Bestuurlijke sancties uit de Gemeentewet

22 belangrijke vragen over Bestuurlijke sancties uit de Gemeentewet

Burgemeester ging over de openbare orde en greep waar nodig in (klassiek: noodbevel van art. 175 Gemw). Politie, ovj en rechter dan?

  • Politie pakte ordeverstoorders
  • OvJ vervolgde, eventueel met voorwaardelijk sepot of transactie
  • Rechter bestrafte ter zitting, eventueel met bijzondere voorwaarde(n)

Bevoegdheden burgemeester Gemeentewet

  • art. 151a Gemw: prostitutiebeleid
  • art. 151b Gemw: aanwijzing veiligheidsrisicogebied
  • art. 151c Gemw: cameratoezicht
  • art. 154a Gemw: bevel bestuurlijk ophouden
  • art. 154b Gemw: bestuurlijke boete overlast
  • art. 172 lid 3 Gemw: lichte bevelsbevoegdheid
  • art. 172a Gemw: bevel bij voetbalvandalisme en ernstige overlast
  • art. 172b Gemw: zorgbevel ouders 12 minner
  • art. 174 Gemw: bevel bij samenkomsten en vermakelijkheden
  • art. 174a Gemw: bevel sluiting overlastpanden
  • art. 174b Gemw: spoedaanwijzing veiligheidsrisicogebied
  • art. 175 Gemw: noodbevel
  • art. 176 Gemw: noodverordening
  • art. 176a Gemw: bevel bestuurlijk ophouden

Bevoegdheden burgemeester andere wetten

  • Wetboek van Strafvordering art. 257ba Sv
  • Wet tijdelijk huisverbod
  • Drank- en horecawet
  • Wet verplichte geestelijke gezondheid
  • Wet Bibob
  • Wet openbare manifestaties
  • Wet veiligheidsregio's (gemeente overstijgend: voorzitter veiligheidsregio bevoegd)
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat was het advies van de Afdeling advisering Raad van State met betrekking tot de uitbreiding van de openbare ordetaak van de burgemeester?

Geen uitbreiding openbare ordetaak burgemeester met: 'het voorkomen en bestrijden van criminele activiteiten'.

Cameraplaatsing art. 151c Gemw

  • raad verleent bij verordening bevoegdheid aan burgemeester
  • noodzakelijk voor handhaving openbare orde
  • burgemeester besluit in welk gebied en de duur
  • doel: toezicht op een openbare plaats
  • daadwerkelijk gebruik camera en rechtstreeks bekijken na overleg met OvJ
  • aanwezigheid camera's op duidelijke wijze kenbaar
  • camerabeelden mogen worden vastgelegd in het belang van de handhaving van de openbare orde
  • vernietiging beelden na ten hoogste vier weken of verwerken indien concrete aanleiding bestaat te vermoeden dat die gegevens noodzakelijk zijn voor opsporing strafbaar feit.


  • Sinds 1 juli 2016: schrapping vast cameratoezicht, burgemeester kan nu gebied aanwijzen, maximale tijdsduur is verdwenen

Noodbevel art. 175 Gemw

  • In geval van:
    • oproerige beweging
    • andere ernstige wanordelijkheden
    • rampen (Wet veiligheidsregio's)
    • dan wel van ernstige vrees voor het ontstaan daarvan
  • Is de burgemeester bevoegd alle bevelen te geven ter handhaving van de openbare orde of ter beperking van gevaar.
  • De burgemeester laat tot geweld niet overgaan dan na waarschuwing.

Bestuurlijk ophouden artt. 154a en 176a Gemw

Twee manieren
  1. art. 154a bepaalt dat de raad de burgemeester de bevoegdheid in de APV kan verlenen om groepen personen op te houden
  2. art. 176a is wanneer APV de situatie niet dekt:
    • als plotseling of vanwege onvoorziene omstandigheden blijkt dat bestuurlijke ophouding onmisbaar is, kan bestuurlijke ophouding als 'noodoptie' plaatsvinden tijdens noodbevel of noodverordening 

Bestuurlijk ophouden art. 176a Gemw

  • een door de burgemeester aangewezen groep
  • tijdelijk doen ophouden op aangewezen plaats
  • tegen personen die noodbevel/noodvoorschrift groepsgewijze niet naleven
  • indien ophouden noodzakelijk is ter voorkoming of voortzetting of herhaling van de niet-naleving, en de naleving redelijkerwijze niet op andere geschikte wijze kan worden verzekerd
  • maximaal 12 uren

Bestuurlijk ophouden: rechtsbescherming

  • gelegenheid bieden tot rechtsbescherming (pen, papier, telefoon)
  • voorlopige voorziening direct mogelijk
  • voorzieningenrechter hoort zo mogelijk nog tijdens ophouding
  • voorzieningenrechter doet onmiddellijk uitspraak
  • voorzieningenrechter kan onverwijlde invrijheidstelling gelasten

Bestuurlijk ophouden: rechtspraak

Rb Almelo 25 januari 2006, LJN AV0612 (Heracles-PSV) (bevestigd in ABRvS 9 augustus 2006, LJN AY5898)
  • noodverordening niet correct bekendgemaakt
  • mogelijkheid bestuurlijk ophouden niet vermeld
  • geen waarschuwing voorafgegaan



EHRM 7 maart 2013, NJB 2013, 1347 (Ostendorfvs Duitsland)
  • Duitse variant bestuurlijk ophouden niet in strijd met art. 5 lid 1 sub c EVRM.



EHRM 22 oktober 2018, NJ 2019/318 m.nt. Myjer (S., V. en A. vs Denemarken)
  • het ‘redelijkerwijs noodzakelijk zijn’ in art. 5 lid 1 sub c EVRM is een zelfstandige grond voor preventieve hechtenis teneinde iemand te beletten een strafbaar feit te begaan.

Waarom is de lichte bevelsbevoegdheid ontstaan?

Ontstaan vanwege oneigenlijk gebruik van de noodbevelsbevoegdheid

Waar ziet lichte bevelsbevoegdheid op?

  • Gebiedsverboden
  • Horecaverboden
  • Ontruimingen
  • Uitgaanslocaties
  • Verwijderingen
  • 'Avondklok' (oud- en nieuw)

Een bijzondere casus: hondje Diesel

Diesel had andere hondjes (dood)gebeten en ook een meneer gebetenOpenbare orde is in gevaar!

•Kort aanlijngebod (APV)
•Muilkorfgebod (APV)
•In beslag genomen (172 lid 3)


  • In bewaring gesteld (172 lid 3) (Rb Oost-Brabant 30 oktober 2013, ECLI:2013:6005).
  • Voortduren beslag (Rb Oost-Brabant 11 juni 2014, ECLI:2014:3103) (172 lid 3).
  • Euthanaseren? (Rb Oost-Brabant 23 oktober 2013, ECLI:2014:6313) (172 lid 3 of last bestuursdwang).
  • ABRvS 2 december 2015, ECLI:3689 (zolang Diesel veilig is opgeborgen, is er geen vrees voor ordeverstoring meer).

Wet MBVO art. 172a Gemw

Bevel voor drie maanden, driemaal te verlengen
  • Gebiedsontzegging ('zich niet bevinden')
    • In (omgeving van) objecten
    • In een of meer bepaalde delen van de gemeente
    • Niet gehele gemeente
    • Nauwkeurig aangeven welk gebied
    • Proportionaliteit, ook: waarom kan niet met art. 172 lid 3 worden volstaan?
    • Tijdelijke ontheffing mogelijk
    • Anticumulatie met art. 509hh tweede lid onder a Sv

Wet MBVO art. 172a Gemw: groepsverbod en meldplicht

Groepsverbod
  • in een of meer bepaalde delen
  • zonder redelijk doel ophouden
  • met meer dan drie personen
  • verschil samenscholingsverbod

Meldplicht
  • zich op bepaalde tijdstippen te melden op of vanaf bepaalde plaatsen, al dan niet in een andere gemeente

Wet MBVO art. 172a Gemw: jegens wie?

De first offender
  • Iemand die ofwel individueel ofwel in groepsverband de openbare orde ernstig heeft verstoord.
  • Iemand die bij een groepsgewijze ernstige verstoring van de openbare orde een leidende rol heeft gehad.


De recidivist
  • Iemand die herhaaldelijk individueel of in groepsverband de openbare orde heeft verstoord of bij groepsgewijze verstoring van de openbare orde een leidende rol heeft gehad.
  • Dus bij recidive is 'gewone' ordeverstoring voldoende
  • Steeds bij ernstige vrees voor verdere verstoring van de openbare orde.

Wet MBVO art. 172a Gemw: jegens wie is bevel, behalve first offender en recidivist, ook mogelijk?

Bevel ook mogelijk jegens persoon aan wie door een private organisatie een sanctie is opgelegd wegens gedrag dat bij de burgemeester de ernstige vrees doet ontstaan voor ordeverstoring door die persoon.

Wet MBVO art. 172a Gemw: duur en reformatio in peius?

  • Duur aangepast: ook perioden verspreid over ten hoogste 90 dagen binnen een tijdvak van 24 maanden
  • Reformatio in peius: op grond van nieuwe feiten of omstandigheden kan de burgemeester het bevel wijzigen ten nadele van betrokkene.

Wet MBVO art. 172b Gemw: zorgbevel ('avondklok')

  • Duur drie maanden
  • Richt zich de facto tegen 12minner
    • die herhaaldelijk in groepsverband de openbare orde heeft verstoord, bij ernstige vrees voor verdere verstoring van de openbare orde
  • Richt zich de iure tegen de ouders/verzorgers

Wet MBVO art. 172b Gemw: ouders/verzorgers

  • Ouders/verzorgers houden de 12minner binnen tussen 20.00 uur en 06.00 uur
    • tenzij: de ouder de 12minner begeleidt
    • ofwel: de ouder doet de 12minner begeleiden door 1 of 2 door de burgemeester aan te wijzen volwassen derden
  • Bij overtreding ouder: art. 184 Sr

Wet MBO art. 509hh Sv: wanneer kan de ovj gedragsaanwijzing opleggen?

Titel IID Gedragsaanwijzing ter beëindiging van ernstige overlast
  • Officier van Justitie kan gedragsaanwijzing opleggen indien:
    • Ernstige bezwaren bestaat dat de ordeverstoring werd veroorzaakt door of verband hield met een strafbaar feit, en grote vrees voor herhaling bestaat;
    • Verdenking strafbaar feit met vrees voor ernstig belastend gedrag tegen personen of herhaald gevaar voor goederen (ordeverstoring niet nodig)
  • Secuur: Hof Amsterdam 9 september 2014, ECLI:3750

Wet MBVO art. 509hh Sv: inhoud gedragsaanwijzing officier van justitie

  • Gebiedsverbod ('zich niet ophouden')
    • anticumulatie in art. 172a lid 3 Gemw
  • Contactverbod
  • Meldplicht
  • Plicht tot voortzetten bestaand hulpverleningscontact
  • Duur: 90 dagen, drie keer verlengbaar,
    • tenzij eerder onherroepelijke uitspraak strafrechter of strafbeschikking
    • tenzij geen strafrechtelijke vervolging wordt ingesteld
  • Bij overtreding: art. 184a Sr

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo