en pizzicato's), de verscheidenheid aan vocale vormen (recitatieven, arioso's, ensembles), de sinfonia's en ritornello's en de fijnzinnige muzikale karakterisering van de personages.

Tot wanneer bleven de toneeleffecten een belangrijk bestanddeel van de Italiaanse opera?

Tot aan het eind van de zeventiende eeuw, maar de muziek kwam steeds meer naar voren en verdrong de machines naar de achtergornd. Voortaan waren het de zangers die letterlijk en figuurlijk de toon aangaven in de Italiaanse opera.

Waarom kunnen hedendaagse producties van Ulisse sterk verschillen?

Omdat er niet bekend is welke instrumenten er bij de zeventiende-eeuwse uitvoeringen zijn gebruikt.

Op welke wijze week Badoaro af van de Aritotelische principes?

Alle handelingen vinden op het toneel plaats, zodat er geen behoefte is aan de uit de klassieke tragedies bekende figuur van de boodschapper die, om de eenheden te redden, komt vertellen wat er elders is gebeurd.

Al in de 16e eeuw was de techniek van de toneelmachines en perspectivische decors op een hoog peil gebracht. Niccolo Sabatini vatte deze kennis samen in zijn Pratica di fabbricar scene, e macchine ne teatri (de kunst van het bouwen van decors en machines in theaters) uit 1638.
Aan het begin van de 17e eeuw was de verhouding tussen het visuele en het auditieve element nog niet afgegrensd.
Juist/onjuist?

juist

Waar zijn sommige musicologen voorstander van?

Van een zeer dunne instrumentatie. Ze baseren hun standpunt onder andere op documenten waarin de betalingen aan de muzikanten van een operatheater worden gespecificeerd.
Op grond van dergelijke documenten is voorgesteld om niet meer dan een dozijn instrumenten te gebruiken, waaronder geen of slechts enkele blaasinstrumenten.

Begin 17e eeuw tekende twee stromingen zich af. Bij Monteverdi en Cavalli vormden de scenes een doorlopend verhaal en speelde de muziek een belangrijke, zij het aan het drama ondergeschikte rol. Bij Nolfi waren verhaal en muziek ondergeschikt aan het visuele spektakel.
Librettoschrijvers hielden terdege rekening met de outillage waarover een bepaald operahuis beschikte.
Juist/onjuist?

juist

Wie is een vroege representant van het andere uiterste?

De Italiaanse componist en dirigent Luigi Dallapiccola (1904-1975), die zich bij zijn uitvoering van Monteverdi's Ulisse in 1940 allerlei vrijheden permitteerde ten einde de diverse personages zo gedifferentieerd mogelijk uit te beelden. Hij gebruikte veel blazers en hele orkesten.

In de Italiaanse opera is het pleit voorlopig ten gunste van het visuele element beslist. Doorgaans hadden de ontwerpers van de decors en machines de meeste eer van hun werk, de librettist kwam als tweede, de componist als derde. Dit duurde tot eind 17 eeuw.

Het waren de zangers die de toon aangaven, In de 18e eeuw zou de librettist het belang van het dramatische bestanddeel vergroten.
Juist/onjuist?

juist

Hoe worden in Monteverdi's Ulisse de hoofdpersonen, Penelope en Odysseus geïntroduceerd?

Anders dan in de latere opera seria (Italiaanse serieuze opera) worden ze niet met een aria geïntroduceerd maar met een lang recitatief.

Hoe heeft Monteverdi de dramatische intensiteit van dit recitatief vergroot?

Door het op bepaalde plaatsen te larderen met arioso's. De overgang van recitatief naar arioso is vloeiend.

Wat is een favola per musica?

een fabel met muziek: een 17e eeuwse Italiaanse benaming voor een legendarisch of mythologisch operalibretto

Wat gebeurt er met de aria in de post-Monteverdiaanse ontwikkelingsfase van de opera?

Deze komt tot wasdom en wordt duidelijk geïsoleerd van het recitatief (er is dan sprake van een 'nummeropera'). De overgang van recitatief naar aria wordt vaak geaccentueerd door een instrumentale inleiding. In veel gevallen dient de aria als afsluiting van een scène.

Waaraan dankt Andromeda zijn opera-historische betekenis?

Met andromeda werd 's werelds eerste publieke operahuis ingewijd in het San Cassiano-theater in Venetie

Welke verklaring geeft Fernandez Ordonez voor het feit dat de Venetiaanse opera's steeds spectaculairder werden? Hoe probeerde men de stijgende kosten te drukken?

Het produceren van opera's was een wapen in de prestigeslag tussen rivaliserende patriciersfamilies. De hoge kosten van de toneelmachinerieen trachtte men te bestrijden door de loges te verhuren aan kapitaalkrachtige families en door het aantal zangsolisten en instrumentalisten te beperken. Ook op de koren en de balletten werd bezuinigd.

Geluidsfragment 2. Welke van de door Monteverdi onderscheiden stijlen ter uitdrukking van menselijke emoties herken je?

De Antinoo-passage is een duidelijk voorbeeld van de stile concitato. Eurymachos levert zijn commentaar in de stile temperato

In het geval van Mercurio e Marte moest Monteverdi een aantal allegorieen (de Dageraad, de maanden, de Tweedracht) uitbeelden? Wat kun je daar over vertellen?

monteverdi was vooral geinteresseerd in de uitbeelding van menselijke emoties, Muzikale antropomorfisering lag hem niet. Hij wimpelde de opdracht om muziek te componeren voor Le nozze di Tetide af omdat hij geen heil zag in zingende winden en sirenen. Om die reden schrapte hij ook de koren voor nimfen en sirenen uit Badoaro's libretto van Ulisse.

Welke instrumenten er bij de 17e eeuwse uitvoeringen van Ulisse zijn gebruikt, is niet bekend. Sommige musicologen zijn voorstanders van een zeer dunnen instrumentatie. Dat wordt gebaseerd op documenten waarin de betalingen aan de muzikanten van een operatheater zijn gespecificeerd.
Voorbeeld van het andere uiterste is Luigi Dallapiccola, die zich bij zijn uitvoering van Ulisse in 1940 allerlei vrijheden permitteerde om de diverse personage zou gedifferentieerd mogelijk uit te beelden. Wat zijn de voors en tegens?

Tegen de puristische benadering kan worden ingebracht dat de schrale bezetting van de opera-orkesten een zuiver financiele reden had. vanwege de dure toneelmachinerieen moest er op de muzikanten worden bezuinigd.
Aan de andere kant was Monteverdi niet gecharmeerd van een instrumentatie die de tekst wegdrukt. Dit is onverenigbaar met het beginsel dat in de opera de muziek de dienares van het drama dient te zijn.

Na Monteverdi komt de aria tot wasdom en wordt zij geisoleerd van het recitatief (nummeropera) De overgang van recitatief naar aria wordt vaak geaccentueerd door een instrumentale inleiding. In veel gevallen dient de aria als afsluiting van een scene.
In de 18e eeuw vormen de aria's het hoofdbestanddeel van de nummeropera; de recitatieven zijn daarin van ondergeschikt belang.
De hervormingsopera's van Gluck zijn een 1e aanzet tot het afzwakken van de scheiding tussen recitatief en aria.
juist/onjuist?

juist

Uit welke elementen bestaat Andromeda en hoe verhouden deze zich ten opzichte van elkaar?

Er zijn 5 elementen: de toneeleffecten (machines, lichttechniek), de kostuums, de tekst, de muziek en het ballet, dat dient als overgang naar de volgende akte. Het aandeel van de muziek is groter dan dat van het ballet, maar in het geheel van deze pronkopera heeft de muziek toch duidelijk een ondergeschikte, decoratieve functie.

Geluidsfragment 1. Waar gaat het recitatief over in een arioso en hoe onderstreept de dirigent dat met de door hem gekozen instrumentatie?

De uitroep ' Torna, deh torna Ulisse' in het midden en aan het eind van het fragment heeft Monteverdi in de vorm van een arioso gegoten. De dirigent laat de arioso-passages uit het recitatief oplichten door op die plaatsen alle strijkers in te zetten.

Geluidsfragment 2: welke gedeelten zijn monodisch en welke polyfoon?

De recitatieven van Antinoo en Eurymachos zijn monodisch, de 2 madrigaalachtige terzetten zijn polyfoon.

Welke oplossing overweegt Monteverdi voor de uitbeelding van de Tweedracht?

Monteverdi speelde vermoedelijk met de gedachte om de Tweedracht haar tekst te laten spreekzingen en daaraan een uit dissonanten bestaande instrumentale begeleiding toe te voegen. Die opzettelijke belediging van het oor is karakteristiek voor zijn streven om de muziek te laten harmoniëren met de tekst. Zonodig wordt de welluidendheid opgeofferd aan de eisen van het dramatisch realisme.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Opera : twaalf operaʼs als spiegels van hun tijd | 9789061684008 | Dick Disselkoen, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding

Il Ritorno d'Ulisse in patria (1641) Claudio Monteverdi

30 belangrijke vragen over Il Ritorno d'Ulisse in patria (1641) Claudio Monteverdi

Een moderne componist zet zijn bedoelingen zo nauwkeurig mogelijk op papier, maar Monteverdi liet, evenals de meeste andere componisten van zijn tijd, bij het noteren van de becijferde bas met opzet veel in het onzekere, Waarom?

Waar was het Italiaanse theaterpubliek van de zeventiende eeuw verzot op?

Tegenwoordig wordt Il ritorno primair als een muziekwerk ondergaan. Maar Monteverdi zelf heeft de muziek in dienst willen stellen van de poetische taal en het dramatisch gebeuren. Il ritorn is vooral bedoeld als toneelstuk. Juist/onjuist?

Wat waren de opvattingen van de leden van de Camerata tav opera?

Aan het begin van de zeventiende eeuw was het nog niet duidelijk welke kant het nieuwe genre van de opera zou opgaan. De verhouding tussen het visuele en het auditieve element moest nog worden afgegrensd. Welke twee stromingen tekenden zich af?

Op welke wijze bleef Monteverdi trouw aan de Camerata-principes?

Waar is in de Italiaanse opera het pleit voorlopig voor beslist?

Op welke punten week Monteverdi af van de Camerata-principes?

Tot wanneer bleven de toneeleffecten een belangrijk bestanddeel van de Italiaanse opera?

Waarom kunnen hedendaagse producties van Ulisse sterk verschillen?

Op welke wijze week Badoaro af van de Aritotelische principes?

Waar zijn sommige musicologen voorstander van?

Wie is een vroege representant van het andere uiterste?

Hoe worden in Monteverdi's Ulisse de hoofdpersonen, Penelope en Odysseus geïntroduceerd?

Hoe heeft Monteverdi de dramatische intensiteit van dit recitatief vergroot?

Wat is een favola per musica?

Wat gebeurt er met de aria in de post-Monteverdiaanse ontwikkelingsfase van de opera?

Waaraan dankt Andromeda zijn opera-historische betekenis?

Welke verklaring geeft Fernandez Ordonez voor het feit dat de Venetiaanse opera's steeds spectaculairder werden? Hoe probeerde men de stijgende kosten te drukken?

Geluidsfragment 2. Welke van de door Monteverdi onderscheiden stijlen ter uitdrukking van menselijke emoties herken je?

In het geval van Mercurio e Marte moest Monteverdi een aantal allegorieen (de Dageraad, de maanden, de Tweedracht) uitbeelden? Wat kun je daar over vertellen?

Uit welke elementen bestaat Andromeda en hoe verhouden deze zich ten opzichte van elkaar?

Geluidsfragment 1. Waar gaat het recitatief over in een arioso en hoe onderstreept de dirigent dat met de door hem gekozen instrumentatie?

Geluidsfragment 2: welke gedeelten zijn monodisch en welke polyfoon?

Welke oplossing overweegt Monteverdi voor de uitbeelding van de Tweedracht?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Il Ritorno d'Ulisse in patria (1641) Claudio Monteverdi - Het ontstaan van de Italiaanse opera

Opera : twaalf operaʼs als spiegels van hun …

Cursus Expressionisme werkboek

Expressionisme en primitivisme in de beelden…

Geschiedenis van het privéleven : bronnen en…

Schrijfwijzer

Veelvormige dynamiek : Europa in het ancien …

Nationalisme, naties en staten. Europa vanaf…

Het ancien régime : Europa in de vroegmodern…

Schrijfpracticum 1 : zakelijk schrijven : we…

Zakelijke communicatie 1

Inleiding in de filosofie

Inleiding in de filosofie - Deel 2

Tegenwoordig wordt Il ritorno primair als een muziekwerk ondergaan. Maar Monteverdi zelf heeft de muziek in dienst willen stellen van de poetische taal en het dramatisch gebeuren. Il ritorn is vooral bedoeld als toneelstuk.
Juist/onjuist?