Die Dreigroschenoper - Theoretische opvattingen van Brecht en Weill - Het 'epische'en het 'gestische

11 belangrijke vragen over Die Dreigroschenoper - Theoretische opvattingen van Brecht en Weill - Het 'epische'en het 'gestische

Welke twee concepten staan centraal in de theorieën?

'Episch theater' en het begrip 'gestisch.

Rond de première van Die Dreigroschenoper zijn Brecht en Weill unaniem over de betekenis die ze aan het epische toekennen. Waar is sprake van?

Van een 'primitief' soort theater, een 'oertype' met de essentie dat het meer op verstand dan op gevoel is gericht. Voor de componist Weill is het epische vooral verbonden met een soort ongecompliceerde, 'primitieve' muziektaal die in staat is om puur vanuit zichzelf (zonder tekstgebondenheid) dramatisch te zijn, zoals de muziek van Mozart. Daar zit de essentie van het zich afzetten tegen Wagner: Weill stelt dat episch theater per definitie onromantisch is, want 'het romantische als kunstvorm schakelt het denken uit'.

Wat wordt bedoeld met Brechts 'theater van het wetenschappelijke tijdperk'?

Als een van de weinige belangrijke tekst- en toneelschrijvers die hebben nagedacht over aard en functie van muziektheater, is Brecht in staat om een krachtige anti-Wagneriaanse ethiek te ontwikkelen. Naast het produceren van poëzie en drama werkt hij gedurende zijn hele loopbaan aan zijn stelsel van wetten en principes betreffende het epische theater, de vorm die hij beschouwt als het ideale voertuig voor het uitdragen van zijn sociaal-politieke overtuiging. Met het steeds communistischer worden van die overtuiging verandert ook Brechts opvatting over het epische theater, dat zich moet ontpoppen als een opvoedkundige vorm van 'instructie-theater'.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat zijn volgens Brecht de epische consequenties voor dramaturgie?

Dramaturgie. Het epische theater verwerpt lineaire handelingsstructuren en traditionele, op psychologische ontwikkeling van de personages gebaseerde karakterisering. De plot ontwikkelt zich volgens de wetten van de 'open' dramaturgie sprongsgewijs uit een op contrastwerking stoelende aaneenschakeling van scènes die elk afzonderlijk een op zichzelf staand, afgerond geheel vormen.

Acteerstijl. Waar is de stijl van acteren in het epische theater op gericht?

Niet erop gericht om de toeschouwer zich te laten identificeren met de handelende personages, maar om hun situaties voor te spelen die tot nadenken en inzicht leiden. Dit uitgangspunt leidt later tot het 'Verfremdungseffekt' (vervreemdingseffect): door uit hun rol te stappen, zich tot de toeschouwer te wenden, alternatieven aan te dragen, met elkaar in discussie te gaan, laten de acteurs het publiek voortdurend merken dat het naar acteurs kijkt. Door deze techniek zijn de toeschouwers zich steeds opnieuw bewust van hun waarnemer-status en krijgen ze niet de kans tot een emotionele betrokkenheid bij de handeling.

Toneelbeeld. Het vervreemdingseffect beperkt zich niet tot de acteerstijl. Wat moeten ook het toneelbeeld en de theaterruimte tonen?

Ze moeten geen valse illusies scheppen, maar de naakte waarheid tonen.

Toepassing van muziek. Welke specifieke ideeën ontwikkelt Brecht over de functie van muziek in het theater?

Brecht heeft met het fenomeen muziek geworsteld. Hij houdt ervan maar vreest tegelijkertijd, en met reden, het narcotiserende effect van haar verleidingskunsten. Muziek heeft meestal immers juist een emotie-versterkend effect dat een extra mogelijkheid biedt om de toeschouwer zich te laten identificeren met de karakters op het toneel. Dit staat diametraal tegenover de taak van het epische theater, het publiek een kritische, op het nemen van beslissingen gerichte attitude bij te brengen.

Het begrip 'gestisch' duikt voortdurend op in relatie tot de theorieën over het epische; Weill en Brecht verstaan er onderling echter niet hetzelfde onder en bij Brecht verandert de betekenis in de loop der jaren ook. Waar staat het begrip bij Weill voor?

Voor 'eenvoud en klaarheid van expressie', een episch 'sine qua non'dus. Voor Weill staat vast: de kwaliteit, die een bepaald type muziek geschikt maakt voor het theater, is het gestische karakter ervan; muziek is in staat om gebeurtenissen op het toneel te illustreren door de 'gestus' van die gebeurtenissen te reproduceren. De 'gestus' is dan zoveel als de essentie die overblijft nadat die gebeurtenissen (en ook de muziek die ze onderstreept) een vereenvoudiging hebben ondergaan.

Wat bedoelt Brecht met het begrip gestisch?

Het aannemen van een houding. Het begrip slaat op personen zowel als op abstracties: acteurs, componisten, decorontwerpers moeten 'een houding aannemen', maar de tekst en de muziek ook. Gestische muziek houdt in dat de muzikale expressie haaks staat op datgene wat de tekst uitdrukt. De functie van de muziek mag niet gereduceerd zijn tot een illustratie van de tekst.

Brecht richt zich op het doorbreken van de theaterillussie op alle denkbare terreinen. Hij noemt dit de scheiding der elementen en brengt het vernieuwende karakter in verband met de Dreigroschenoper. Met welke illusie-verstorende factoren wordt het publiek geconfronteerd bij de opvoering in 1928?

Met allerlei illusie-verstorende factoren in handelingsverloop en scenische opbouw. Wanneer muziek wordt toegepast, veranderen positie en acteerstijl van de aanwezige personages. Het orkest doorgaans gecamoufleerd in de bak omdat het geacht wordt er niet te zijn - is zichtbaar opgesteld en wordt bij het spelen door speciale belichting in het toneelbeeld betrokken.

Wat bedoelt Brecht wanneer hij spreekt van 'gestische Musik'?

Dat de muziek een attitude moet tonen: de muzikale expressie moet haaks staan op datgene wat de tekst uitdrukt. Met ander woorden: de functie van de muziek mag niet gereduceerd zijn tot een illustratie van de tekst; de positie die de muziek inneemt mag niet tautologisch zijn.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo