Startpagina / Samenvattingen / Recht in context een inleiding tot de rechtswetenschap / rechtstaat-vweu-eu

De democratische rechtsstaat: recht, gemeenschap en politiek

24 belangrijke vragen over De democratische rechtsstaat: recht, gemeenschap en politiek

Twee basisgedachten van de democratische rechtsstaat.

Dat burgers invloed hebben op en participeren in politiek en bestuur (democratie) en dat overheidsmacht gebonden is aan maatstaven en regel. (Rechtsstatelijkheid)

Hoe zag Socrates de Griekse stadstaat?

Hij zag Athene als een kudde, omdat ze zelfbesturend is, vooral omdat degene met kennis regeerden over degenen die geen kennis hadden.

Directe en indirecte democratie

Bij directe democratie regeert het volk direct zichzelf (zonder tussenkomst van vertegenwoordigers).Bij indirecte of vertegenwoordigende of representatieve democratie kiest het volk vertegenwoordigers die namens het volk besturen.

Welk wereldbeeld verandert er in de Verlichting?

Voor de Verlichting was het wereldbeeld dat de mens moest leven in akkoord met hun bestemming; Telos. In de Verlichting leeft men volgens zijn eigen vrije wil.

Nederland direct of indirecte democratie?

Nederland is een indirecte democratie (zie bijvoorbeeld artikel 50 Grondwet), maar kent wel elementen van directe democratie: (raadgevend) referendum, burgerinitiatief en internetconsultatie.

Waarom was Thomas Hobbes overtuigd van een maatschappelijk contract?

Omdat de mens volgens hem wolven waren, die regels nodig hadden om normaal te kunnen leven. Om de veiligheid vast te stellen, wordt de vrijheid overgegeven aan de vorst.

Procedurele benadering van democratie

Volgens de procedurele benadering (kijkend naar alleen de vorm) beperkt democratie zich tot een vorm van besluitvorming: iedere burger heeft een stem en de meerderheid beslist.Belangrijkste kenmerken zijn:-actief kiesrecht;-passief kiesrecht;-meerderheidsregel.

Wat houdt het sociaal atomisme in en in hoeverre ging deze akkoord met Verlichtingsfilosofie?

Het sociaal atomisme stelt dat de mens als individueel compleet onafhankelijk en individueel is. Dit komt overeen met Verlichtingsfilosofen zoals John Locke, die uitgaan van de natuurlijke vrijheid en onafhankelijkheid van de mens.

Wat was John Stuart Mill's opvatting over vrijheid?

Hij stelde dat vrijheid alleen ingeperkt mag worden om te voorkomen dat een ander individueel wordt geschaad.

Welke ontwikkeling maakte het individualisme in de loop van de twintigste eeuw?

Het idee van individualisme veranderde van traditie en burgerlijk arbeidsmoraal naar zelfexpressie en individuele leefstijlen/opvattingen.

Welke tegenbeweging voor het individualisme kwam in de twintigste eeuw op?

Het communitarisme. Deze stroming stelt dat de mens niet los is te zien van zijn gemeenschap.

Uitdagingen democratische rechtsstaat

In dit verband kan er gewezen worden op een aantal ontwikkelingen:-sociaal: mobiliteit burgers;

-economisch: globalisering van markten
;-technologisch: steeds verdere informatisering
;-Europeanisering en internationalisering van problemen (vgl. milieu);-verschuiving van de macht naar grotere of juist kleinere verbanden dan de natie-staat.

Later worden deze ontwikkelingen als volgt samengevat:-internationalisering van de rechtsorde;-individualisering van burgers;-informatisering van de rechtsstaat.

Wat voor controlemechanismen zijn er om de besluitvorming te controleren?

- ministriële verantwoordelijkheid; de minister is verantwoordelijk voor zijn eigen beleid en de koning.
- vragenrecht
- het aannemen van moties
- openbaarheid van besluitvorming

Wat is het meest vooraanstaande kenmerk van de rechtstaat?

'Rule of law'. De wet heerst, ook over de overheid. Volgens Venn Dicey heeft rule of law drie betekenissen;
- de uitoefeningsmacht van de overheid is beperkt aan de wet
- Gelijkheid voor de wet
- Constitutionele principes zijn het gevolg van het beschermen van de rechten van de burger.

Wat zijn de vereisten voor een rechtstaat?

- het legaliteitsbeginsel; elk overheidsoptreden moet worden gerechtvaardigd in de wet
- de trias politica; machten worden gescheiden en gecontroleerd.
- Grondrechten
-Toegang tot de rechter; elke burger heeft recht op een (eerlijk) proces.

Wat is het verschil tussen positieve en negatieve vrijheid?

Bij positieve vrijheid krijg je een recht om iets te doen, en bij negatieve vrijheid krijg je een recht die jou ergens van beschermd. Vrijheid van meningsuiting is zowel een positief als negatief recht.

Wat is de verhouding tussen een democratie en een rechtstaat?

De democratie kan niet functioneren zonder de rechtsbeginsels uit de rechtstaat, maar een rechtstaat kan ook niet functioneren zonder de democratische participatie van de burgers.

Wat zijn de drie belangrijkste intergouvernementele organisaties waar Nederland in zit?

- De EU
- De Raad van Europa
- de Verenigde Naties (VN)

Nederlandse burger bij het EHRM

Als hij van mening is dat hij slachtoffer is van een schending door een verdragsluitende partij van de rechten die voortvloeien uit het EVRM en als alle nationale rechtsmiddelen zijn uitgeput. Art 34 en 35 EVRM.

Hoe heten de twee verdragen die verantwoordelijk zijn voor de werking van de EU?

- het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU); deze regelt wat de taken van de EU zijn.
- het Verdrag betreffende Werking van de Europese Unie (VWEU); deze regelt waar de EU zich mee bezig houdt.

Wat zijn de vijf belangrijkste instellingen van de EU?

- de Europese Raad; hoogste orgaan in de EU. De wereldleiders van de lidstaten zijn verantwoordelijk voor het algemene beleid.
- de Raad van Ministers; zij treden op als wetgever en stellen de begroting vast
- De Europese Commissie; de uitvoerende macht van de EU
- Het Europees Parlement; verantwoordelijk voor de wetgeving van de EU; wetgevende macht
- het Hof van Justitie van de Europese Unie; rechterlijke macht

Bevoegdheden Hvj EUropese unie

Het berechten van geschillen tussen instellingen van de Europese Unie en lidstaten met betrekking tot de nakoming van verplichtingen van unierecht. Art. 258 VWEU ev.2) Het toetsen van de rechtsgeldigheid van besluiten van de Europese Unie op initiatief van instellingen, lidstaten en soms )(rechts)personen. Art. 263 VWEU.3) Het beslissen over acties tegen de Europese Unie op basis van een contract of onrechtmatige daad. Art. 268 en art 340 VWEU.4) Het geven van prejudiciële beslissingen. Art. 267 VWEU

Prejudiciele beslissing van het hof van de Europese unie.

Een prejudiciële beslissing is een uitleg van het recht van de Europese Unie die het Hof van Justitie van de Europese Unie geeft op verzoek van een nationale rechter. Daarin worden bijvoorbeeld bepalingen uit één van de verdragen, verordeningen of richtlijnen uitgelegd. Het doel van deze bevoegdheid is het bevorderen van een uniforme uitleg van het recht van de Europese Unie.

Democratiebegrip, minimale eisen?

- actief kiesrecht (stemrecht)
- passief kiesrecht (recht om te participeren)
- meerderheidsregel

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Recht in context een inleiding tot de rechtswetenschap | 9789089748249 | Sanne Taekema

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

De democratische rechtsstaat: recht, gemeenschap en politiek

24 belangrijke vragen over De democratische rechtsstaat: recht, gemeenschap en politiek

Twee basisgedachten van de democratische rechtsstaat.

Hoe zag Socrates de Griekse stadstaat?

Directe en indirecte democratie

Welk wereldbeeld verandert er in de Verlichting?

Nederland direct of indirecte democratie?

Waarom was Thomas Hobbes overtuigd van een maatschappelijk contract?

Procedurele benadering van democratie

Wat houdt het sociaal atomisme in en in hoeverre ging deze akkoord met Verlichtingsfilosofie?

Wat was John Stuart Mill's opvatting over vrijheid?

Welke ontwikkeling maakte het individualisme in de loop van de twintigste eeuw?

Welke tegenbeweging voor het individualisme kwam in de twintigste eeuw op?

Uitdagingen democratische rechtsstaat

Wat voor controlemechanismen zijn er om de besluitvorming te controleren?

Wat is het meest vooraanstaande kenmerk van de rechtstaat?

Wat zijn de vereisten voor een rechtstaat?

Wat is het verschil tussen positieve en negatieve vrijheid?

Wat is de verhouding tussen een democratie en een rechtstaat?

Wat zijn de drie belangrijkste intergouvernementele organisaties waar Nederland in zit?

Nederlandse burger bij het EHRM

Hoe heten de twee verdragen die verantwoordelijk zijn voor de werking van de EU?

Wat zijn de vijf belangrijkste instellingen van de EU?

Bevoegdheden Hvj EUropese unie

Prejudiciele beslissing van het hof van de Europese unie.

Democratiebegrip, minimale eisen?

Samenvattingen die gerelateerd zijn aan Het rechtsbegrip indeling van het juridische landschap - Het rechtsbegrip: het driehoekmodel van recht

Recht in context een inleiding tot de rechts…

Management & Organisatie in Balans Deel 1A V…

Op niveau : tweede fase : taalvaardigheid Ne…

Maatschappijwetenschappen massamedia

Levensloopsociologie

Samenlevingen

Geschiedeniswerkplaats 2 HV Informatieboek

Hoofdlijnen Nederlands recht

De grondslag van het vermogens- en ond.recht…

Opvoedingsondersteuning als bijzondere vorm …

Methodisch werken in de materiële hulp- en d…

Memo 3 vmbo-kgt handboek