Ons stipje op de waereldkaart: de politieke cultuur van Nederland in de negentiende en twintigste eeuw - Feminisme

38 belangrijke vragen over Ons stipje op de waereldkaart: de politieke cultuur van Nederland in de negentiende en twintigste eeuw - Feminisme

Wat was in de negentiende eeuw de grootste vijand van gelijkberechtiging van man en vrouw?


Die vijand was: gewoonte. Vrouwen hadden nooit dezelfde rechten gehad.
De situatie zou rechtvaardiger worden als een marktverstorend element wordt opgeheven: gewoonte

Wat was in de negentiende eeuw volgens een filosoof de grootste vijand van gelijkberechtiging van man en vrouw. Wie beschreef dit en wat was het uitgangspunt?

UItgangspunt: 'I saw no more reason why women should be held in legal subjection to other people, than why men should'.
De oppositie hiertegen was gewoonte, daarom ook nog geen kiesrecht. Vrouwen hadden nooit dezelfde rechten gehad als mannen. De verschillen waren vooral aangeleerd en aangedikt.
De situatie zou rechtvaardiger worden als een marktverstorend element, gewoonte, werd opgeheven.
John Stuart Mill in 'subjection of women of 'de slavernij der vrouw'. 1869.

Wat was in de negentiende eeuw volgens een filosoof de grootste vijand van gelijkberechtiging van man en vrouw. Wie beschreef dit en wat was het uitgangspunt?

UItgangspunt: 'I saw no more reason why women should be held in legal subjection to other people, than why men should'.
De oppositie hiertegen was gewoonte, daarom ook nog geen kiesrecht. Vrouwen hadden nooit dezelfde rechten gehad als mannen. De verschillen waren vooral aangeleerd en aangedikt.
De situatie zou rechtvaardiger worden als een marktverstorend element, gewoonte, werd opgeheven.
John Stuart Mill in 'subjection of women of 'de slavernij der vrouw'. 1869.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat was de dominante ideologie met betrekking tot de markt en hoe werkte dit uit in de man/vrouw-relatie?


Door de markt was de wereld harder geworden, amoreel en de thuissituatie werd een heilige wijkplaats. Het huis was het domein van de vrouw, als haar positie veranderde zou de markt ook in de woonkamer komen.
Als gevolg daarvan werd de grens tussen het domein van de vrouw en de man scherper getrokken. De vrouw was de spil van de zachte en onmisbare hand van de beschaving.

Hoe verdedigde Mill invoering van het vrouwenkiesrecht

Mannen werd uitgelegd dat ze er baat bij zouden hebben als hun vrouwen minder kinderlijk werden, een hoger moreel en intellectueel niveau zouden bereiken door de confrontatie aan te gaan met burgerlijke verantwoordelijkheid.

Wat is de paradox van het 'maternalistische' argument?


Vrouwen stonden borg voor het morele gehalte van de samenleving door hun moederlijke en huishoudelijke kwaliteiten, dat kon alleen als zij gescheiden bleef van de samenleving.
Aan de ene kant werd het particuliere en publieke domein met elkaar verbonden, aan de andere kant werd de scheiding scherper gemaakt.

Op welke twee manieren werd gedacht over plaats en recht van vrouwen in de negentiende eeuw?

  1. Het idee van de Verlichting dat gericht was op de erkenning van de vrouw als individueel burger, met alle rechten en plichten die daarbij horen
  2. De vrouw werd gezien als categorie, die gezamenlijk en in vereniging de beschaving in stand hield, door instandhouding van gevoel en huiselijkheid.


In beide gevallen werd uitgegaan van een onderscheid tussen openbare en particuliere sfeer.

Hoe werd het huishouden in meer technische zin hooggehouden.

Door diverse boeken waarin beschreven werd hoe een huishouden te voeren en waarin te lezen was dat dit de eigenlijke bestemming van de vrouw was:
Isabella Beeton, Catharina Beecher, Henriette Davidis.
Het huishouden voeren werd tot een echt vak verheven, waarvoor men kon worden opgeleid.
Dit liep vast op de werkelijkheid, in 1792 schreef Mary Wollstonecraft al over de saaie huishoudelijke klussen

Waar konden vrouwen misschien wel actief worden?


Het tussenterrein van staat en individu, waar allerlei verenigingen actief waren. Ze konden zich bezig houden met gemeenschappelijke belangen.
Mochten vrouwen hier actief worden: twee antwoorden.
Ze hadden dat recht als mens
Gewenst om hun morele superioriteit en inlevingsvermogen.

Wat was nog ingewikkelder als het ging om invoering van vrouwenkiesrecht.

Als vrouwen borg stonden voor het morele gehalte van de samenleving (op basis van hun moederlijke kwaliteiten) kon dat alleen als ze geïsoleerd bleven van de samenleving.
Paradox maternalistisch argument: particuliere en publieke domein met elkaar verbinden, maar daar tegenover de scheiding daartussen scherper maken.

Wat was de aard van de activiteiten van de vrouwen in verenigingen?


Ze waren vooral actief in humanitaire bewegingen, meer ondersteuning en niet gelijkberechtigd.
Veel liefdadige activiteiten, maar de hoofdtaak bleef toch de verzorging van man en gezin.

Welke argumenten gebruikte Troelstra in een dikke brochure tegen vrouwenkiesrecht

Hij bracht een drietal beledigingen naar voren:
  • Citaat Engels: De omverwerping van het moederrecht was de wereldhistorische nederlaag van de vrouwen. Dit had geleid tot heerschappij van privaateigendom. 
  • De verdrukking van de vrouw was minder erg dan die van de arbeiders. Geen algemeen belang van de vrouwen maar eigenbelang
  • Vrouwen begrepen niet goed dat hun wensen en verlangens voortkwamen uit een nieuwe economische noodzakelijkheid

Wanneer en hoe kwam hier verandering in?


In 1884 werd de Nederlandsche Vrouwenbond tot Verhoging van het Zedelijk Bewustzijn opgericht. Het had als doel afschaffing van de reglementering van de prostitutie en bestrijding van de dubbele moraal: man wel seks, de vrouw niet.
De Vrouwenbond begon met openbare meningsvorming, tegen prostitutiereglementering en daardoor politiek actief.

Met wie begon een strijdbaarder feminisme?


Wilhelmina Drucker (Lensing): niet verdedigen, maar aanvallen.
In 1889 richtte zij de Vrije Vrouwen Vereeniging (VVV) op met twee bepalingen: alleen vrouwen lid en het neutraliteitsprincipe (geen partijpolitiek).
De VVV streefde naar 'wettelijke gelijkstelling', begrip mensen moest in de wet.

Hoe verliep de verwijding tussen Drucker en Nieuwenhuis?


In 1891 in Brussel als mannenhaatster betiteld.
In 1893 oprichting blad Evolutie, in contrast met revolutie van Nieuwenhuis.
In 1894 oprichting door VVV van Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VVVK), de SDB deed niet meer aan kiesrecht.

Over welk terrein konden volgens het liberalisme autonome burgers zich buigen over gemeenschappelijke belangen.


Het tussenterrein was was ontstaan tussen staat en individu, waar allerlei verenigingen actief waren.

Mochten vrouwen hier actief worden? Ze hadden dat recht als mens.
Hun speciale verantwoordelijkheid maakte dit zelfs gewenst gezien hun morele superioriteit en inlevingsvermogen in de medemens.

Wat was de werkwijze van de VVV van Drucker?

De VVV was radicaler dan de NVVZB en ging in tegen elke vorm achterstelling van de vrouw.

Wat was de aard van de activiteiten van de vrouwen in humanitaire bewegingen waar er veel van uitmaakten?

meer in ondersteunende netwerken dan als gelijkberechtigde leden.
Vooral Orthodox- protestenten veel liefdadige activiteiten, maar de hoofdtaak bleef toch de verzorging van man en gezin.

Vooral aanvullend, kleinschalig en gebaseerd op persoonlijke contacten.

Hoe was de verhouding tussen Drucker en de politiek?


Drucker verbond zich aan geen van de politieke partijen, niet met de socialisten waardoor ze de arbeidersvrouwen verloor.
Door haar gebrek aan tact en beleid had ze ook geen steun van de burgervrouwen.
Ze was over het algemeen negatief over mannen, daardoor was ze niet echt succesvol.

Wanneer en hoe kwam verandering in in de rol van vrouwen in de maatschappij?


In 1884 werd de Nederlandsche Vrouwenbond tot Verhoging van het Zedelijk Bewustzijn opgericht.
Het had als doel afschaffing van de reglementering van de prostitutie en een hoger beschavingsniveau door bestrijding van de dubbele moraal: seksuele driften man onvermijdelijk, de vrouw moest weerstand bieden. Dit leidde tot prostitutie.

De Vrouwenbond begon hiermee met openbare meningsvorming, met maatschappelijk activisme en daardoor politiek actief.

Waar werd door de vrouwenbeweging meer op geconcentreerd?


De aandacht ging steeds meer naar het vrouwenkiesrecht door de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht.
Er was wel enige toenadering tot de politiek, maar men bleef politiek neutraal.

Hoe was de relatie tussen de VVVK en de SDAP?


Tussen de vereniging en de socialisten heerste wantrouwen, ondanks dat ze beiden streefden naar gelijkheid.
Vooral op het punt van kiesrecht was er wantrouwen. Troelstra wakkerde het wantrouwen aan bij de VVVK. De VVVK was een beweging van dames, bourgeoisie niet betrouwbaar dus.
De twee bewegingen streefden allebei naar gelijkheid, maar vulden dit anders in. Hierdoor ontstond een strijd tussen sekse- en klassenstrijd. Nieuwenhuis/Drucker en Troelstra/Jacobs.

Welke vereniging richtte Drucker in 1893 op en waar zorgde dit voor

Vanuit VVV werd de Vereniging Voor Vrouwen Kiesrecht (VVVK) opgericht, precies toen SDB het kiesrechtspoor verliet.
Leidde tot meer verwijdering tussen beide.


Waarom was Troelstra geen warm voorstander van vrouwenkiesrecht?

Hij had geen vertrouwen in de politiek opvattingen van de vrouwen. Ze zouden het conservatisme en reactie steunen. Variatie op Michelet die vrouwen en priesters zag samenzweren.

Hoe kwam het kiesrecht voor vrouwen in Nederland tot stand?


In 1917 werd bij een grondwetsherziening het algemeen mannelijk kiesrecht ingevoerd en passief kiesrecht voor vrouwen. Vrouwen boven de 23 jaar konden gekozen worden maar mochten zelf niet stemmen.
In 1918 diende de VDB een wetsvoorstel in om vrouwen het actief kiesrecht te verlenen. De Kamer stemde voor onder dreiging van een socialistische revolutie. De wetswijziging werd eind 1919 van kracht.
De confessionelen stemden voor omdat ze dachten dat vrouwen zich tegen de revolutie zouden keren en voor meer stabiliteit zouden zorgen.

Drucker wilde zich aan geen enkele politieke partij binden, ook niet aan de Sociaal democraten. Wat vond ze.

Het feminisme in Nederland is geboren uit haar jegens de sociaaldemocratie.
Volgens Troelsta was ze tussen wal en schip geraakt. Ze had geen contact gekregen met de arbeidersvrouwen en door haar totale gebrek aan takt ook niet met de burgerlijke vrouwenwereld.

Op grond van welke twee overwegingen kregen vrouwen kiesrecht?

Deels als vrouw, als individu, maar ook deels als collectieve verdedigers van moraal en orde.

Welke twee redeneringen werden gebruikt om vrouwen het kiesrecht te geven?

  1. Mannen en vrouwen zijn gelijk en hadden dus dezelfde rechten.
  2. Mannen en vrouwen zijn verschillend en de publieke sfeer kan profiteren van de vrouwelijke kwaliteiten.

Waardoor het boek van Perkins Stetsen-Coleman geen groot succes in Nederland

De opzienbarende roman Hilda van Suylenburg 1897 door Cécile Goedkoop kreeg meer aandacht.
Hierin werden alle grieven tegen de heersende maatshappelijke orde uitgetekend en alle bedenkingen tegen de vrouwenbeweging grondig weerlegd.

Wie deed een poging tot een samenhangende ideologie van het feminisme?


Stetson-Gilman schreef het boek Women and economics. Ze betoogde dat vrouwen altijd gestreden hebben voor solidariteit en rechtvaardigheid. Dit nam alleen maar toe, vrouwenbeweging en arbeidersbeweging groeiden.
Tussen mannen en vrouwen was gelijkheid en verschil. De maatschappij en de economie hadden die verschillen vergroot.
Gelijkheid zal in de toekomst worden bereikt, mannen en vrouwen zijn dan gelijk en vrij.

Wat was naast ideologie ook een dilemma voor het feminisme?


Het verschijnsel politieke partij was ook een probleem voor het feminisme. Binnen de VVVK was een discussie uitgebroken over twee kwesties. Was het compromis voor vrouwenkiesrecht aanvaardbaar op de weg naar gelijkberechtiging.
Het tweede was: 'wat is vrouwenpolitie'? Wel of niet meedoen aan de politiek en op welke manier?


Welke andere overwegingen had Troelstra om het  vrouwenkiesrecht? Slechts mondjesmaat te steunen

  • Hij had geen vertrouwen in de politiek opvattingen van de vrouwen in het algemeen
  • Later erkende hij dat hij doodsbenauwd was dat vrouwen het conservatisme en de reactie zouden gaan steunen
Variatie op Michelet die vrouwen en priesters zag samenzweren.

Welke keuzes konden vrouwen maken ten aanzien van de politiek?


Ze konden als zelfstandige mensen een bestaande partij kiezen en invloed daarin uitoefenen op vrouwenbelangen.
Een ander uitgangspunt is dat vrouwen veel gemeen hadden en gemeenschappelijke belangen hadden, daarom lag het voor de hand een eigen partij op te richten. De VVVK koos voor de eerste optie.

Welke pogingen werden gedaan om een echte vrouwen partij op te richten?

In 1918 werd de Feministische Partij opgericht. Deze fuseerde in 1921 met de ANVO Algemeene Nederlandsche Vrouwen Organisatie. Vrouwenpolitiek tegenover failliete mannenpolitiek (WO I). Nauwelijks stemmen in 1922 en dit was het einde van dit soort initiatieven.

Welke ambivalentie binnen de vrouwenverenigingen over al dan niet gelijkheid van mannen en vrouwen spiegelde de dubbele motivering voor het vrouwenkiesrecht

  • Mannen en vrouwen zijn in essentie gelijk en hadden dus dezelfde rechten als mannen
  • Maar mannen en vrouwen zijn ook heel verschillend waardoor de samenleving verrijkt kon worden door hun specifieke kwaliteiten en zo kon profiteren van de vrouwelijke kwaliteiten
Beide redeneringen werden in de praktijk gebruikt waarmee de iedeolische structuur van het feminisme wel heel wendbaar werd, maar niet erg stevig door de tegenstrijdige argumenten.

Wat vond Drucker van de invoering van passief kiesrecht voor vrouwen?

Ze zag niets in het compromis van 1917, de vrouwen zouden afhankelijk worden van politieke partijen om in een volgende stap gelijkberechtiging te krijgen - mannen waren u eenmaal niet te vertrouwen.

Welke vraag rees er bij de vrouwen die het compromis wel aanvaardden

Op welke manier moesten vrouwen deelnemen aan het politieke bestel.
Jacobs pleitte onafhankelijke voor kanditaatstelling voor de kamer, dus zonder partijbinding. Werd verworpen.
Een aantal vrouwen liet zich vervolgens op de kandidatenlijst van een politieke partij zetten.

Kwamen er veel vrouwen in de Kamer na 1922

Weinig, net als internationaal. Wellicht verschijnsel dat veel intellectuelen zich niet realiseerden dat mensen niet geïnteresseerd waren in politiek en vrouwen nog minder dan mannen.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo