Startpagina / Samenvattingen / Class notes - Periode en Materiaal kennis Romeinse tijd / romeinse-eeuw-bijgiften

Periodekennis : week (Compleet)(

41 belangrijke vragen over Periodekennis : week (Compleet)(

We weten niet veel van inheemse goden, wat weten we wel?

Offers in rivieren en venen
Wapenoffers
Mensenoffers (oa. veenlijken) (criminelen?) Potten etc.
Pas namen en afbeeldingen sinds Rom. Tijd

Welke 2 jupiter zuilen en waar kwamen ze vaak voor?

Een zuil met jupiter erboven op met onderaan een viergoden steen waar hij over de giganten heen springt.
Nedergermaanse jupiter zuil : hetzelfde concept maar dan met zittende jupiter

Wat zijn de 4 soort heilige plekken in de Romeinse plekken?

Heilig bos/heilige boom
• Inheemse heiligdommen
• Romeinse tempels
• Gallo-Romeinse tempels

Hoe ziet een inheems heiligdom eruit?

Wat zijn de drie vaste componenten van een romeinse tempel?

Vaste elementen: Cella Zuilen Podium???

Wat is een van de bekendere Gallo-romeinse tempels van nederland?

Tempel van empel, en de tempels van elst

Hoe ziet de plattengrond van een gallo romeinse tempel eruit?

Hoe werkt het grafritueel van de Late Ijzertijd?

• Opnieuw ‘urnenvelden’ (net als in Vroege Ijzertijd).
• Veel variatie: vierkante en ronde greppelstructuren en losse graven zonder randstructuur.
• Vaste plek in landschap, begraafplaats voor vele generaties.
• Soms in urn, meestal niet (dan in doek of los) • Bijgiften: aardewerk, fibulae, …Maar niet altijd!

Wat is het grafritueel van Inheems-romeins?

• Grafvelden: zie Late IJzertijd
• Crematie dominant t/m 3e eeuw. Daarna meer inhumatie
• 4 e eeuw inhumatie dominant
• Grafgiften: evt. urn, persoonlijke bezittingen zoals wapens en evt. sieraden (fibulae)

Welke variatie heb je binnen deze inheemse romeinse urnevelden?

• Randstructuur of monumentaal graf, complete bijgiften (grote ontdekkingskans)
• Geen randstructuur of monument, wel bijgiften
• Geen randstructuur of monument, geen bijgiften

Wat waren de 2 soorten brandstapels?

1: brandstapel met een appart graf
2: brandstapel boven een graf een Bustumgraf. ( nieuw in rom tijd)

Wat is de opgraving van Tiel-Medel?

• 2 grafvelden op het terrein
• ca. 80 crematiegraven aangetroffen typisch Romeinse grafgiften, zoals
• aardewerken borden
• glaswerk
• schaar en een scheermes
• Ook inhumatiegraven Oa. dubbelgraf met twee baby’s ontdekt.
• Oorspronkelijk heuvels, soms 23 meter doorsnede! Grootste in Bataafs gebied

Wat is nogmeer een bekende grafveld?

Bekende grafvelden Maas-Demer-Schelde gebied (=Z-NL) Verspreidingsbeeld ook afhankelijk van:
• Bewoning
• Bestaande inventarisaties van grafvelden
• landschap en conservering
•Aard grafritueel en ontdekkingskans

Wat zijn de drie romeinse ideeen over de dood?

• Niet vergeten worden: naam vermelden en opvallen → langs een weg/zichtbare plek
• Na dood betreden rijk van de geesten des doods, na voorgeschreven rituelen (hiernamaals) → munt (evt. lampje) Munt: veerman. Lamp: voor onderweg of voor licht in leven na de dood.
• Nieuw denkbeeld Romeins = Dode leeft voort in graf → eten, drinken mee (pot/bord/schaal/kan/kruik).

Hoe zat het met de graven soldaten burgers?

• Gewone graven: simpel, enkele bijgiften, veel variatie in zichtbaarheid waarschijnlijk
• Grafstenen: dodenmaal, functie tijdens leven. Vooral soldaten en veteranen plaatsten grafsteen
• Soldaten: schoenspijkertjes in graf te vinden (Nijmegen bij Kops Plateau)
• Soldaten: weinig bijgiften voor leven na dood. • Burgers: meer en andere bijgiften

Wat zijn de doorsnee grafgiften?

Veel variatie. Monumentale graven = luxe en veel grafgiften
Soms muntje/lampje, vaak ook niet.
Let op: wapens in graf NIET romeins. Duidt op inheemse achtergrond (wel Romeins = evt. jachtwapens bij elite).

Hoe werkt inhumaties in de romeinse tijd?

• Vanaf 3e eeuw meer inhumaties.
• 4 e eeuw inhumatie dominant
• Niet per sé te maken met Christendom!
• Vaak houten kist, soms loden of stenen kist
• Gezicht gericht naar de straat (Romeins)
• Gezicht gericht naar oosten (Christelijk)

Noem vier elite graven?

Tumuli
Graftoren
Grafpijler
Graftuin

Wat is het verschil tussen een grafpijler en een graftoren?

De elite werd ook begraven in sacrofagen, wat is een van de bekendste daarvan?

Sacrofaag Bocholtz. Sacrofaag van simpelveld

Wat zijn de grootste landschapsvormen van romeins noord nl?

Drenthe-Overijssel: zandgronden
Friesland-Groningen: kwelders
Noord-Holland: duinen, veen en klei

Hoe werkte nederzettingen op Pleistocene zandgronden?

• Late-IJzertijd – Romeinse tijd: meer plaatsvaste nederzettingen.
• Kern op grotere dekzandruggen, expansie naar kleinere koppen en lager land (flank dekzandrug)
• Meestal einzelhöfe, lava. 2e eeuw juist meer grotere nederz.

Wat veranderde van nederzettingen in de vroeg romeinse tijd to de midden romeinse tijd?

• Breuk VROM <-> MROM door veranderingen
• Steeds vaker gestructureerd en met omheining rond erven en nederzetting
• Hutkommen: va. I, vanaf II vaak
• Loop 3e eeuw na Chr.: meer sociale differentiatie binnen nederzetting en tussen nederzettingen
• Versterkte nederzettingen

Wat is de type site van de versterkte nederzetting?

Wijster
• Midden 2e eeuw: Einzelhof
• Loop 3e eeuw: 6 ha groot.
• 4e eeuw: >20 erven, >100 inwoners
• 4e eeuw: 1 bijzonder erf: groter, omheind, huis zonder stal, grotere graanschuur, veel hutkommen, veel romeinse voorwerpen • Graven: rijke graven uit ca. 400 nChr. (muntje onder tong, wapenuitrusting → Germaans soldaat uit Romeinse dienst?)

Vertel over Deventer-colmschate-Skibaan

170-400 nChr.
• 3-4 huizen tegelijk op dekzandrug
• Erven omheind. Nederzetting als geheel omheind
• Poort in omheining • Romeinse invloeden
• Bronsbewerking

Hoe werkte de economie op de pleistoscene zandgronden?

• Akkerbouw (bedekte gerst, pluimgierst, spelt- en emmertarwe + introductie rogge)
• evt. overschotproductie graan voor N. Nederland (kwelders)
• Veeteelt
• IJzerbewerking (L-Rom) • (Bronsbewerking)

De contacten tussen N-nl en romeins NL kun je zien aan het romeins import aardewerk.

O.a. af te lezen uit Romeins draaischijf aardewerk: import aardewerk Inheemse nederzettingen Z NL: 50-100%
Direct N van limes: 10-20%
Overijsselse zandgronden: 4-10%
Drenthe en kustgebied: ca. 1%

Grafvelden in Noord nederland

• Grafvelden MROM en LROM: crematiegraven, maar weinig randstructuren
• Meer bijgiften tov LIJZ-VROM (HAW + import AW, fibels, glas, benen voorwerpen, brons)
• <5 inhumatiegraven gevonden in pleistoceen NL. Vb: ZutphenLeestense Enk, 4e eeuw: “krijgergraf” met ijzeren lans, bijl en mes binnen rechth. paalzetting, in een hoek ook crematiegraf.

Wat zijn de drie transgressie periodes?

350-300 v. Chr
250-500 na Chr.
800-900 na Chr.
NB: transgressie en regressie op elke plek ander effect!

Noem de tijdlijn van de kolonisatie van de kwelders?

• Eerste boeren op kwelders: ca. 500 v. Chr.
• Op oeverwallen en geulen. • Banden met zandgronden blijven, oa. nodig voor voedsel en hout
• 4e eeuw na Chr.: bewoningshiaat kweldergebieden
• 5e/6e eeuw na Chr.: opnieuw bewoning door kolonisten

Hoe gaat de opbouw van de terpen?

1. Vlaknederzetting op oeverwal of kreekrug
2. Huisplaatsen individueel verhoogd met mest en kleizoden
3. Verder ophoging. Opvulling tussenruimtes
4. Dorpsterp. 5. Door mest en afval vergroting oppervlak en hoogte

Vertel over de huizen in het terpen gebied?

• Vooral onderbouw huizen in terp goed bewaard: Ezinge en Feddersen Wierde (DL)
• 3-schepige woonstalhuizen, 9-23 m. lang
• Soms buitenmuur van zoden (!) → archeologisch slecht zichtbaar

Vertel over de economie van de Kwelders?

• Grotendeels boomloos → hout aangevoerd
• Graan lage opbrengst → deels aangevoerd • Akkerbouw (gerst, duiveboon, huttentut, vlas)
• Veeteelt!: 1. Rund (klein. Melk, mest, leer, trekken, vlees) 2. Schaap (lijkt op drents heideschaap. Vlees, melk, leer, mest, wol) 3. Paard (schoft 1.30m. Trekken, rijden, vlees)

Hoe werkte de contacten met de rest van de romeinse wereld voor holoceen nederland?

• Romeinse goederen. Komt met golven → Vooral diplomatieke contacten en Germaanse soldaten
• (Ruil)handel: veeteeltproducten tegen:
Graan • Hout • Metaal • Maalstenen

Hoe werkt de grond van de terp gebruikt ?

• Flank terp en kwelderrug: droog dus akkerbouw → kleine dijkjes aangetroffen!
• Verder weg: weiden
• Laagste delen: hooiland • Radiaire structuur zorgt voor gelijke verdeling

Wat is het Altaar van Beetgum?

Een altaar aan hludana

Wat is het tolsum contract?

Tolsum: men dacht koopcontract koe 1e eeuw = schuldbekentenis slaaf
• Slaaf van Iulia Secunda geeft in contract aan een lening terug te betalen als daarom wordt gevraagd. Contract gesloten mbv tussenpersoon Quadratus
• 3 getuigen: Caturix (andere slaaf van Iulia Secunda), Titus Cassius (tribuun leg. V), Miunnius (Bataaf als soldaat in dienst (!))
• Datering 23 feb. 29 nC. (!)

Het grafritueel van het kwelder gebied?

• Geen grafvelden bekend in kweldergebied.
• Wel soms los menselijk materiaal in nederzetting, enkele inhumaties, enkele crematiegraven
• Graven buiten terpen + zonder container begraven = moeilijk vindbaar?
• Excarnatie?

Noem de fasering van de assendelver polders?

1. 30 vC-30 nC: Einzelhöfe strandwallen en rietveenzone
2. 30-90 nC: uitbreiding fase 1 tot in kweldergebied
3. 90-150 nC: verlaten permanente nederz. kwelders, tegelijk met splitsing bedrijven zomermaanden
4. 150-270 nC: samentrekking op strandwallen en stroomruggen 5. Aanwijzingen voor continuïteit naar VME in Oer-IJ gebied

Hoe werkte de contacten van Noord-Holland tot de rest van het romeinse rijk?

• Ten tijde van forten in Velsen: voedsel leveren (oa. vee, voedsel in lokaal aw.).
• Veel 1e eeuwse vondsten komen uit Velsen en zijn daar na verlaten fort opgeraapt en elders hergebruikt: vondsten IB-IIA ontbreken vrijwel.
• Vanaf IIB Muntschat Uitgeest: afkoopsom aan noordelingen ten tijde van Markomannenoorlogen ca. 180 nC.
• Foederatii in LROM (“huursoldaten”

Wat weten we van de religie van de n-nlr's ?

• Vindplaats “Velserbroek B6”: inversierug in moerasgebied → offers • Onderdeel doorgaande route over strandwallen
• Veel deposities: fibels, munten, wapens. Veelal zilver/verzilverd. • Baduhennawoud (Tacitus: Friese opstand)? → Heiloo?

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Periode en Materiaal kennis Romeinse tijd

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding