Elektra (1909) Richard Strauss - Opera en literatuur - Samenwerking tussen Hofmannsthal en Strauss

10 belangrijke vragen over Elektra (1909) Richard Strauss - Opera en literatuur - Samenwerking tussen Hofmannsthal en Strauss

Hoe kwam de samenwerking tussen Hofmannsthal en Strauss tot stand?

Reeds in 1900 had de dichter Strauss een voorstel tot samenwerking gedaan. Hofmannsthal moest Strauss overtuigen van de verschillen tussen Salome en Elektra.

Had Hofmannsthal over de dramaturgische structuur van de opera veel te zeggen?

Nee, relatief weinig. Met de jaren verdiepte de samenwerking tussen hem en Strauss zich, maar tijdens de werkzaamheden aan Elektra moest Hofmannsthal genoegen nemen met de rol van 'aangever'.  Strauss bracht in de tekst uitvoerige coupures aan en simplificeerde, zoals later zal blijken, de thematiek van het drama.

Hoe is de correspondentie tussen de beide kunstenaars over Elektra?

Deze bestrijkt de periode van maart 1906 tot medio 1908. Zij is zakelijk en afstandelijk van toon. Tot een werkelijke uitwisseling van ideeën op muzikaal, filosofisch of literair terrein komt het niet of slechts terloops. In de briefwisseling domineren de muziekdramatische standpunten van Strauss.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Hoe blijft de structuur van Hofmannsthals Elektra bij alle coupures?

In grote lijnen onveranderd. De tekst zelf wordt echter met ruwweg een derde bekort en in sommige scènes is sprake van vrij drastische ingrepen. Uitgangspunt van de componist is het streven naar een zo groot mogelijke effectiviteit, en daarmee naar een zekere compactheid en overzichtelijkheid.

Strauss gaf, waar de muziek dat naar zijn mening verlangde, Hofmannsthal opdracht tot het inlassen van nieuwe verzen. Wat verwacht Strauss in eerste instantie van de nieuw te schrijven tekst?

Dat hij zich plooit naar wat men zou kunnen kenschetsen als de 'emotionele 'intensiteit' van de muziek, en vooral bijdraagt aan de verheviging of 'Steigerung' daarvan.

Hoe zou de term Steigerung kunnen worden gedefinieerd?

Als 'verhevigde herhaling', exploratie, demonstratie en intensivering van een min of meer vastomlijnde emotie, opvoering van een spanning. Deze Steigerung culmineert in instrumentale muziek, zoals elke climax in deze opera.

Wat is het hoogtepunt van deze Steigerungen?

Elektra's  triomfdans: instrumentaal, en op te vatten als een commentaar op Elektra's extatische uitroep: 'Ob ich die Musik nicht höre? Sie kommt doch aus mir'.

Hoewel Elektra en Salome vaak in één adem worden genoemd, heeft Hofmannsthal zich verzet tegen de gedachte dat beide werken met elkaar te vergelijken zouden zijn. Maar in thematische opzicht lijken de overeenkomsten groter dan de verschillen. Hoe?

Gemeenschappelijke thema's zijn de onoverbrugbare kloof tussen verdoemde individuen en een onbarmhartige samenleving, en de daardoor teweeggebrachte onthechting van beide vrouwelijke protagonisten, die niet uit perversiteit, maar uit geestelijke nood morele grenzen overschrijden.

Er is echter één fundamenteel verschil. Welk?

De erotiek, die in Salome zo'n belangrijke rol speelt - Salome's belangrijkste drijfveer is een nietsontziende, niet door normen ingekapselde passie, een onvervuld verlangen - , is door Strauss in Elektra grotendeel geëlimineerd, en vervangen door een op zich gerechtvaardigde behoefte aan wraak.

Hofmannsthal moest Strauss overtuigen om Elektra op muziek te zetten door de verschillen tov Salome te noemen. Wat waren volgens Hofmannsthal de verschillen?

een verschil in atmosfeer. Bij salome was het purper en violet in een zwoele lucht, bij Elektra een mengsel van nacht en licht, zwart en wit. Elektra culmineert in overwinning en purificatie, Salome niet.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo