Orfeo ed Euridice (1762) Christoph Willibald Gluck - De ontwikkeling van de opera seria

25 belangrijke vragen over Orfeo ed Euridice (1762) Christoph Willibald Gluck - De ontwikkeling van de opera seria

Rond het midden van de 18e eeuw domineerde de Italiaanse opera seria (ernstige opera) in Europa. Frankrijk was het enige land waar de Italiaanse operastijl geen vaste grond onder de voeten kreeg. De Italiaanse vorm was na anderhalve eeuw nog zoals rond 1600.
Juist/onjuist

Onjuist De Italiaanse opera was ver verwijderd geraakt van de uitgangspunten die rond 1600 tot de opera hadden geleid, zoals het reconstrueren van het antieke Griekse drama en het spreek-zingen (parlar cantando)

Het spreek-zingen (parlar cantando) ontwikkelde zich tot het recitatief, dat in opera's tot in de 19e eeuw een belangrijke rol speelde als drager van de handeling: het was de muzikale vorm waarin zich de plot van de opera ontvouwde. In de loop van de 17e eeuw ontstond uit dit spreek-zingen een meer lyrische vorm, die zich ontwikkelde tot aria. In de vroeg-barokke opera gingen beide vormen haast onmerkbaar in elkaar over, maar in toenemende mate kregen recitatief en aria een eigen karakter.
Juist/onjuist?

juist

Welke lyrische vorm maakt zich van dit spreek-zingen in de loop van de zeventiende eeuw los?

Een vorm die zich ontwikkelde tot de aria. In de vroeg-barokke opera gingen beide vormen haast onmerkbaar in elkaar over, maar in toenemende mate begonnen de grenzen zich af te tekenen, zodat recitatief en aria tenslotte een eigen karakter hadden gekregen.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Hoe was de ontwikkeling van de onderwerpen?

In het begin overheerste de pastoraal-mythologische stof zoals Orpheus en Euridice in een idyllische, arcadisch entourage. Dit maakte plaats voor politieke helden met militaire missies, die gedwarsboomd werden door amoureuze verwikkelingen, jaloerse rivalen (in liefde en politiek) of rancuneuze goden, en niet zelden door een of meer combinaties van deze ingrediënten.

Het recitativo secco (droge recitatief) speelt, als drager van de handeling de voornaamste rol, Deze manier van zing-zeggen wordt begeleid door een toetsinstrument (klavecimbel of fortepiano). In de opera seria wordt daar voor de versterking van de baslijn een cello aan toegevoegd. Bij de opera buffa (komische opera), waar de recitatieven sneller en slagvaardiger zijn, wordt de cello meestal weggelaten.
Juist/onjuist?

juist

Wat verdween grotendeels of geheel naar de achtergrond?

De lichtvoetigheid, die in de Venetiaanse operastijl (van de late Monteverdi en diens pupil Cavalli) soms uitgesproken komische trekken had aangenomen, verdween grotendeels of geheel naar de achtergrond en ruimde het veld voor de ernstige zaken des levens: meestal terug te voeren tot een loyaliteitscrisis betreffende 'meisje' en 'zaken'.

Wat voltrok zich parallel hiermee?

Een ontwikkeling waarin principes uit de retorica werden vertaald in muzikale patronen, die het voertuig werden van bepaalde emoties. Zo ontstond gestandaardiseerde expressie van liefde en haat, vreugde en verdriet, hoop en wanhoop, wraak en verzoening.

Bij het recitativo accompagnato (ook wel accompagnato) wordt het recitatief door het orkerst begeleid, om met een dramatischer palet een grote spanning op te bouwen. Het accompagnato kan direct overgaan in de aria, maar gebruikelijk is dat de belangrijkste melodie van de aria eerst door het orkest wordt gespeeld.
Juist/onjuist?

juist

De combinatie van accompagnato en aria wordt meestal scena genoemd. Het personage is hier alleen op het toneel en wordt uitvoerig in staat gesteld (een scena van een kwartier is geen uitzondering) zijn emoties op het publiek over te brengen.
juist/onjuist?

juist

Het belangrijkste onderdeel van de 18e eeuwse opera is de aria, die wordt gebruikt voor het overdragen van emoties. Het personage geeft in de aria een bespiegeling op de situatie waarin het zich bevindt en bepaalt zijn houding ten opzichte van de gebeurtenissen. De tijd van het handelingsverloop wordt stilgezet. De emotie, die het personage in een flits treft, wordt breed uitgemeten; de handeling wordt tijdelijk bevroren.
juist/onjuist?

juist

Bij het begin van de opera moest de muziek de tekst dienen, woordexpressie en verstaanbaarheid stonden voorop. Al in de loop van de 17e eeuw vervaagde dit ideaal. Geleidelijk aan begon zich een onderscheid tussen recitatief en aria af te tekenen. De aria werd steeds meer een middel om vocale virtuositeit ten toon te spreiden en werd daarmee een doel op zichzelf.
juist/onjuist?

juist

In de opera seria van de hoog-barok was van de idealen van de Camerata niets meer te bespeuren. Niet langer diende de muziek te tekst; de woorden waren slechts een kapstok voor de noten, de noten een kapstok voor de zangers. Zangers waren de oppermachtigen in de opera. Componist en librettist dienden zich daaraan zoveel mogelijk ondergeschikt te maken.
juist/onjuist?

juist

In het standaard schema raakte de titelrol-vorst verwikkeld in een moreel dilemma. deze vorst werd in valstrikken gevangen, complotten werden tegen hem gesmeed, maar uiteindelijk mocht hij zijn grootmoedigheid tonen, zijn vijanden vergeven en daarmee het lieto fine, happy end tot een feit maken. Waar werd dit door veroorzaakt?

doordat de opdrachtgevers zelf hooggeplaatste personen waren, die zich graag spiegelden in de edelmoedigheid van een historische grootheid als Alexander de Grote, Xerxes of Titus Vespasianus.

Emoties werden vaak op een indirecte wijze geuit, door middel van metaforen. Dit schept een zekere afstandelijkheid en ook deze stilering draagt bij tot de gekunsteldheid van de opera seria op zijn hoogtepunt. Deze aria werd simile-aria genoemd.
juist/onjuist?

juist

Het duet, waarin 2 mensen elkaar deelgenoot maken van gelijkgestemde of tegengestelde gevoelens, speelt, net al het koor een grote rol in de opera seria.
juist/onjuist?

onjuist. Het duet en het koor speelden geen grote rol. Als er al een koor was, dan heeft het geen deel aan de handeling maar levert het hooguit aan het eind commentaar in de vorm van een lofzang.

Het culturele leven in Wenen in 1750 was sterk Italiaans georienteerd, de opera seria gaf de toon aan voor het muziekdrama. Pietro Metastasio (1698-1782) en Apostolo Zeno (1668-1750) waren de belangrijkste librettisten. Johann Adolph Hasse (1699-1783) was de belangrijkste componist.
Juist/onjuist?

juist

Zeno en Metastasio waren hervormers. Ze waren ijveraars voor de emancipatie van het libretto in een tijd dat de opera seria vooral werd beoordeeld op de inventiviteit van de toegepaste toneelmachinerieen.  Metastasio heeft gezorgd voor een libretto-type dat logischer in elkaar stak en meer dramatische en literaire kwaliteiten bezat.
juist/onjuist?

juist

Metastasio was met zijn hoge positie en aanhang in hoge kringen literair erg belangrijk. Ieder zichzelf respecterende componist zette Metastasio's libretto's op muziek, zelfs Mozart.
Hasse heeft meer dan 100 opera's geschreven en verscheidene van Metastasio's libretto's 3 of 4 keer op muziek gezet.
juist/onjuist

juist

Indien componist en librettist de opera niet genoeg aanpasten aan de zangers, lasten deze simpelweg een aria uit een ander werk en van een andere componist in.
juist/onjuist?

juist

Voor alle denkbare emoties bestonden standaard opera's met contrasterende emoties (wraak-verzoening), de emoties waren muzikaal gestandaardiseerd. In iedere opera kwam van elke soort aria wel een exemplaar voor. Het archetypische karakter van de aria's maakt het mogelijk deze makkelijk te vervangen door de zanger.
Juist/onjuist

juist

Binnen de toch al opermachtige groep van zangers had de mannelijke sopraan of alt, castraat, de absolute suprematie. Hij was de pirmo uomo, 1e man, en de vaandeldrager van de opera seria.
juist/onjuist?

juist

Wat was het oorspronkelijke doel van de leden van de Camerata met de aria?

De muziek moest de tekst dienen, woordexpressie en verstaanbaarheid stond voorop.

Wat was de vorm van de aria?

De standaardvorm was de da capo-aria, volgens het schema A - B - A'.
Het a-gedeelte is doorgaans vrij snel van tempo (allegro) en rijk versierd met virtuoze capriolen. Het middendeel (B) is dan iets langzamer, introverter van aard, waarna het begindeel wordt herhaal: meestal nog met een extra schepje virtuositeit er bovenop (vandaar: A').

Wie waren  de voornaamste exponenten van het sterk Italiaans georiënteerde culturele leven in Wenen?

De onbetwiste hoeders van de barokke traditie: de Italiaanse librettist Pietro Metastasio (1698 - 1782) en de Saksische componist Johann Adolph Hasse (1699 - 1783).

Wie werd beschouwd als de grondlegger van het mythologisch/historische libretto-type?

Apostolo Zeno (1668 - 1750).
Zeno en Metastasio komen de eer toe te hebben gezorgd voor een libretto-type dat logischer in elkaar stak en meer dramatische en literaire kwaliteiten bezat.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo