Aandacht en bewustzijn - Selectieve aandacht: hoe goed kunnen we ons concentreren?

35 belangrijke vragen over Aandacht en bewustzijn - Selectieve aandacht: hoe goed kunnen we ons concentreren?

Hoe heet het proces waarbij 1 boodschap uit de omgeving geselecteerd wordt voor bewuste verwerking en de andere boodschappen onderdrukt worden?

Selectieve aandacht.

Mate van selectieve aandacht neemt toe gedurende de kindertijd en af als mensen ouder worden. Capaciteit is het grootst bij jongvolwassenen.

Waarom moeten we selecteren een stimuli uitsluiten?

omdat er een grens is aan wat we in ons hoofd kunnen houden en waarop we kunnen reageren.

Wat is selectieve aandacht?

Dit is het proces waarbij 1 boodschap uit de omgeving geselecteerd wordt voor bewuste verwerking en de andere boodschappen worden onderdrukt.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat zijn de 2 grote onderzoeksgebieden van aandachtspsychologen?

  1. selectieve aandacht: hoe goed kunnen mensen zich op op 1 infobron concentreren en afleiders negeren.
  2. verdeelde aandacht: hoe goed zijn mensen in het uitvoeren van meerdere taken.

Bespreek 3 modellen van selectieve aandacht

1. filtering (vroege selectie).  filter tussen sensorisch en korte termijn geheugen
2. late selectie: alle signalen gaan naar korte termijn geheugen waar ze bewust of onbewust worden verwerkt en gefilterd
3. attenuatie theorie: door aandacht te rihten op stimulus wordt deze vesterkt, en andere verzwakt. nadien selectie (ook onbewust)

Wat kunnen we zeggen over selectieve aandacht en pasgeborenen?

De mogelijkheid om aandacht te richten is al vanaf de geboorte aanwezig. Pasgeborenen kunnen ervoor zorgen dat hun informatiecapaciteit niet overbelast. Ze doen aan actieve selectie en filtering van kenmerken uit de omgeving. 

Wie onderkende het belang van selectieve aandacht en wanneer?

Tichener in 1908 (structuralisme). Hij vond dat aandacht een van de belangrijkst onderwerpen voor experimentele psychologie was.

Noem drie theorieën m.b.t. selectieve aandacht.

1. De filtertheorie ook wel aandachtstheorie met vroege selectie (Broadbent (1958))

2. De aandachtstheorie met late selectie (Moray (1959))

3. Attenutietheorie (Treisman (1960))

Waarvoor is, volgens de feature-integration theorie, selectieve aandacht nodig?

om de verschillende kenmerken van voorwerpen samen te voegen tot een kenmerkenlijst die gebruikt wordt voor patroonherkenning (zie hfdst 4 waarneming).
bv elementen als randen, helderheid worden als eerste vanuit het sensorische geheugen naar het ktg gehaald.in het preattentieve proces.

Op die manier maak je verschillend 'kaarten'. Om deze kaarten met elkaar te verbinden is bewuste verwerking nodig (= stadium 2)

Wie voerde een onderzoek m.b.t. selectieve aandacht waarbij onderzocht werd hoe het komt dat we niet in de war raken als we twee sprekken tegelijk horen?

Colin Cherry (1950)

Kunnen baby's hun aandacht vanaf de geboorte richten?

Ja, zuigelingen zijn geen passieve ontvangers maar zoekende en selectieve waarnemers.

Wat zegt Lavie over selectieve aandacht

hoe meer aandacht aan 1 aak moet gegeven worden hoe minder er overblijft voor andere stimuli

Hoe luidt de attenuatietheorie en van wie is deze theorie?

Deze theorie lijkt op de filtertheorie. Maar met dit verschil dat het filter stimuli die we niet bewust willen verwerken, blokkeert. terwijl de attenuatietheorie er vanuit gaat dat ze niet worden geblokkeerd, maar worden verzwakt.

attenuatie = Demping
Het verzwakken of in kwaliteit afnemen (vervorming) van een verzonden signaal naarmate het verder van de oorsprong komt

Wat kun je zeggen over de mate van selectieve aandacht bij baby's, jong-volwassenen en ouderen?

De capaciteit om de aandacht te richten en te verdelen is het grootst bij jongvolwassenen.

Vanaf welke leeftijd hebben mensen de mogelijkheid om hun aandacht te richten?

al vanaf de geboorte. Pasgeborenen kunnen er al voor zorgen dat informatie hun aandachtscapaciteit niet overbelast. er is dan al sprake van selectieve aandacht en filtering van stimuli.

Geef voorbeeld van top-down vs. bottumup controle van aandacht.  Welke heeft prioriteit?

top-down: bv. beslissen waar je aandacht op richt
bottom-up: bv. alarm

exogene prikkels (bottom-up) hebben prio op endogene (top-down) - noot: enkel als prikkel in overeenstemming met doel dat persoon nastreeft 

Hoe luidt de theorie met late selectie en van wie was deze theorie?

Deze theorie gaat er vanuit dat alle stimuli vanuit het sensorische geheugen naar het ktg gaan, en dat pas daar de selectie plaatsvindt van welke stimuli bewust verwerkt worden.

We nemen dus meer stimuli mee naar ons ktg dan de stimuli die we bewust verwerken. het kan dus zijn dat deze onbewuste stimuli ons gedrag toch beïnvloeden ....

Hoe luidt de filtertheorie van Broadbent?

Broadbent ging er vanuit dat stimuli van alle zintuigen terecht kwamen in het sensorische geheugen. Het ktg selecteert hieruit de stimuli die iemand op dat moment nodig heeft voor bewuste verwerking.

Deze theorie wordt aandachtstheorie met vroege selectie genoemd.

Wat zijn beperkingen ten gevolge van selectieve blindheid?

veranderingsblindheid

Wat verstaan we onder het cocktailpartyfenomeen en van wie was dat?

het verschijnsel dat mensen een gesprek kunnen volgens zonder last te hebben van alle andere gesprekken die op de achtergrond gevoerd worden.
Cherry (1950).

Wat kan de aandachtstheorie met vroege selectie goed verklaren en waar had de theorie moeite mee?

Goed verklaren: hoe mensen hun aandacht op 1 kanaal richten.
Moeite met: feit dat mensen in bepaalde gevallen toch info uit het genegeerde signaal opnemen.

Hoe verloopt dat vaardigheid aandacht te verdelen over meerder taken gedurende het leven?

Gedurende de kindertijd neemt de mogelijkheid toe en bij het ouder worden weer af.

Uit onderzoek is gebleken dat genegeerde info niet volledig onderdrukt wordt ten hoogte van de gewaarwording. Welke info komt toch vaak door?

Het horen van je naam.

Noem 3 verschillende verklaringen om lekken in het filter te verklaren.

  1. luisteraar verplaatst op geregelde momenten het filter even naar een ander sensorisch kanaal.
  2. woorden uit een ander gesprek worden niet weggefilterd op het sensorische nivo, maar worden onbewust waargenomen: aandachtstheorie met late selectie
  3. attentuatie-theorie

Leg de attentuatietheorie uit. En van wie is deze theorie?

Treisman. Het filter verzwakt signalen bij de overgang van het sensorische- naar het kortetermijngeheugen.
Hoe meer aandacht nodig is voor de geselecteerde stimulus, hoe minder er over blijft voor andere stimuli.

Deze theorie is de beste verklaring voor werking van de selectieve aandacht.

Hoe wordt de feature-integration theorie ook wel genoemd en leg deze theorie uit.
En van wie is deze theorie?

Kenmerkintegratie-theorie van Treisman&Gelade

Hoe makkelijk kun je een stimulus uit andere stimuli selecteren (voorbeeld rode letter S tussen zwarte letters S gaat heel makkelijk, rode letter S tussen rode letters T en zwarte letters S kost meer tijd).

Leg het discussiepunt uit of selectie aandacht plaatsgebonden of voorwerpgebonden is?

Er werd altijd aangenomen dat selectieve aandacht plaatsgebonden was. Dat we onze aandacht als een zaklantaarn van plaats naar plaats brachten. Er zijn echter ook aanwijzingen dat we onze aandacht van voorwerp naar voorwerp laten gaan, als er ruimte tussen de voorwerpen is.

Op basis van 2 bevindingen stelden Treisman en Gelade vast dat visuele perceptie in 2 stadia verloopt. Welke 2 bevinden en noem de 2 stadia.

Bevindingen:
  1. zoektocht naar 1 kenmerk gaat snel
  2. zoektocht naar conjunctie van kenmerken vergt inspanning en tijd.

2 stadia:

  1. preactief proces (proces dat plaatsvindt voordat de aandacht een rol speelt). Ook wel 'pop-out effect' genoemd. (rode letter S tussen de zwarte).
  2. Verschillende kenmerken van een stimulus worden geintegreerd tot 1 geheel. Dit proces vereist energie en verloopt serieel (het ene voorwerp wordt na het andere verwerkt). Dit vereist een vorm van verwerking waarbij selectieve aandacht nodig is om de kenmerken aan elkaar te binden.

Binnen het onderzoek naar de selectieve aandacht staan een aantal vragen centraal die veel discussie uitlokt hebben en ons een beter inzicht opleveren in hoe selectieve aandacht werkt. Noem 3 discussiepunten.

  1. selectieve aandacht als zaklantaarn of als zoomlens.
  2. bottom-up vs top-down processen
  3. is selectieve aandacht plaatsgebonden of voorwerpgebonden?

Leg het discussiepunt van de selectieve aandacht als zaklaarn of als zoomlens uit.

Zaklantaarn die van ene plek naar de andere gaat, zoomlens die in- en  uitzoomt. Uit onderzoek blijkt dat beide vergelijkingen wellicht opgaan.  Er zijn wel grote individuele verschillen. Mensen die bv veel  videogames doen leren beter hun visuele aandacht te verdelen.

Leg het discussiepunt van de selectieve aandacht van bottum-up vs top-down processen uit.

Bij top-down (endogene) controle bepaalt onze geest waar we onze aandacht op richten.
Bij bottom-up (exogene) controle wordt onze aandacht gevangen door een gebeurtenis in de omgeving.

Uit onderzoek blijkt dat exogene prikkels alleen voorrang hebben op endogene prikkels als hun eigenschappen overeenstemmen met eigenschappen waar de persoon naar op zoek is.

Leg het discussiepunt van de selectieve aandacht van plaats- of voorwerpgebonden uit.

Uit onderzoek is gebleken dat aandacht plaats- en voorwerpgebonden is (dus niet alleen de plaats bepaald of we de prikkel aandacht zullen geven maar ook het feit dat we aandacht voor 1 voorwerp hebben).

Het feit dat we moeten selecteren betekent dat we sommige dingen over het hoofd zullen zien. Noem 1 voorbeeld.

Veranderingsblindheid (blind voor veranderingen). Tijdens onze oogbewegingen zijn we 'even' blind (40 msec, 3 a 4 keer per seconde). Als je tijdens deze oogbewegingen het beeld veranderd zullen we dat niet opmerken. Als er geen oogbewegingen worden uitgevoerd zie je verandering wel. 
Niet alleen een oogbewegingen maar ook een korte flikkering zorgt vaak voor veel veranderingen die we missen. Zelfs langere wisselingen (filmpje plank en wisselen van gesprekspartner) wordt vaak niet opgemerkt.

Veranderingsblinkheid is een mooie illustratie voor .......

..... het feit dat wij meestal de illusie hebben meer uit onze omgeving op te nemen dan we in werkelijkheid doen.

Meestal levert veranderingsblindheid geen problemen op. Wanneer wel?

Als dit aanleiding geeft tot een ongeval. Ontwerpers en ergonomen moeten hiermee rekening houden om een veilige omgeving te creeren.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo