Het ontstaan van de repressieve staat in Nederland 1780-1815 - Grip op de burger. De Bataafse Republiek, 1795-1806

21 belangrijke vragen over Het ontstaan van de repressieve staat in Nederland 1780-1815 - Grip op de burger. De Bataafse Republiek, 1795-1806

Hoe zag de Bataafse Republiek er staatkundig uit?

Oude rechten en privileges moesten plaats maken voor de rechtsstaat. Het moest een rechtsstaat zijn waarin burgers allemaal gelijk waren en dezelfde rechten en plichten hadden. Ze begonnen met de oprichting van een vertegenwoordigende democratie: meer politieke rechten aan meer burgers. Politiek activisme van de burgers werd als belangrijk gezien.
Uitbreiding van het actief en passief kiesrecht voor mannen, vrijheid van meningsuiting en vereniging zo onbeperkt mogelijk.

Wat werd de centrale legitimatie van het staatsgezag van controle en uitsluiten burgers in het politiek debat na de staatsgreep van juni 1798?

De veiligheidszorg van de overheid voor haar burgers. (p19(

Welke restricties werden desondanks ingevoerd?


De persvrijheid werd aan banden gelegd, effectiever dan onder het oude bewind.
Ook andere politieke rechten werden beperkt: orangisten werden uitgesloten van de politiek, stadhoudersgezinden werden gezuiverd uit bestuurslichamen en geen toegang tot grondvergaderingen.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Hoe reageerde de Bataafse Republiek op politieke onrust en oproeren?

Deze werden met harde hand onderdrukt, vaak met hulp van het Franse leger. Dit bleef zo tot 1813.


Van welke paradox is er sprake in de Bataafse Republiek en hoe is deze te verklaren?


De paradox is dat politieke vrijheden werden of konden ingeperkt worden door een republiek die deze vrijheden als essentieel claimden.
Gedeeltelijke verklaringen zijn:
  1. Omstandigheden: de revolutie was nog gaande, de doelen van de revolutie wilde men veilig stellen door tegenstanders te bestrijden en de chaos te beëindigen.
  2. Buitenlandse dreiging: 1799 Engels-Russische invasie
  3. Heftige richtingenstrijd binnen eigen gelederen, die leidde tot drie staatsgrepen (1798 en 1801).

Wat is de betekenis van de eerste staatsgreep van 22 januari 1798?


De staatsgreep werd gepleegd door radicale revolutionairen. Het was de eerste succesvolle poging van de nationale overheid om binnen de democratische rechtsstaat het politieke leven te controleren en in te perken.
Aanleiding van de staatsgreep was het feit dat er nog weinig geregeld was op nationaal niveau.
Het nieuwe bewind kwam met de eerste Nederlandse grondwet: de Staatsregeling. Hiermee werd de Republiek een eenheidsstaat met nationale wetgeving en centraal bestuur.

Hoe werd door het centrale bestuur de politieke speelruimte van de burger verkleind?


Beperkende maatregelen:
  1. Volkssociëteiten mochten niet deelnemen aan het democratisch proces.
  2. Grondvergaderingen: alleen stemmen, geen debat. Constitutionele gezelschappen: wel debat, geen besluiten, openbaar optreden of onderling corresponderen. Recht van vereniging en vergadering werd sterk aan banden gelegd.
  3. Zuiveringen: politiek personeel en bestuursambtenaren, grondvergaderingen. Verwijderd uit stemregister. De zuiveringen werden uitgevoerd door Den Haag benoemde agenten.

Wat was de aanleiding van de tweede staatsgreep in 1798?

Binnen en buiten de regering vonden velen dat de maatregelen van het 'terreurbewind' te ver gingen. Op 12 juni 1798 werd het radicale bewind afgezet onder leiding van een aantal Agenten (ministers).

Welke gevolgen had de staatsgreep van 12 juni 1798 voor alle repressieve maatregelen?

  1. Staatsregeling met beperkte rol genootschappen en alleen stemrecht voor tegenstanders van de stadhouder bleef in werking.
  2. Verder werken aan beperkende maatregelen politieke speelruimte voor burgers onder leiding van A.J. La Pierre.

Wie speelde een grote rol bij het beperken van de politieke speelruimte voor burgers?


Abraham Jacques La Pierre was als Agent van Interne Policie van groot belang voor de uitvoering van de beperkingen, zoals zuiveringen van de grondvergaderingen en opsporing van orangisten. Hij had een nationaal netwerk van informanten en maakte gebruik van de lokale en provinciale overheden, die door de Staatsregeling onder zijn gezag stonden. Zo kwam hij aan zijn informatie en slagkracht.
La Pierre verbood veel politieke bladen en tijdschriften, wat het einde betekende van het publieke debat.

Wat was het model van een nieuw type modern bestuurder bij de invoering van de Nederlandse eenheidsstaat?


De moderne bestuurder zag zich als dienaar van de staat en wilde op rationalistische grondslag het land zo effectief mogelijk hervormen. Hiervoor was een sterk centraal gezag nodig, maar ook maatschappelijke rust en orde. Ondanks hun patriottisme waren ze geen voorstanders van burgerlijk politiek activisme.
Noodzakelijke hervormingen van de economie, infrastructuur en onderwijs konden niet ingevoerd worden als iedereen hier voortdurend over mee debatteerde.

Hoe past deze gedachte: niet iedereen laten mee debatteren, binnen een veranderde staatsopvatting?

De staat kreeg een grote rol bij de bescherming en welvaart van de burgers van die staat. Alleen de staat kon het algemeen belang dienen.

Wat werd de centrale legitimatie van het staatsgezag?

De veiligheidszorg van de overheid voor haar burgers.

Welke gevolgen had die veiligheidszorg?


Om de burgers te beschermen had men kennis van die burgers nodig.
Dit deed men onder andere met volkstellingen (1795), hoeveel burgers zijn waar. Vooral na 1798 was er een systematische verzamelen van informatie over de burgers en het land. Dit was de 'statistische revolutie', met als doel de overheid van informatie te voorzien om tot een rationeel en algemeen belang dienend beleid te komen.

Waarvoor kon die kennis over de inwoners ook gebruikt worden?

Burgers die als bedreiging werden gezien konden zo ook gecontroleerd worden. Politieke onderdrukking was wenselijk als de veiligheid en de maatschappelijk orde in gevaar kwamen.

Hoe was de politieke repressie mogelijk?

Ze was mogelijk door centralisatie van de staatsmacht, meer registratie en controle op burgers. Vooral bij burgers die politiek wilden bedrijven. Het Stemregister was verplicht.

Wat houdt het begrip gouvernmentalité in?


Het begrip komt van Foucault. De staat wordt verantwoordelijk geacht voor de veiligheid en welzijn van zijn inwoners. In ruil daarvoor kreeg de staat meer toezicht op en controle over het openbare leven van die inwoners. Politisering en politieke alternatieven werden als gevaar gezien voor de veiligheid en algemeen belang.
Veiligheid in ruil voor burgerlijke vrijheden.


Wat zijn de oorzaken van de depolitisering na 1798?


Zeker niet alleen door de 'walg van de politiek' of het gedeelde verlangen om de ideologische ruzies te beëindigen.
De onvrede werd onderdrukt door het harde optreden van het leger, politieke onderdrukking, door nationale Agenten van La Pierre.
De drempel om politieke onvrede in het openbaar te uiten werd voor velen te hoog.

Wie waren enige bestuurders van de eenheidsstaat van 1789?

La Pierre, Cornelis van Maanen, Cornelis Kraayenhof.

Hoe was de repressie van burgerlijke politieke rechten mogelijk?

De repressie was meer mogelijk door centralisatie van de staatsmacht, militaire steun van het Franse leger en de vergaarde kennis over de burgers door de overheid.

Wie was de leider van de coup van 22 januari 1789 en wat vond hij van het beleid van voor de coup?

Pieter Vreede beweerde dat er voor de coup nog weinig op nationaal niveau geregeld was: 'het was een chaos, die woest daer henen lag en nog moest bearbeid, ontwikkeld en geregeld worden'.

Volgens hem was dit binnen vijf maanden geregeld: de Staatsregeling kwam als eerste Nederlandse grondwet en de Republiek werd een eenheidsstaat met nationale wetgeving en een centraal geleid bestuur.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo