Samenvatting: Overheidsaansprakelijkheid: Iets Bijzonders?

Lees hier de samenvatting en de meest belangrijke oefenvragen van Overheidsaansprakelijkheid: iets bijzonders?

• 7.2 Over de grondslagen van overheidsaansprakelijkheid

  Dit is een preview. Er zijn 4 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 7.2
  Laat hier meer flashcards zien

• Welk beginsel noemen verschillende auteurs als grondslag van overheidsaansprakelijkheid?

  Het beginsel van de égalité devant les charges publiques.

• Wordt in de rechtspraak een verband aangebracht tussen het égalitébeginsel en de klassieke onrechtmatige daad?

  Nee, ook in de rechtspraak wordt geen verband aangebracht tussen het égalitébeginsel en de klassieke onrechtmatige daad.

• Volgens Polak speelt de door Tjittes in dit verband ook genoemde gedachte van spreiding van schade over de collectiviteit in zijn ogen bij schadevergoeding bij rechtmatige daad een andere rol dan bij onrechtmatige daad. Leg uit.

  • Bij het égalitébeginsel is de spreidingsgedachte inderdaad onderdeel van het beginsel: het beginsel is immers gestoeld op het idee dat de lasten in geval van gerechtvaardigd overheidshandelen gelijkelijk over de rechtsgenoten moeten worden gespreid, om dat te bereiken moet de overheid aan hen dien in vergelijking met anderen onevenredig worden getroffen schadevergoeding betalen. 
  • Bij de klassieke onrechtmatige overheidsdaad is het feit dat de schade over de collectiviteit wordt gespreid volgens Polak veeleer het resultaat van de gedachte dat het redelijker is dat de overheid de schade van door haar gepleegd onrechtmatig handelen draagt en niet de gedupeerde burger. 

• Men moet zuinig zijn met een beroep op de rechtsstaat, maar dat de overheid aansprakelijkheid is voor de schade die zij in strijd met het recht veroorzaakt, heeft volgens Polak wel degelijk met de rechtstaatidee te maken. Leg uit.

  De gedachte dat de overheid aan het recht gebonden is, zou immers voor een belangrijk deel van haar betekenis worden ontdaan, wanneer we zouden aannemen dat de overheid die in strijd met het recht handelt de daardoor veroorzaakte schade niet voor haar rekening zou behoeven te nemen.

• Dat de aansprakelijkheid van de overheid voor onrechtmatig handelen daarmee ook te maken heeft met de idee de burgers te beschermen tegen de overheidsmacht, behoeft geen grond te geven voor een te vergaande overheidsaansprakelijkheid. Wat betoogt Tjittes in dit verband?

  Dat die rechtsbeschermingsgedachte achterhaald zou zijn (in 1996). Dat de overheidsaansprakelijkheid voor onrechtmatig handelen inderdaad gebaseerd is op die rechtsbeschermingsgedachte zegt immers nog niet dat de overheid vergaand aansprakelijk moet zijn.

• 7.3 Onrechtmatigheid bij overheidsaansprakelijkheid

  Dit is een preview. Er zijn 17 andere flashcards beschikbaar voor hoofdstuk 7.3
  Laat hier meer flashcards zien

• Een regelmatig te beluisteren benadering is dat door het concept van de marginale toetsing van overheidshandelen de overheidsaansprakelijkheid niet snel wordt aangenomen, waarbij wordt gesuggereerd dat in het 'normale' voor private partijen geldende aansprakelijkheidsrecht eerder aansprakelijkheid wordt aangenomen. Op die benadering valt nogal wat af te dingen. Leg uit.

  1. In de eerste plaats moeten wij ons realiseren dat dat concept van marginale toetsing van overheidshandelen slechts van toepassing is als de toepasselijke regelgeving de overheid beleids- of beoordelingsruimte laat. Wij kennen een overheidsaansprakelijkheid waarbij als de overheid in strijd met de wet handelt, de onrechtmatigheid van haar handelen gegeven is en zij dus in beginsel aansprakelijk is voor de daarvoor geleden schade. Dat geldt in het bijzonder voor typische overheidshandelingen als het tot stand brengen van regelgeving en beschikkingen. 
     

• Indien een regeling in strijd met een hogere regeling tot stand komt of een beschikking wordt genomen die in strijd is met de wet, handelt de overheid dan onrechtmatig?

  De overheid handelt dan onrechtmatig en is voor aansprakelijkheid dus niet vereist dat de overheid daarvan een verwijt valt te maken of dat die strijdigheid kennelijk dan wel onmiskenbaar duidelijk moet zijn geweest.

• De Staat had in cassatie betoogd dat hij alleen aansprakelijk zou zijn voor onverbindende regelgeving, indien hij de grenzen van zijn bevoegdheid op klaarblijkelijke en ernstige wijze heeft overschreden.HR verwierp die opvatting en overwoog:Dit betoog faalt. De Staat handelt onrechtmatig en is, wanneer aan de overige vereisten van art. 1401 BW (thans: art. 6:162 BW) is voldaan, aansprakelijk, wanneer hij een met een hogere regeling strijdig en mitsdien onverbindend voorschrift uitvaardigt en op grond van dat voorschrift belasting heft. Wat betekent dit volgens Scheltema?

  • Ook als men had kunnen aarzelen over de geldigheid van wetgeving of het rechterlijk oordeel over de onverbindendheid als verassing kwam, dat niet wegneemt dat onverbindendheid tevens onrechtmatigheid impliceert. Ook de schuld van de overheid is dan een gegeven. 
    

• Wat kan worden afgeleid uit het WHV-arrest en het Waterpaktarrest?

  Uit het WHV-arrest en het Waterpaktarrest kan worden afgeleid dat wetgeving die in strijd is met EU-recht of met rechtstreeks werkende bepalingen uit internationale verdragen, zoals art. 1 van het Eerste Protocol van het EVRM, onrechtmatig is en tot schadevergoeding verplicht zonder dat gekwalificeerde onrechtmatigheidvereisten gelden.

• Wat geldt voor beschikkingen die in strijd met het recht zijn sinds halverwege de jaren '80 van de vorige eeuw bij de vraag of deze onrechtmatig zijn in de zin van art. 6:162 BW?

  Een zogenaamde pseudorisicoaansprakelijkheid. Dat blijkt uit een serie arresten van de HR, te beginnen met het Sint-Oedenrodearrest uit 1984, waarin geoordeeld werd dat de burgerlijke rechter bij het oordeel over de onrechtmatigheid van een aanzegging tot politiedwang (thans: bestuursdwang) van het oordeel van de bestuursrechter dat deze in strijd was met het recht had uit te gaan.