PV Slapen en waken

22 belangrijke vragen over PV Slapen en waken

Factoren die de slaap beïnvloeden

  • Leeftijd
  • slaappatroon
  • lawaai en ongemakken
  • medicijnen

Om in te schatten hoeveel zorg de zorgvrager nodig heeft bij zijn slaap, rust en ontspanning verzamel je gegevens in het zorgleefplan over de volgende punten.

  • Wat zijn de wensen en gewoonten van de zorgvrager, als je kijkt naar slaaptijden, beddengoed, slaaprituelen?
  • Is de zorgvrager gewoonlijk na het ontwaken goed uitgerust en klaar voor de dag?
  • Heeft hij problemen met inslapen?
  • Maakt hij gebruik van hulpmiddelen?
  • Heeft hij last van dromen?
  • Heeft hij last van angst in donkere ruimten?
  • Is hij te vroeg wakker?
  • Hanteert de zorgvrager regelmatige perioden voor rust en ontspanning?
  • Gebruikt de zorgvrager slaapmedicatie?
  • Wat is het dag-en-nachtritme van de zorgvrager?
  • Heeft de zorgvrager een gezond dag-en-nachtritme?

Bij het bevorderen van het slaap-waakritme kunnen verschillende mensen betrokken zijn, namelijk

  • naasten van de zorgvrager die gedeeltelijk de zorg op zich nemen;
  • mantelzorgers die bijvoorbeeld ontspannende activiteiten met de zorgvrager ondernemen;
  • artsen die behandeling inzetten bij slaapproblemen;
  • psychologen en psychiaters die therapie toepassen om slaap te bevorderen of klachten behandelen die slaapproblemen veroorzaken;
  • fysiotherapeuten en yogatherapeuten die ontspanningsoefeningen toepassen om rust te bevorderen.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Zorg rondom slapen bij: Baby en peuter

maatregel: Gebruik alleen een dekbedje, wieg en bedje dat aan de veiligheidseisen voldoet.


Reden: Om risico’s op verstikking, oververhitting en wiegendood te voorkomen

Zorg rondom slapen bij: Kraamvrouw

Maatregel: Plaats klossen onder het bed in de kraamtijd.


Reden: Om ergonomisch te kunnen werken.

Zorg rondom slapen bij: zorgvrager met bedrust

Maatregel: - Vraag een hoog-laagbed aan bij het kruiswerk.
                   - Lucht dagelijks het slaapvertrek.


reden: - Om ergonomisch te kunnen werken.
            - Om een prettige leefsfeer te creëren.

Zorg rondom slapen bij: Psychiatrische zorgvrager en zorgvrager met een verstandelijke beperking

Maatregel: Maak afspraken over hoe vaak je het bed verschoont.


Reden: Om de hygiëne te handhaven.

Zorg rondom slapen bij: Oudere, dementerende, ernstig zieke, psychiatrische zorgvrager en zorgvrager met een verstandelijke beperking

Maatregel: Neem maatregelen om de veiligheid te vergroten:
  • veiligheidshekken;
  • bed na de verzorging op de laagste stand;
  • hulpmiddelen om letsel bij stoten te voorkomen.


Reden: De oudere en de zieke mens vallen gemakkelijker uit bed.Door koorts, dementie en psychiatrische stoornis kan de zorgvrager zich verward voelen, niet weten waar hij is en zich bezeren aan het bed

Zorg rondom slapen bij: Oudere, revaliderende en lichamelijk gehandicapte

Maatregel: Help de zorgvrager steeds weer in een comfortabele lichaamshouding.


Reden: Om niet tot last te zijn, durft de zorgvrager dit niet altijd duidelijk te vragen.

Wat zijn verschillende soorten slaapproblemen

  • Slapeloosheid
  • Overmatig slapen
  • Slaapwandelen
  • Nachtmerries
  • Bedplassen
  • Verstoring dag-en-nachtritme

Verstoring dag-en-nachtritme

Ieder mens heeft een ander dag-en-nachtritme. Sommige mensen zijn ochtendmensen en al vroeg in de weer. Anderen leven juist ’s avonds op en zijn dan erg actief. Er zijn zelfs mensen die ’s nachts werken en overdag slapen.
Dat hoeft geen probleem te zijn, als iemand voldoende rust krijgt. Een verstoring in het dag-en-nachtritme treedt pas op als de zorgvrager afwijkt van wat hij gewend is. Dit komt vooral voor bij demente ouderen en psychiatrische zorgvragers.

Klachten die de slaap verstoren zijn

  • pijn
  • Honger en dorst
  • gedwongen houding
  • Psychische klachten

Klachten die de slaap verstoren: Pijn

Adviseer de zorgvrager om pijnklachten aan de arts door te geven of geef ze door aan de leidinggevende. Meestal heeft de zorgvrager meer aan een pijnstiller dan aan een slaapmiddel. Ook een andere lichaamshouding of een praatje kan de pijn verlichten.

Klachten die de slaap verstoren: Honger en dorst

Zorg voor een glas vers water binnen handbereik. Ook voor de zorgvrager die steeds moet hoesten is dat prettig. Een soepstengel of een lichte cracker kan een hongerig gevoel wegnemen. Geef geen zware voedingsmiddelen, daarmee bevorder je het slapen niet.

Een tekort aan slaap heeft op iedereen, gezond of ziek, een groot effect. Te weinig slaap geeft onder andere de volgende verschijnselen.

  • Afwijkend gedrag, bijvoorbeeld nervositeit, geïrriteerdheid of zich angstig of apathisch (onverschillig) voelen.
  • Concentratieverlies en geringere opmerkzaamheid, wat kan leiden tot ongelukken.
  • Gestoorde gedachtegang en vaak abnormale reactie op prikkels: zorgvragers die van een mug een olifant maken.
  • Niet meer goed lichamelijk functioneren; minder werkzaamheden en activiteiten kunnen doen.

Activiteiten ter bevordering van de slaap en de rust van de zorgvrager zijn bijvoorbeeld:

  • maatregelen nemen om slaap te bevorderen, zoals zorgen voor een frisse slaapkamer en een goed opgemaakt bed;
  • een gezond dag-en-nachtritme bevorderen door bijvoorbeeld activiteiten goed te plannen;
  • slaapmiddelen toedienen;
  • voorlichting geven over een gezond dag-en-nachtritme, maatregelen om slaap te bevorderen en het gebruik van slaapmiddelen;
  • vermijden van het gebruik van cafeïnehoudende middelen, zoals koffie en cola;
  • zorgen voor een prettige houding in bed door kussenschikkingen en hulpmiddelen gebruiken, zoals een dekenboog;
  • regels hanteren voor slaaptijden en slaapgewoonten in leefgroepen.

Uitgangspunten bij het ondersteunen van de zorgvrager bij slaap en rust.

  • Houd zo veel mogelijk rekening met wensen en gewoonten van de zorgvrager wat betreft de tijd van naar bed gaan en opstaan, slaaprituelen, beddengoed enzovoort.
  • Probeer zo veel mogelijk factoren die rust en slaap verhinderen uit te schakelen.
  • Zorg voor een goed evenwicht tussen rust en activiteit.
  • Zorg voor een goede houding, waarin de zorgvrager zich kan ontspannen

Algemene maatregelen waar jij als verzorgende voor kunt zorgen om de rust en de slaap van de zorgvrager te bevorderen, zijn:

  • zorgen voor een frisse slaapkamer, waar goed gelucht is;
  • zorgen voor een goed opgemaakt bed met opgeschudde kussens.

De zorgvrager kan vaak, in overleg met de verzorgende, zelf het een en ander doen om tot een zo goed mogelijke nachtrust te komen. De verzorgende kan hem daarbij adviseren en helpen.
Tips voor de zelfzorg:

  • De vaste gewoonten voor het slapengaan aanhouden.
  • Liever een kop warme melk drinken dan een kop koffie of thee.
  • Niet roken vlak voor het slapengaan, dit activeert het lichaam en de hersenen.
  • Iets ontspannends doen, zoals naar rustgevende muziek luisteren of een wandeling maken in de frisse lucht.
  • Een warm bad nemen of ontspanningsoefeningen doen.
  • Een nachtlampje aandoen bij het bed, zodat hij in de nacht verlichting heeft om even te lezen of naar het toilet te gaan. Kinderen vinden een lichtje vaak plezierig en zijn minder angstig, vooral in een vreemde omgeving.

Een zorgvrager die een slaapmiddel gebruikt, maak je klaar voor de nacht voordat hij dit slaapmiddel inneemt. Dit houdt in:

  • dat de blaas van de zorgvrager leeg moet zijn;
  • dat het bed in orde moet zijn gemaakt;
  • dat de zorgvrager direct moet kunnen slapen, nadat hij het slaapmiddel heeft ingenomen. Het moet dus rustig zijn in de kamer of op de zaal.

De meeste slaapmiddelen behoren tot de groep van de benzodiazepinen. Tot deze groep behoren ook de kalmeringsmiddelen, zoals diazepam en oxazepam.
De werking van al deze middelen is in principe dezelfde, namelijk:

  • ze kalmeren en nemen angst weg;
  • ze maken slaperig;
  • ze ontspannen de spieren;
  • ze remmen epileptische aanvallen.

Verslavinggeeft lichamelijke en psychische afhankelijkheid. Psychische afhankelijkheid heeft als kenmerk dat de zorgvrager niet meer met het middel kan stoppen. Lichamelijke afhankelijkheid valt pas op als met het middel is gestopt. Dan treden onthoudingsverschijnselen op, zoals:

  • angst en spanning
  • slaapstoornissen
  • rusteloosheid
  • verwardheid
  • hoofdpijn
  • spierpijn

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo