Tristan und Isolde (1865) Richard Wagner - Tristan und Isolde

24 belangrijke vragen over Tristan und Isolde (1865) Richard Wagner - Tristan und Isolde

Elke akte van Tristan und Isolde brengt een elementaire situatie ten tonele. De algehele vorm of opzet van het werk vertoont een klassiek evenwicht, de 1e en 3e akte omlijsten te tweede met volmaakte symmetrie. De opera begint met Tristans missie om een huwelijk te helpen bewerkstelligen tussen de vorstenhuizen van Ierland en Cornwall, zodat de oorlogvoerende koninkrijken vrede zullen sluiten. De liefde tussen Tristan en Isolde tart zowel dit hoge politieke doel als de christelijke moraal.
juist/onjuist?


juist

Wie staat in de eerste akte centraal?

Isolde. De akte speelt zich af aan boord van een schip dat de woedende Isolde naar haar door politieke overwegingen ingegeven huwelijk met koning Marke brengt. Isolde wordt begeleid door Markes neef Tristan, die haar heeft verraden door zijn liefde voor haar verborgen te houden.

Aan wie behoort de tweede akte toe?

Aan beide geliefden, die na het drinken van een door hen dodelijk geachte liefdesdrank geen remmingen meer kennen. De plaats van handeling is een avondlijke tuin, waar het rendez-vous van de geliefden wordt ontdekt door het jachtgezelschap van Marke.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wie staat in de derde akte centraal?

Tristan. Hij bevindt zich in zijn kasteel aan zee om er te sterven aan de wond die hij aan het eind van de tweede akte opliep en aldus zijn hereniging met Isolde in de dood te versnellen. Ze haast zich per schip naar hem toe, maar ze is nauwelijks aangekomen of hij sterft. In haar 'Verklärung' of 'Transfiguaration'(vaak ten onrecht 'Liebestod' genoemd) wijdt ze hen beiden aan het hoogste geluk van een allesverterede transcendente liefde alvorens zelf te sterven.

Wagner legt de nadruk op de innerlijke handeling, het drama van de gevoelens van de personages, zoals uitgebeeld in de muziek. Wagner: 'De hele aangrijpende handeling manifesteerde zich alleen omdat de diepste zieleroerselen haar oproepen, en ze komt aan het licht zoals ze van binnenuit is voorgevormd.
Juist/onjuist?

juist

Wagners belangrijkste bron was het Middelhoogduitse epische gedicht van Gottfried von Strassburg uit ca 1210. Gottfrieds Tristan is zelf weer een navertelling van een vaak verteld verhaal, waar vele versies van bestonden. Er is ook een Franse versie, ca 1160 van Thomas van Brittannie. Hermann Kurtz combineerde beide versie in 1844.
juist/onjuist?

juist

Het epos van Gottfried kenmerkt zich door een gedetaileerde en repeterende vertelling. De componist brengt het terug tot zijn zuivere kern. Wagner werkt stukken van het verhaal (vooral de gebeurtenissen die leiden tot het punt waar de opera begint, waaronder Tristans opvoeding, zijn moord op Isoldes man etc) om tot herinnering en terugblik. Het aantal personages is tot een minimum teruggebracht: Tristan en Isolde, bijgestaan door hun trouwe bedienden Kurwenal en Brangane, met Marke als een superego van een andere wereld.
Juist/onjuist?

juist

Er is een kleine maar belangrijke rol voor een koor, vnl als exponent van de uiterlijke wereld van sociale gebruiken en verplichtingen die het tegendeel vormt van de innerlijke wereld van de geliefden. Het cumulatieve effect is een psychologisch drama met een klassieke constructie, in een gesloten vorm waarvan Sophocles, Euripides, Racine en Goethe de enige belangrijke voorlopers zijn.
juist/onjuist?

juist

Wagner zelf noemde Tristan geen opera maar 'eine Handlung'  een ongebruikelijk term die veel zegt over de oorspronkelijkheid van Tristan. Handlung is een Duitse vertaling van het Griekse woord 'drama', wat betekent ' dingen die gedaan moeten worden'. Pradoxaal genoeg had Wagner geen opera voor ogen vol gebeurtenissen op het toneel en fysieke actie, maar juist het tegendeel. Dingen die gedaan moeten worden, moet in dit geval worden opgevat als innerlijke handeling of dingen die gebeuren in het hart en het hoofd van de personages en hun niet alleen uiterlijk overkomen.
juist/onjuist?

juist

In het geval van Tristan ontwikkeld de innerlijke handeling zich vooral in de zelfonthullende monoloog. Het libretto bestaat uit zeer korte verzen, met een uitzonderlijk vrije behandeling van het ritme. In afwijking van de extreme alliteratie die karakteristiek was voor de RING, is dit middel vrijelijk gecombineerd met vormen van assonantie, eindrijm en metrische variatie.
juist/onjuist?

juist

Er is geen duidelijker voorbeeld van de overheersing van de innerlijke. psychologische handeling in Tristan dan het drinken van de liefdesdrank (Tristan en Isolde denken beiden dat het een dodelijke drank is) in de 1e akte. Deze daad verandert in feite niets. Omdat de geliefden geloven dat ze de dood hebben ingedronken, kunnen ze elkaar hun liefde verklaren. Ze verwachten binnen enkele minuten te sterven en hebben dus niets meer te vrezen wanneer ze elkaar hun hartstocht verklaren.
Juist/onjuist?

juist

De 3e akte draait om de queeste van Tristan. Tristan verlangt naar de dood, maar kan pas sterven als hij begrijpt dat het gif in hem door hemzelf en door niemand anders is gebrouwen. dit inzicht is het psychologische draaipunt waardoor hij kan sterven en waardoor Isolde kan 'verschijnen'. Zijn eigen zelfvernietiging en verlossing door haar komst zijn een en hetzelfde.
Juist/onjuist?

juist

Het cruciale punt voor deze opera is dat de tekst (zelfs in de fraaiste, verhalende beeldspraak) veel minder belangrijk is dan de muziek die eromheen is geweven. Het is belangrijk om op de eerste plaats en nauwkeurig aandacht te besteden aan de relatie tussen de woorden en de muziek. Soms is een abrupte wending in de tekst gecombineerd met een ononderbroken ontwikkeling in het symfonische geheel. Soms valt midden in de tekstpassage een wisseling van het muzikale motief zodat de muzikale cesuur wordt overbrugd door de continuiteit van de dialoog.
Juist/onjuist?

juist

Nadere analyse wijst uit dat Wagner werkt met in elkaar grijpende gesloten en open kleinschalige vormen. De tweede van twee opeenvolgende secties herhaalt de eerste, maar introduceert ook een nieuw idee, dat op zijn beurt wordt herhaald en uitgebreid. Elementen van de sonatevorm komen voor in de partituur en dragen bij tot de samenhang van een vrij ontwikkelde symfonische structuur.
Juist/onjuist?

juist

Het beroemde Tristan-akkoord is veelvuldig geanalyseerd. De kracht van het akkoord ligt in de tonale dubbelzinnigheid. Net al de dubbelzinnige eend/konijn-tekening, kan 'het' worden gelezen als een eend of een konijn, maar nooit als beide tegelijk. Dit principe van vruchtbare muzikale dubbelzinnigheid past Wagner ook toe in de motieven die zijn basismateriaal vormen. De grondmotieven van Tristan zijn fragmentarisch en in een toestand van voortdurende beweging en overgang in elkaar.
juist/onjuist?

juist

De versmelting van de melodische en harmonische ruimte die zo karakteristiek is voor Tristan, betekent een gedenkwaardige breuk met het hierarchische systeem van de klassieke tonaliteit. De nieuwe muzikale ruimte die door Wagner in kaart is gebracht, is homogeen, wat de onbelemmerde beweging van melodie en harmonie mogelijk maakt. In Tristan zijn strenge en vrije vormen met elkaar verweven.
Het enorme muzikale werk ambieert, zowel in details als in het geheel, de status van raadsel, van een labyrint waar vele wegen doorheen lopen die allemaal even belangrijk zijn.
juist/onjuist?

juist

Liefde is in deze narcistische wereld alleen maar mogelijk als ze de banale erotische omgang tussen individuele mannen en vrouwen verwerpt. Iedere minnaar zoekt een geliefde die evenzeer is toegewijd aan de vernietiging van het ik. Het gaat uitsluitend om de gedeelde, bovenzinnelijke ervaring, een ervaring die slechts leidt tot de dood.
juist/onjuist?


juist

Moet Tristan worden beschouwd als de apotheose van de romantische liefde of als de ontmaskering ervan?
Zowel in Wagners bronnen als in zijn eigen opvattingen schuilt een tegenstrijdigheid in de liefde als een uiterst begeerlijk goed en de liefde als de bron van alle ellende en kwaad. Deze dubbelzinnigheid wordt bevestigd door de dubbelzinnigheid van het Tristan-akkoord en van elementen van de muzikale taal van de opera.
Juist/onjuist?

juist

Voor Tristan en Isolde is hun overweldigende liefde zowel een catastrofe (want ze brengt hen in conflict met de wereld om hen heen, de wereld van de Dag) als hun enige hoop op vreugde en vervulling. Als de meeste helden van Wagner zijn beiden op zoek naar hun identiteit. Beiden weten ze dat ze zichzelf moeten verliezen om hun ware, waarachtige ik te ontdekken. in dit geval betekent dit dat beiden zich volledig moeten verliezen in de ander, zelfs van identiteit wisselen met de andere en pogen voor eeuwig te versmelten met de beminde.
Juist/onjuist?

juist

Wat is het cumulatieve effect?

Een psychologisch drama met een klassieke constructie, in een gesloten vorm waarvan Sophocles, Euripides, Racine (Wagner mocht zijn gesloten vormen graag vergelijken met de open vormen waaraan Shakespeare de voorkeur gaf) en Goethe de enige belangrijke voorlopers zijn.

Wat wordt de queeste van de derde akte?

Beiden, maar vooral Tristan moeten vechten om te komen tot de zelfkennis die een eerste vereiste is geworden om te mogen sterven en eindelijk het nirwana te bereiken. Tristan verlangt naar de dood, maar kan pas sterven als hij begrijpt dat het gif in hem door hemzelf en door niemand anders is gebrouwen.

Elke akte heeft slechts één peripetie of cruciale gebeurtenis. Welke zijn dat?

In de eerste akte is het het opdrinken van de liefdesdrank, in de tweede Markes ontdekking van de geliefden, in de derde de komst van Isolde.

Waarom is de liefde van Tristan en Isolde niet de liefde van het ene menselijke wezen voor het andere?

Tristan en Isolde zijn mythologische figuren. De hemel en de hel van hun liefde zijn doelbewust buiten de meeste menselijke ervaringen geplaatst. Dit is een liefde die zich onttrekt aan het menselijk bestaan, aan de mogelijkheid zichzelf te verwezenlijken binnen een sterfelijk kader. Het is een liefde die niet kan en wil beantwoorden aan de eisen van maatschappij, gezin, nageslacht. Ze wil het risico van verandering en mogelijk verval niet lopen. Ze is intens, subliem, allesverterend, of ze is niets.

Waar is de liefde symbolisch aan gewijd?

Aan de wereld van de Nacht, terwijl ze de Dag ziet als haar vijand en vernietiging.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo