Inflammatoire darmziekten (Inflammatory Bowel Disease, IBD): colitis ulcerosa ziekte van Crohn (DBR 31)

60 belangrijke vragen over Inflammatoire darmziekten (Inflammatory Bowel Disease, IBD): colitis ulcerosa ziekte van Crohn (DBR 31)

Welke complicaties kent colitus ulcerosa?

Carcinogenese (grotere kans op kanker)

Wat is de gemiddelde duur van een dieetbehandeliug?

Aangezien de ziekte zeer grillig kan verlopen, het afhankelijk is van de fase van de ziekte en van mogelijke complicaties en van persoon tot persoon verschilt, is het niet goed mogelijk om een schatting te maken van de duur van de behandeling.

Tijdsduur totale behandeling: Uitgaande van de artsenwijzer diëtetiek: zorgniveau 2.
Dit betekent: naar schatting ca 20 kwartier.

Welke labgegevens zijn relevant aangaande de defecatie?

frequentie,
bloed-slijmbijmenging,
calprotectine,
volume,
eventueel vet en galzure zouten.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Welke labgegevens zijn relevant aangaande de urine?

volume,
osmolariteit,
Na/K,
eventueel Mg.

Welke medicijnen zijn relevant om na te vragen bij IBD?

Aminosalicylaten (5-asA), corticosteroïden, biologicals, biosimilars, immunosuppressiva, anti- biotica, vitamine- en mineralensupplementen.

Welk info haal je uit de voedingsanamnese en welke vorm gebruik je hiervoor?

Gedetailleerde anamnese volgens dietary history of voedings-/klachtendagboek (verschil tussen exacerbatie en remissie).

Achterhalen:
Zelf opgelegde/gevolgde  diëten / voedselintoleranties met reden.
Gebruik (vitamine- en mineralen)supplementen.
Consistentie van de voeding.

Wat is het dieetbehandeldoel van een IBD exacerbatie?

  1. Het verbeteren/handhaven dan wel niet onnodig laten verslechteren van de voedingstoestand.
  2. Het verbeteren/handhaven dan wel niet onnodig laten verslechteren van de klachten. Het induceren van remissie.

Wat zijn de dieetbehandeldoelen wanneer de IBD in remissie is?

  • Verbeteren of handhaven van de voedingstoestand.
  • Handhaven of normaliseren van een gezond gewicht.
  • Normaliseren van eventuele tekorten aan nutriënten.
  • Het opheffen van onnodig (zelf)opgelegde beperkingen.

Wat zijn dieetkenmerken bij IBD in remissie?

  • Richtlijnen goede voeding.
  • Geen onnodige beperkingen van voedingsstoffen/voedingsmiddelen.
  • Suppletie bij aangetoonde deficiëntie.
  • Ondergewicht: dieetbehandelingsrichtlijn 17 'Ondervoeding'.
  • Overgewicht en adipositas: dieetbehandelingsrichtlijn 9 'Overgewicht en obesitas'.

Wat zijn mogelijk in te zetten interventies bij IBD?

  1. Drinkvoeding, sondevoeding of parenterale voeding.
  2. FOPDMAP-beperkte dieet (fermenteerbare oligosachariden disachariden (lactose) monosachariden (fructose) en polyolen (suikeralcoholen)) bij functionele klachten (prikkelbaredarm- syndroomklachten).
  3. Neutraceuticals (omega 3, kurkuma, probiotica, prebiotica).

Wat kenmerkt de inflammatoire darmziekten?

De ziekten worden gekarakteriseerd door afwisselende episodes van exacerbatie (opvlamming) en remissie (rust)

Welke 2 methoden om vast te stellen of er sprake is van een IBD worden veel gebruikt?

Een gevalideerde en veel gebruikte marker in de klinische setting voor inflammatie (diagnostiek en follow-up) bij darmontstekingen is fecaal cal- protectine (μg/g) (Kallel et al. 2011).


Een CT-scan wordt gebruikt om ontstekingen en abcessen buiten de darm of een verdikte darmwand zichtbaar te maken en fistels of abcessen in de buikholte (Van Bodegraven et al., 2010).

Waar zitten de ontstekingen bij de ziekte van Crohn?

  • Bij de ziekte van Crohn kan de ontsteking in het gehele maag-darmkanaal (van mond tot anus) voorkomen met als voorkeurslocaties het terminale ileum (ileitis) en het colon.
  • De ontsteking kan doordringen in alle lagen van de wand van het maag-darmkanaal.
  • Gedeelten van de darm met ulceraties kunnen worden afgewisseld met normaal darmweefsel (skip lesions).

Welk complicaties kunnen optreden bij de Crohn ontstekingen?

  • De darmwand kan door hevige ontstekingsreacties en/of littekenweefsel verdikken, wat kan leiden tot stricturen en stenosen.
  • De Crohnse ontsteking kan gepaard gaan met abcessen en vergroeiingen aan andere darmlissen of aan abdominale organen.
  • Diepe fissuren kunnen zo fistels veroorzaken: pijpvormige zweren tussen twee organen; twee darmdelen of darm en andere organen (vooral blaas, vagina en huid en in het peri-anale gebied).
  • Fistels zijn moeilijk te behandelen en behandeling is afhankelijk van locatie, uitgebreidheid en klinisch relevante symptomen.

Stelling: borstgevoede kinderen hebben een minder hoog risico op het ontwikkelen van inflammatoire darmziekten

Correct

Stelling: een hoge inname van omega-6 vetzuren wordt in verband gebracht met een verminderd risico op IBD

Fout: een verhoogd risico

Stelling: fruit en groenten en omega -3 vetzuren blijken een lager risico te geven op IBD

Correct

Wat zijn extra-intestinale manifestaties?

Dit zijn aandoeningen buiten het maag-darmkanaal, die geassocieerd zijn met het hebben van IBD.
Ze komen voor bij  15 – 35 procent van de patiënten met de ziekte van Crohn (minder bij patiënten met enkel ziekte van de dunne darm)

Stelling: Abcessen zijn een complicatie van Crohn

Ja, Bij ziekte van Crohn kunnen pusholtes ontstaan (abcessen) als gevolg van bacteriële infectie (doorgaans rond anus/ in het peri-anale gebied).

Wat is de grootste systemische complicatie bij IBD?

Anemie is de grootste systemische complicatie van IBD (ten gevolge van ijzer-, foliumzuur- en/of vitamine B12-tekort, inflammatie en/of medicatie). Het is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven

Welke IBD-patienten hebben een licht verhoogd risico op het ontwikkelen van darmkanker?

Met name colitis-ulcerosapatiënten hebben licht verhoogd risico op het ontwikkelen van darmkanker.

Wanneer moet je opletten bij fistels?

Fistels bij de ziekte van Crohn van de tractus digestivus (niet peri-anaal c.q. niet-vaginaal) kunnen de absorptie van voldoende energie, eiwit en micronutriënten bedreigen.

Welke risico's worden vergroot tgv een tekort aan foliumzuur, B12 en B6?

Risico op trombose en embolieën

Wanneer is er een vergrote kans op hyperoxalurie?

Oxalaat wordt goed geresorbeerd met hyperoxalurie als gevolg. Komt vooral voor na een ileumresectie, bij patiënten met steatorroe.

Wat zijn risicofactoren voor het ontstaan van osteopenie en osteoporose voor als complicatie van IBD?

Risicofactoren zijn toename van de leeftijd, vrouwelijk geslacht, menopausale status, lage BMI, gebruik corticosteroïden en de aanwezigheid van inflammatie, als ook ondervoeding en malabsorptie (deficiëntie van vitamine D, calcium, magnesium en mogelijk vitamine K)

Op welke wijze kan de ziekte van Crohn leiden tot Short Bowel syndroom?

Wanneer grote delen van de (dunne) darm moeten worden verwijderd ten gevolge van inflammatie, kan dit (uiteindelijk) in een short bowel syndroom resulteren met alle gevolgen van dien. Ziekte van Crohn is meest frequente oorzaak van chronisch darmfalen/TPV-afhankelijkheid.


Risicofactoren voor ontwikkelen van short bowel syndroom ten gevolge van Crohn zijn;
  • diagnose en eerste operatie op jonge leeftijd,
  • ileo- colonale ziekteactiviteit,
  • peri-anale ziekte,
  • familiegeschiedenis met IBD,
  • roken en
  • frequent corticosteroïdengebruik

IBD-patiënten na een colectomie, met een ileostoma hebben groter risico op ......  als gevolg van lage urine pH door bicarbonaatverlies en kleiner urinevolume.

urinezuurnierstenen

Wat is de prevalentie van nierstenen en galstenen bij IBD?

Nierstenen: 4-16%
Galstenen: 4-8%

Een vernauwing in het maag-darmkanaal kan ontstaan door hevige .............. of door littekenweefsel. Dit starre bindweefsel kan ook leiden tot .........

Exacerbatie / ontsteking
Darmafsluiting

Welke groep patiënten met IBD heeft een verhoogd risico op ondervoeding en tekorten van micronutriënten?

Deze deficiënties komen vaker voor bij patiënten met de ziekte van Crohn dan bij patiënten met colitis ulcerosa en met name bij patiënten met fistels, stricturen of rondom dunne darmresecties (operatie).

Wat zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van deficiënties?

Een verminderde voedingsinname, verhoogde intestinale verliezen, malabsorptie, hypermetabole status, medicatie interacties en langdurige afhankelijkheid van totaal parenterale voeding (TPV) zijn.

Aan welke micronutriënten kunnen patiënten met IBD tekort hebben?

IJzer
Calcium
Selenium, zink
Natrium, kalium, magnesium
Vitamine B1
Vitamine B6
Foliumzuur
Vitamine B12
Vitamines ADEK
Vitamine C

Wat zijn de meest voorkomende voorgeschreven soorten medicijnen bij IBD?

  1. Amino-salicylaten: remmen IL-1 en TNF-α; wegvangen vrije radicalen en oxidanten; Remmen van transcriptie- factor NF-κB
  2. Corticosteroïden: Ontstekingsremmende en immunosuppresieve eigenschappen
  3. Biologicals en bio- similars: Remt ontstekingsproces
  4. Immuno- suppresiva: Immunosuppresieve eigenschappen

Ondervoeding bij IBD komt vaak voor tgv:

A  verminderde voedingsinname;
B  verhoogde energie- (en eiwit)behoefte;
C  verhoogde verliezen van voedingsstoffen: malabsorptie.

Hoeveel % van de Crohn patiënten heeft een BMI < 20?

Een derde!

Is de eiwitbehoefte voor mensen met IBD verhoogd?

  1. Er is geen bewijs dat de eiwitbehoefte van IBD-patiënten, waarbij de ziekte in remissie is, anders is dan de algemene aanbeveling namelijk 1 gram/kg/dag.
  2. Voor patiênten die een exacerbatie hebben is de aanbeveling 1,2 – 1,5 gram/kg/dag. Dit is gelijk aan de aanbeveling voor zieke mensen zonder IBD

Verhoogde verliezen bij IBD worden veroorzaakt door

diarree
braken
bloedverlies

Stelling: Bij colitis ulcerosa komen maldigestie en malabsorptie nauwelijks voor.

Correct

Wat is het gevolg op de absorptie van calcium van een behandeling met corticosteroïden?

Corticosteroïden leiden tot een verminderde absorptie van calcium in de darm en een verhoogde uitscheiding van calcium in de urine

.......... de darmflora, wat invloed kan hebben op het vitamine K-metabolisme

Antibiotica

Wat is het hoofddoel van medicatie bij IBD?

Medicijnen zijn nodig om een exacerbatie te verminderen of de ziekte in remissie te houden.

Stelling: mensen met Crohn hebben vaker de neiging bepaalde voedingsmiddelen niet te eten dan mensen met CU

Klopt

Bij een exacerbatie van IBD zijn de volgende ziektebeelden vaak voorkomend:

Short bowel syndroom
Fistels
Lactose intolerantie
Galzure zoutendiarree
Stoma
Stenose
Nierstenen/hyperoxalurie
Osteoporose
Homocystinurie
Pre-operatieve voeding
Inductietherapie met behulp van exclusive enteral nutrition (EEN)
Inductietherapie middels neutraceuticals

Wat is het behandeldoel bij Short Bowel syndroom en wat zijn complicaties?

Een niet veel voorkomende maar wel uitdagende complicatie van de ziekte van Crohn is een short bowel syndroom (SBS).

Behandeldoel: Het verbeteren/handhaven van de voedingstoestand. Handhaven/verbeteren van de vocht-, mineraal- en elektrolytenbalans. En normaliseren van tekorten aan nutriënten (tot boven de normaalwaarden) met specifieke aandacht voor resorptieproblematiek.

Complicaties van SBS zijn onder andere malabsorptie, ondervoeding, osteoporose, nierstenen, galstenen, (chronisch) nierfalen, deficiënties vitamines, mineralen en spoorelementen, en toedieningsweg specifieke complicaties (van drinkvoeding, sondevoeding of parenterale voeding)

Wat is het behandeldoel bij fistels en wat zijn complicaties?

Doel:  het verbeteren/handhaven van de voedingstoestand en het voorkomen van fistel(output).

Complicaties: Er kan malabsorptie optreden, per patiënt bekijken of er eenmaal, parenteraal, oraal, drinkvoeding etc kan worden gegeven en of er aanvullende adviezen ten aanzien van consistentie, macro- en micronutriënten en vocht noodzakelijk zijn.

Behandeldoel en evt complicaties bij galzouten diarree

Doel: verminderen van (gastro-intestinale) klachten veroorzaakt door galzure zouten- malabsorptie.


Achtergrond: galzure zoutendiarree is het gevolg van galzure zoutenmalabsorptie of door deconjugatie van galzure zouten door bacteriële overgroei en komt het meest voor bij patiënten met Crohnse ileitis en na terminale ileumresectie.

Het verlies van galzure zouten kan in feces worden bepaald. Galzure zoutendiarree wordt in principe medica- menteus behandeld met galzuurbindende harsen (colestyramine) (Vitek 2015).

Conclusie dieetkenmerken:
  1. –  suppletie van vetoplosbare vitamines (A,D, E, K) indien deficiënt;
  2. –  eventueel vetbeperking of spreiding vetinname over dag afhankelijk van individuele
    tolerantie.

Behandeldoel en evt complicaties bij stoma

Doel: Handhaven of verbeteren van de stomaproductie tot gewenste niveau van volume en consistentie.

Achtergrond: circa 50 procent van de patiënten met ziekte van Crohn ondergaat chirurgie in de eerste 10 jaar na diagnose. Nog eens 30 procent ondergaat ergens gedurende het leven chirurgische behandeling.

Behandeldoel en evt complicaties osteoporose

Doel: Voorkomen dan wel niet verslechteren van osteoporose.

Achtergrond: gezien het hoge risico is aandacht voor en preventie en behandeling van osteoporose bij IBD belangrijk. Osteoporose is steroïden geïndiceerd, maar komt ook zonder steroïden behandeling voor. Screening op eventuele vitamine D-deficiëntie is geadviseerd. Behandeling geschiedt op geleide van de osteoporose richtlijn.


Conclusie dieetkenmerken:
–  calciumverrijkt (1500 mg/dag);
–  vitamine D volgens aanbeveling Gezondheidsraad en suppletie bij (dreigende) deficiëntie (800 IE).

Behandeldoel en evt complicaties homocystinurie

Doel: voorkomen van (recidieve) klachten van homocystinurie door nastreven normaal serumwaarden vitamine B6, B12 en foliumzuur.

Achtergrond: patiënten met IBD hebben een hoger risico op homocystinurie en mogelijk op homocystinurie-gerelateerde trombose. Het is geassocieerd met lage serum spiegels van foliumzuur en vitamine B12 (Oussalah et al. 2011).


Conclusie dieetkenmerken:
    – suppletie van vitamine B6, foliumzuur en vitamine B12.

Behandeldoel preparatieve voeding en evt complicaties

Doel: het verbeteren/handhaven van de voedingstoestand voor een operatie.

Achtergrond: het grootste deel van de IBD-patiënten ondergaat ten minste één keer een buikoperatie. Dit kan gepaard gaan met postoperatieve complicaties. Preoperatief management in een multidisciplinair team ten behoeve van patiëntoptimalisatie (waaronder voedingstoestand) kan positieve gevolgen hebben op de postoperatieve outcome.

Preoperatief geven van EEN
(4-6 weken) dient overwogen te worden bij IBD-patiënten omdat er aanwijzingen zijn dat de voedingstoestand verbetert en postoperatieve complicaties verminderen.

Welk percentage gewichtsverlies wordt nagestreefd in de dieetbehandeling wanneer de BMI van de cliënt te hoog is?

5-10% gewichtsverlies

Wat is de oorzaak van Colitus Ulcerosa?

Genetisch
Fysieke factoren die leiden tot auto-immuunreactie

Wat zijn symptomen bij CU?

Bloed en slijm in ontlasting
Diarree
Ontsteking rectum: veel naar WC en dan kleine beetjes diarree
Buikpijn
Incontinentie
Pijn bij ontlasting
Moeheid
Koorts
Anemie (bloedarmoede)
Artritis (gewrichtsontstekingen)
Oogontstekingen
Huidafwijkingen
Lever- en galaandoeningen

Welke langetermijnvisie complicaties kunnen optreden bij CU?

  • Toxisch megacolon: door het wegvallen van de spierspanning zwelt de dikke darm enorm op. Dit kan dodelijk zijn als gevolg van electrolyt stoornissen of door performatie van de dikke darm
  • Vernauwingen van de darm
  • Ontstaan van darmkanker vanaf 8 jaar na ontstaan

Wat is de voorkeursmanier van behandelen bij CU?

  · Medicamenteus; ontstekingsremmers
· Verwijderen deel dikke darm (colectomie): stoma.

Wat zijn oorzaken van het ontstaan van Crohn?


· Genetische aanleg
· Fysieke factoren die leiden tot auto-immuun reactie
· Roken

Welke fysieke gevolgen heeft Crohn?

Als de ontsteking door de darm heen gaat, en de huid vastgroeit aan een ander orgaan, ontstaat er een gangetje (fistel). Ook kan er een vernauwing ontstaan in de darm doordat er lidtekenweefsel ontstaat (stenose).

Welke symptomen zie je vaak terug bij Crohn?


· Pijn
· Diarree
· Bloed in ontlasting
· Malabsorptie: gewichtsverlies en anemie
· Artritis (gewrichtsontstekingen)
· Huidaandoeningen
· Oogontsteking
· Ontsteking galwegen

Welke complicaties kent IBD in het algemeen?

1. micronutriëntendeficiënties,
2. ondervoeding,
3. galzure zoutendiarree,
4. gal- en nierstenen.

Welke complicaties kent de ziekte van Crohn?

1. abcesvorming,
2. darmperforatie,
3. fistelvorming,
4. stenose.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo