Seksuologie binnen de medische psychologie

25 belangrijke vragen over Seksuologie binnen de medische psychologie

Wat is gezonde seks? Aan welke drie kenmerken voldoet het?

Gezonde seks = Elke vorm van seks waarbij mensen tevreden zijn en er geen schade wordt gedaan aan iemand
- Gebaseerd op consensus
- Vrij van schade
-Plezierig

Biopsychosociale factoren spelen een rol bij (on)gezonde seks. Om welke biologische, psychologische en sociaal/culturele factoren gaat het dan? Licht er drie toe bij ieder

- Biologisch/fysiologisch: anatomische beperkingen, hormonen, chronische ziekten, operaties, medicatie bijwerkingen, hypertone bekkenbodemspieren
- Psychologisch: eigenwaarde, (faal)angst, depressie, aandacht, love skills, hechting
- Sociaal cultureel/relationeel: culturele normen/waarden, relatie, partners (fysiek/mentaal), gezondheid, communicatie met partner

Als we kijken naar seks in het brein, welke twee dingen zijn dan bekend over de relatie tussen het brein en seks?

- Seksuele stimuli activeren emotie-motivatie gebieden
- Testosteron en dopamine moduleren activiteit
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Er is gekeken of de emotie-motivatie gebieden in het brein al zouden reageren op seksuele stimuli als de stimuli op een onbewust niveau verwerkt zou worden. Hierbij werd gekeken wat de invloed was van dopamine door 53 gezonde jonge mannen dubbelblind in te delen in drie groepen (dopamineverhoger, dopamineverlager en placebo) en hierbij een onbewuste seksstimuli taak te geven. Wat waren de resultaten? Licht toe a.d.h.v twee punten en beschrijf de conclusie

- De activiteit in de emotie motivatie gebieden (nucleus accumbens en anterior cingulate cortex) was hoger bij seksuele stimuli dan neutrale stimuli
- Bij proefpersonen die dopamineverhoger (levo-dopa) hadden gebruikt was de activiteit in de emotie motivatie gebieden sterker, bij proefpersonen die dopamineverlager (haloperidol) hadden gebruikt lager en de placebogroep zat ee tussenin
- Conclusie: het brein is zeer gevoelig voor stimuli en dopamine moduleert de reactie van het brein: meer versterkt, minder remt activatie bij seksuele stimulatie

Het brein, ziekte en seks heeft invloed op de seksualiteit op meerdere manieren. Noem er vier

- Hersenbeschadiging leidt vaak tot verminderde seksuele respons, soms ontremming
- Neurologische aandoeningen (zoals multiple sclerosis en Parkinson) hebben invloed op de seksualiteit
- Psychofarmaca (anti-depressiva, anti-psychotica) hebben remmend effect op het seksueel functioneren
- Verlaagd testosteron leidt onder een bepaalde grens tot een verminderd verlangen en verminderde opwinding

Er ontstaan genitale veranderingen bij seksuele opwinding. Licht de veranderingen toe bij mannen en vrouwen

Er ontstaan genitale veranderingen bij seksuele opwinding:
- Mannen: toename volume zwellichamen (erectie)
- Vrouwen: Sterker doorbloed raken vaginawand (lubricatie/nat worden, zwelling clitoris)

In het lab kan je veel verschillende dingen meten met betrekking tot seks. Licht er drie toe

In het lab kan je veel verschillende dingen meten:
- Fysieke seksuele veranderingen bij mannen: verandering in penisomtrek (optreden erectie) kunnen we meten aan de hand van een rekbandje
- Fysieke seksuele veranderingen bij vrouwen: de vaginale doorbloeding (vaginale pulse amplitude) kan worden gemeten aan de hand van vaginale fotoplethysmograaf (tampon met licht en een sensor)
- Beleving: de beleving en gevoelens worden uitgevraagd aan de hand van een aantal vragen (in welke mate voelde u zich seksueel opgewonden, prikkelend gevoel van uw geslachtsdelen, prettig, beschaamd, boosheid of walging etc).

De mogelijkheden van psychofysiologisch onderzoek bij seks zijn breed. Naar welke drie dingen kan je dan kijken?

- Het effect van ziekte, operatieve ingrepen, farmaca
- Verschillen tussen mensen met en zonder seksuele dysfuncties
- Relatie genitale respons en seksuele gevoelens

Diabetes kan leiden tot seksuele problemen, alleen hoe dat komt is de vraag (psychologische of fysiologische factoren die bijdragen?). Onderzoek naar vrouwelijke ratten met diabetes toont drie dingen aan. Licht toe

- Afwijkingen in vascularisatie vaginale weefsel
- Minder vaginale en clitorale doorbloeding
- Minder proteïnen die betrokken zijn bij vaginale lubricatie

Diabetes kan leiden tot seksuele problemen, alleen hoe dat komt is de vraag (psychologische of fysiologische factoren die bijdragen?). Er is al onderzoek gedaan bij vrouwelijke ratjes, maar nu ook bij mensen. Onderzoek welke keek naar de seksuele respons bij 42 vrouwen met diabetes type 1 en 46 gezonde controles tonen vijf dingen aan. Licht toe

- Postmenopauzaal significant minder vaginale doorbloeding (geen verschil in doorbloeding tussen diabetes en controles)
- Geen significante verschillen in gevoelens van seksuele opwinding tussen diabetes en controlegroep
- Geen significante verschillen in vibration sensatie drempelwaarde
- Vrouwen met diabetes en neuropathie hebben minder clitorale gevoeligheid (vibratie)
- Vrouwen met diabetes en retinopathie (vaatschade) minder genitale doorbloeding
--> Conclusie: vrouwen met diabetes dus niet per se verstoorde seksuele opwindinggrespons, maar wel veranderingen bij vrouwen die complicaties hebben door diabetes

Ziekte kan impact hebben op de genitale respons op vier verschillende manieren. Licht toe

Ziekte kan impact hebben op de genitale respons op verschillende manieren:
- Vermindering doorbloeding door vaatschade (zoals bij diabetes, hart- en vaatziekten)
- Medicatie (bloeddrukverlagers)
- Zenuwschade: operaties of bestraling in het bekkengebied bij kanker
- Lager oestrogeen (menopauze): vaginale atrofie en droogheid

Er is onderzoek gedaan naar de genitale respons bij seksuele gevoelens. Betekenis van seksuele stimulus werd gevarieerd, waarbij man- of juist vrouwvriendelijk erotisch filmpje werd laten zien. De filmfragmenten waren gelijk qua aard en duur van getoonde seksuele handeling. Er werd vervolgens een meting gedaan van genitale & subjectieve seksuele opwinding bij mannen en vrouwen. De hypothese van de onderzoeker was dat seksuele gevoelens van vrouwen meer zouden worden bepaald door de betekenis van de situatie dan door hun genitale seksuele respons. Wat kwam er uit? Wat waren de drie conclusie punten?

- Genitale respons: geen verschil in genitale respons. Bij zowel mannen als vrouwen was er geen significant verschil tussen films
- Subjectieve seksuele respons: seksuele gevoelens zijn even sterk, maar bij vrouwvriendelijke film is er wel sprake van sterkere seksuele gevoelens

De conclusie is dus als volgt:
- Bij vrouwen voorspelt genitale respons seksuele gevoelens niet (vrouwen kunnen dus ook genitaal reageren als ze een seksuele situatie onprettig vinden)
- Bij vrouwen worden seksuele gevoelens meer bepaald door betekenissen van stimulus en de context
- Bij mannen worden seksuele gevoelens meer bepaald door sterkte van genitale respons

Emotie kan worden gereguleerd door aandachts focus en dit is ook belangrijk bij seks. Er zijn hierbij twee soorten focus. Licht ze toe

Emotie kan worden gereguleerd door aandachts focus. Er zijn hierbij twee soorten focus:
- Hot focus: sterk betrokken bij focus op fysieke en emotionele sensaties
- Cool focus: observeerder met focus op neutrale fysieke karakteristieken

In een onderzoek werd gekeken naar seksuele opwinding en regulatie door aandachts focus. Het onderzoek werd gedaan bij gezonde mannen en vrouwen, door herhaalde aanbieding van een erotische filmclip, dan een nieuwe clip en dan weer dezelfde. Er waren hierbij 3 aandachts focus groepen: hot, cool en controle. Vervolgens werd gekeken naar de genitale en subjectieve seksuele opwinding. Wat kwam eruit? Licht toe aan de hand van 4 punten

- De aandachts focus had geen reactie op die genitale reacties (deze kwam in gelijke mate bij drie groepen op gang)
- Tijdens herhaalde aanbieding van dezelfde clip nam het gevoel van opwinding af
- Het aanbieden van een nieuwe clip (nieuwe stimulus) dan gaat de opwinding bij zowel mannen en vrouwen erg omhoog
- Een hot focus leidt tot sterkere seksuele gevoelens, een cool focus leidt tot minder sterkere seksuele gevoelens en de controlegroep zat hier tussenin
--> Je focus in een seksuele situatie heeft effect op de sterkte of intensiteit van je emotionele ervaring

Je focus in een seksuele situatie heeft effect op de sterkte of intensiteit van je emotionele ervaring. Psychische factoren spelen dus een rol bij seksualiteit. Om welke factoren gaat het dan? Noem er minimaal 4

- Aandacht en betekenis
- Angst
- Depressie
- Vermoeidheid
- Relatieproblemen
- Negatief lichaamsbeeld
- Negatieve ervaringen

Wat zijn vier veel voorkomende seksuele dysfuncties bij mannen en vier veel voorkomende seksuele dysfuncties bij vrouwen volgens Laan & Lunsen (2019)?

Seksuele dysfuncties bij mannen:
- Hypoactief seksueel verlangenstoornis (verminderd seksueel verlangen)
- Erectiestoornis
- Vroegtijdige ejaculatie
- Geremde zaadlozing/anorgasmie
Seksuele dysfunctie bij vrouwen:
- Opwindingsstoornis
- Genitopelviene pijn/penetratiestoornis
- Orgasmestoornis
- Seksuele disfunctie door ziekte of een middel


Als we het hebben over seksuele disfunctie (verminderde seksuele functie met distress), wat is daar dan over bekend? Noem het hoofdkenmerk en wat hierover bekend is bij vrouwen, mannen en meisjes/jongens

15% vrouwen en 11% mannen heeft vaak of altijd, behoorlijk of ernstig last van op zijn minst 1 seksueel probleem
- Vrouwen (meer seksuele problemen bij jonge vrouwen): verminderd seksueel verlangen, lubricatie, pijn en orgasmeproblemen
- Mannen (meer seksuele problemen bij volwassen mannen): erectie en orgasmeproblemen
- Meisjes (16 t/m 24) rapporteren meer seksuele problemen dan jongens (orgasmeproblemen, pijn bij vrijen).

Als we het hebben over seksueel geweld, dan zijn daar cijfers over bekend. Noem drie kenmerken

- 22% van de vrouwen heeft ervaring met seksueel geweld (53% als je ongewenst aanraken en zoenen meeneemt)
- 6% van de manen heeft ervaring met seksueel geweld (19% als je ongewenst aanraken en zoenen meeneemt)
- Slachtoffers van seksueel geweld hebben twee keer zo vaak seksuele klachten als niet slachtoffers

Als we het hebben over seksueel plezier, dan rapporteert 92% van de mannen dat ze seks plezierig vinden, in tegenstelling tot 75% van de vrouwen. Seksueel plezier is van belang. Waarom? Noem vier punten

- Het is fijn
- Een belangrijk aspect van liefde
- Lust voor het leven
- Kan seksuele problemen voorkomen
- Kan (deels) ongewenste seks voorkomen
- Leidt tot langer leven
- Seksueel assertiever
- Betere partner communicatie
- Grotere relatie kwaliteit
- Minder stress en angst

Als je seksualiteit ter sprake brengt als psycholoog, hoef je niet per direct een seksueel probleem te moeten oplossen. Het stepped-care model is een goede benadering en bestaat uit vier punten (dit heet het PLISSIT model). Licht toe

- Toestemming (P; permission): bespreekbaar maken van seksualiteit en toestemming geven aan patiënten om over seksuele issues te praten
- Beperkte informatie (LI; limited): beperkte informatie geven over seksuele bijwerkingen van medische behandelingen
- Specifieke suggesties (SS): specifieke suggesties geven gebaseerd op een volledig evaluatie van de problemen die gerepresenteerd worden
- Intensieve therapie (IT): verwijzing naar intensieve therapie bestaat uit psychologische interventies, sekstherapie en biomedische interventies

Een seksuele behandeling bestaat uit verschillende onderdelen. Licht er minimaal 4 toe

Een seksuele behandeling bestaat uit de volgende onderdelen:
- Wegnemen prestatiedruk (“coitusverbod”; tijd geen penetratie seks hebben)
- Sensate focus: concentratie op eigen lichaam en zintuigen
- Systematische desensitisatie: angst hiërarchie
- Cognitieve interventies
- Traumaverwerking: als er sprake is van onverwerkt seksueel trauma
- Versterken autonomie op gebied van seksualiteit (vooral bij vrouwelijke clienten)
- Bekkenfysiotherapie
--> De meeste seksuele problemen doen zich in de partnercontext voor: dus partner wordt ook betrokken bij diagnostiek en behandeling

Cognitieve gedragstherapie wordt toegepast om pijn bij seks te verminderen. Wat is het doel en wat zijn de zes focus punten?

Doel: pijn reductie en beter seksueel functioneren

Focus:
- Doorbreken vicieuze cirkel (stop pijn)
- Angst voor pijn
- Zin en opwinding
- Bekkenbodem ontspanning
- Self-efficacy
- Partnerrelatie

Cognitieve gedragstherapie wordt gegeven in een groep, met 6-8 vrouwen per groep en 2 vrouwelijke therapeuten. De therapie bestaat uit 10 sessies van twee uur. Het kan ook individueel of per paar gegeven worden, waarbij er 3 a 4 keer per week huiswerk oefeningen worden meegegeven. Welke vijf dingen sworden behandeld bij sessie 1 tot 5?

Sessie 1 tot 5
- Coitus/pijn verbod
- Optimale verzorging vulvaire huid
- Psycho-educatie: pijn, angst en spierspanning
- Ontspanningsoefeningen, bekkenbodem
- Stapsgewijze exposure oefeningen: penetratie in kleine stapjes met vingers en/of pelottes (uitdoving van angst voor pijn en meer self efficacy)

Cognitieve gedragstherapie wordt gegeven in een groep, met 6-8 vrouwen per groep en 2 vrouwelijke therapeuten. De therapie bestaat uit 10 sessies van twee uur. Het kan ook individueel of per paar gegeven worden, waarbij er 3 a 4 keer per week huiswerk oefeningen worden meegegeven. Welke vier dingen worden behandeld bij sessie 6 t/m 10?

Sessie 6 tot 10
- Sensate focus oefeningen met partner (strelen, van niet genitaal naar genitaal)
- (Seksuele) communicatie in relatie
- Op zoek naar nieuwe plezierige seksuele activiteiten
- Stapsgewijze exposure oefening met partner (van vingers/pelottes naar stapsgewijze penetratie met de penis)

Cognitieve gedragstherapie kan worden gegeven bij een paar. Welke vier dingen worden behandeld bij partnersessies?

Partnersessies
- Coitusverbod en hoe daarmee om te gaan
- Rol van de partner tijdens de behandeling
- Seksuele communicatie
- Wat gaat er goed, wat kan er beter

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo