Startpagina / Samenvattingen / Perspectieven op Nederland in de modern tijd / thorbecke-politiek-liberalisme

Alles is een bonte mengeling - Liberale politiek

29 belangrijke vragen over Alles is een bonte mengeling - Liberale politiek

Wat is het verschil in opvatting tussen Thorbecke en Groen?

Thorbecke: ieder mens is een zelfstandig wezen, dat zijn eigen individualiteit moet ontwikkelen. Dit was mogelijk geworden door de Hervorming. De RKK hield vast aan de traditie, maar de Hervorming nam de vrijheid om zelf onderzoek te doen naar de waarheid.
Groen: hij wilde terug naar de handhaving van de oude, vaste geloofsbelijdenis, de traditie. Terug naar een vorm van katholicisme.

Wat was de rol van Thorbecke in de klacht dat liberalisme meer een leus is dan een politieke mening.

Thorbecke heeft een einde aan die vaagheid gemaakt, door zijn geschriften en nog meer door zijn politiek handelen.

Waarin komen overeen en waarin verschillen Tocqueville en Thorbecke?

Tocqueville maakte zich zorgen over de eenzaamheid van de vrije staatsburger in het democratiseringsproces. Hoe een gemeenschap te vormen?
Thorbecke: de vrijheid is getemperd, omdat de mensen meer afhankelijk van elkaar zijn geworden door de modernisering. Niemand kan zich onttrekken aan het samenleven. Dit vermogen tot het vormen van een gemeenschap moet bevorderd worden.

Wat is het verschil in opvatting tussen Thorbecke en Groen m.b.t. het protestantisme?

Thorbecke: ieder mens is een zelfstandig wezen, dat zijn eigen individualiteit moet ontwikkelen.
Dit was mogelijk geworden door de Hervorming. De RKK hield vast aan de traditie, maar de Reformatie had de vrijheid genomen om zelf onderzoek te doen naar de eigen waarheid. Daardoor had het protestantisme het christendom tot 'een hogere ontvouwing' gebracht. In die zin keerde Groen terug naar het katholicisme door zijn verlangen naar de handhaving van de oude, vaste geloofsbelijdenis.

Wat was de centrale ambitie van de grondwet van 1848?

In het verleden waren de burgers buiten de politiek gehouden, het domein waar de gemeenschap werd gevormd. Er was geen 'publiek besef'. Thorbecke wilde met de grondwet dat besef wakker maken.

Waarin komen Thorbecke en Tocqueville overeen en waarin verschillen ze?

Overeenkomsten: politiek gesproken was het een tijd waarin een democratiseringsproces plaatsvond, waarin al het oude onderscheid verdween en iedereen 'staatsburger werd'.

Bij Tocqueville leidde dit tot de vraag of de vrijde individuen hun 'eenzaamheid' zouden weten te doorbreken om een samenleving vorm te geven.

Volgens Thorbecke was de vrijheid getemperd omdat de mensen meer afhankelijk van elkaar waren geworden door de modernisering, waardoor niemand zich zou kunnen of willen onttrekken aan het samenleven.
De bereidheid en het vermogen tot het vormen van een gemeenschap zou moeten worden bevorderd, met eerbiediging van de individuele vrijheid.

Waarom stonden het politiek liberalisme op gespannen voet met het economisch liberalisme?

Politiek liberalisme zag het stemrecht hoorde bij het burgerschap. Dit moest uitgebreid worden, niet voor ongeschikte mensen. Zoals het zelf kunnen betalen van het levensonderhoud.
In de economie was een groep die steeds armer werd, en een kleine groep steeds rijker. Hierdoor was uitbreiding van het stemrecht eigenlijk onmogelijk.

Waarin vergiste Thorbecke inzake de politieke betrokkenheid van de bevolking?

Er was veel minder belangstelling voor werken voor de staat dan Thorbecke had gedacht. Bij verkiezingen zeer lage opkomst stemgerechtigden.

Wat zou volgens Thorbecke nodig zijn om meer medewerking van de burgerij in de politiek te bevorderen?

Een Staatsregeling kon dit niet scheppen, zij kan die onderdrukken, of wekken en bevorderen. De volkskracht moet nu in de staat opgenomen worden, dit door uitbreiding individuele vrijheid en een oprecht stelsel van vertegenwoordiging.
Dit zou idealiter moeten leiden tot een algemeen kiesrecht.

Welke drie groepen konden op grond van het onafhankelijkheidscriterium geen volwaardige staatsburgers zijn?

Die drie groepen waren:

arbeiders
vrouwen
slaven

Er was wel meer aandacht voor de positie van deze groepen, maar men vond dat ze geen actief aandeel in de staat konden krijgen.

Hoe was de situatie van de arbeiders in de negentiende eeuw?

Het liberale economische beleid was gunstig voor de arbeiders: voedsel werd goedkoper door belastingmaatregelen, economische groei door vrijhandel en daardoor meer werkgelegenheid. De lonen verdubbelden tussen 1850-1880.
Er was desondanks gevoeligheid voor armoede. Dat moest verzacht worden door liefdadigheid betere armenzorg.
De opvatting kwam op dat het volk recht heeft op een beter leven. Multatuli gaf het liberalisme de schuld van de armoede van het volk. Volgens hem kon de situatie alleen verbeterd worden door echte vrije verkiezingen en het censuskiesrecht afschaffen.

Waardoor stond het politiek liberalisme op gespannen voet met het economisch liberalisme?

Politiek liberalisme vond dat het stemrecht hoorde bij het burgerschap.
De politieke ontwikkeling tendeerde naar uitbreiding van het staatsburgerschap, de economische ontwikkeling leek in tegengestelde richting te gaan:
In de economie was een groep die steeds armer werd, en een concentratie van kapitaal in handen van enkelen, het zwoegen van de meerderheid was nogal 'vruchteloos. Kleine groep steeds rijker en grote groep steeds armer.
Thorbecke wist daar geen oplossing voor.

Wat was de positie van vrouwen in de politiek in de negentiende eeuw?

De vrouwen kwamen zelfs niet voor in wetten, hadden geen kiesrecht. Ze hadden op de achtergrond als echtgenote of maîtresse enige invloed.
Het onderscheid tussen mannen werd scherper rond 1800, het werd ideologie. De man de staat, de vrouw de familie. Politiek werd uitsluitend een mannenzaak.
Begrippenparen werden:
verstand - staat, gevoel - familie, man - vrouw
hard - zacht

Hoeveel mannen hadden kiesrecht en nam dit toe?

Het aantal nam tussen 1853 en 1870 toe van 11,0 naar 11,3%.

Hoe werd de uitsluiting van vrouwen van de politiek gelegitimeerd?

Er waren tal van redeneringen:

Republikeins argument: de echte burger moet met de wapens de vrijheid kunnen verdedigen.
Algehele zwakte van vrouwen: fysiek, verstandelijk

Waar richtten de vrouwenverenigingen zich in hun strijd voor 'emancipatie'?

Ze pleitten in eerste instantie voor meer ruimte voor hun intellectuele belangstelling.
Daarna voor opleiding en betaald werk.
De vrouw moest zich vooral richten op werk van maatschappelijk nut, dat wil zeggen opvoeding, onderwijs en armenzorg.

Wanneer werd de vanzelfsprekendheid van de politiek voor de man doorbroken en wat was de oorzaak?

Rond 1900 verdween de vanzelfsprekendheid: politiek alleen voor mannen.
Er werd meer belang aan de politiek toegekend en de status daarvan. Uitsluiting van vrouwen werd steeds pijnlijker.

Wat is de keerzijde van de redenering dat de politiek rond 1900 belangrijker werd?

De keerzijde is dat de politiek in het begin van de 19e eeuw weinig betekenis had als moreel centrum van de samenleving. Ze was niet in staat tot 'gezaghebbende toedeling van waarden'.

Wat was de mening van Multatuli inzake de armoede midden negentiende eeuw?

De opvatting kwam geleidelijk op dat het volk recht heeft op een beter leven.
Multatuli gaf in Idee 451 (1864) het liberalisme de schuld van de armoede van het volk. Dat had de koning onschendbaar gemaakt, daarvoor in de plaats ministers gegeven die alleen in naam verantwoordelijk waren. Het volk kon nergens meer terecht met hun klachten: 'Waar moet men de ramen ingooien?'
Volgens hem kon de situatie alleen verbeterd worden door echte vrije verkiezingen en het censuskiesrecht af te schaffen. En vrouwen kiesrecht te geven (58-59).

Hij vond weinig medestanders.

Hoe maakten vrouwen wel deel uit van de politieke cultuur?

Dat was vooral bij kwesties van diepe emoties. Bij de Aprilbeweging, de strijd tegen drankmisbruik en slavernij.

Waarmee werd de politiek uitsluitend een mannenzaak? Boek, 1894.

Meyers Konversation-Lexicon: Dem Manne der Staat, der Frau die Familie'.
Het gezin werd tegelijkertijd de plaats waar mannen een toevlucht konden vinden van de voortdurend 'harde' politiek, het gezin was hiertegenover 'zacht'. Verstand en gevoel werden gescheiden verdeeld over staat en familie, mannen en vrouwen. Ideologisch gezien.

Wie waren heel actief in de antislavernijstrijd?

Vrouwen waren heel actief in de strijd voor afschaffing van de slavernij. Een middel hierbij waren aangrijpende verhalen over het leven van slaven om medelijden op te wekken waardoor ingrijpen een morele verplichting werd.

Wanneer was de politiek minder een exclusieve mannenzaak?

Als de politiek in aanraking kwam met het natuurlijk rechtvaardigheidsgevoel of zingeving van het leven was er meer ruimte voor zichtbare vrouwelijke betrokkenheid.
Er was een verbinding tussen vrouwelijke, diepmenselijke kwaliteiten en politieke kwesties.

Wat schreef een 'waarlijk edele vrouwe' in De gids over de vrouw?

Het ging bij opleidingen enz. niet om onafhankelijkheid, geen emancipatie, dan zouden staat en gezin worden aangetast. De schepper had het onderscheid niet voor iets gemaakt: voor de vrouw was volgen en dienen de taak en geen vernedering indien dit niet slaafs, maar uit zelfbewuste keuze en liefde aanvaard zou worden.

Wanneer en waardoor verloren vrouwen deze ereplaats?

Dit vond plaats rond 1870 en was het gevolg van het feit dat 'vrouwelijke' onderwerpen een plaats kregen in de politiek.
De politici vertoonden een emotioneler toon en optreden waardoor de politiek minder 'mannelijk' werd.

Waarmee werd het standpunt van een Engelse filosoof dat vrouwen niets te zoeken hadden in de politiek gelegitimeerd?

Met een lang citaat uit Principles of political economie uit 1849 van John Stuart Mill.
Dat boek zou tot stof tot nadenken moeten opleveren.

Wanneer werden er wel pleidooien tegen uitsluiting van vrouwen in het kiesrecht gevoerd?

Op 'constitutionele' momenten, bij discussie over degrondslagen van de samenleving zoals in de jaren negentig van de achttiende eeuw en de jaren veertig van de negentiende eeuw.
Pas omstreeks 1900 werd de vanzelfsprekendheid doorbroken dat politiek alleen voor mannen was.

Waarbij maakten vrouwen wel deel uit van de politieke cultuur?

Dat was vooral bij kwesties van diepe emoties. Bij de Aprilbeweging (nadrukkelijk werd gesteld dat ook vrouwen het smeekschrift aan de koning hadden getekend), de strijd tegen drankmisbruik en slavernij.

Welke Nederlander schreef een protest tegen de slavenhandel?

Baron van Höevell, 1854: Nederland is een Christenland maar het doemt duizenden van zijn kinderen tot een toestand, rampzaliger dan het lot van het redeloze schepsel. Bij aanranding van het geloof trilt het hele volk, maar het schaamt zich niet om mensen te laten vernederen.
Wel bidden, terwijl de slaven mishandeld worden.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Perspectieven op Nederland in de modern tijd

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding