Startpagina / Samenvattingen / Recht in context een inleiding tot de rechtswetenschap / rechtswetenschap-scholastiek-solidariteit

Recht als wetenschap

31 belangrijke vragen over Recht als wetenschap

Waar ligt de oorsprong van de zogenaamde 'begriffsjurisprudenz'?

Dit verwijst naar de ontwikkeling in Duitsland tijdens de achttiende en negentiende eeuw, waarin het Romeins recht werd gebruikt als een juridisch begrippen systeem waarin geen rekening werd gehouden met ethische of sociale factoren. Dit is een erg rechtspositivistische stroming.

Wat is het punt van begriffsjurisprudenz?

De algemene begrippen van het recht dicteren de beslissing, en spelen dus een dominante rol in de rechtsvinding.

Van welke twee soorten differentiatie is er sprake van omtrent de toenemende zelfstandigheid van het recht?

- Interne differentiatie; er is een verschil tussen de rechtswetenschap en andere wetenschappen
- externe differentiatie; rechtswetenschap wordt verdeeld in steeds meer subdisciplines

Hoe werd de rechtswetenschap in de negentiende eeuw beschouwd in maatschappelijke zin?

Zij werd gezien als de wetenschap van de samenleving, hieruit stroomde dan ook de sociale wetenschap als een vorm van interne differentiatie

Door welke nieuwe wettelijke benadering ontstond de economische wetenschap?

De benadering dat het rechtssysteem geen logisch systeem van regels was, maar eerder ervoor zorgde dat eigendom verdeeld werd over de samenleving. Een verdelingsmechanisme dus.

Wat vormde de opkomst van de antropologie (mensenstudie)?

Door de kolonisatie en en studie naar vreemde volken werd het verband tussen recht en collectieve cultuuruitingen bestudeerd.

Wat is het verschil in hoe de economische wetenschap en de antropologische wetenschap het recht zien?

De economische wetenschap ziet het recht als een verdelingsmechanisme, terwijl de antropologie het recht ziet als een cultuuruiting.

Waar was de antropoloog Sally. F. Moore van overtuigd?

Dat mensen zich niet laten leiden door rechtsregels, maar eerder door informele verwachtingen, rechten en verplichtingen.

Wat wordt verstaan onder 'mechanische solidariteit'?

Wanneer in een premoderne samenleving iedereen dezelfde functies en belangen heeft, bestaat er een solidariteit gebaseerd op gelijkheid.

Wat wordt verstaan onder 'organische solidariteit'?

Wanneer in een moderne samenleving er veel verschillende arbeidsfuncties en dus ook belangen zijn, vormt het recht de cohesie tussen al deze verschillende belangen. Het recht wordt gekenmerkt door een streven naar herstel, in plaats van vervolging.

Wat zijn volgens Weber de vier vormen van sociaal handelen?

- Affectief handelen; ingegeven door gevoel
- Traditioneel handelen; opgelegd door gewoonten
- Doelrationeel handelen; als middel tot een doel
- Waarderationeel handelen; als expressie van een waarde

Met welk opkomend fenomeen had de interne differentiatie van de rechtswetenschap te maken tijdens de twintigste eeuw?

De opkomst van het publiekrecht; het bestuursrecht. Het belang hiervan nam toe naarmate de overheid zich steeds meer met de samenleving begon te bemoeien.

Wat is het object van bestudering van het recht?

De teksten die samen de bronnen van het recht vormen. Denk aan de corpus juris in de middeleeuwen, en hedendaags de wetgeving, jurisprudentie, rechtsgeleerde literatuur, etc.

Op wat voor manier zorgt de dogmatiek voor zekerheid in het recht?

Rechtsdogmatiek geeft houvast omtrent de open texturen van de wet; zij heeft een heersende leer en articuleert bepaalde leerstukken om de onzekerheid en onvoorspelbaarheid weg te halen.

Welk belangrijk gegeven wordt uitgesloten in de klassieke opvatting van de rechtsdogmatiek?

De omgeving van het geldende recht.

Wat is het doel van de rechtswetenschap en hoe wordt dit bereikt?

Het oplossen van concrete casusposities door het vergaren van kennis en deze toe te passen in de rechtspraktijk. Hierbij worden gezaghebbende teksten gebruikt als vindplaatsen voor argumenten in rechtsoordelen.

Wat is het voornaamste verschil tussen de rechtswetenschap en de rechtspraktijk?

De rechtswetenschap kijkt meer naar analyse, ordening en systematisering van de rechtsstof. Je zou kunnen stellen dat de rechtswetenschap niet bezig is met de praktijk, maar theorievorming blijft altijd handig voor de praktijk.

Wat is de ontwikkeling van de methode van de rechtswetenschap?

In de middeleeuwen gebruikte men de scholastieke methode, waarna men in het voorbeeld van de oude Grieken het juridisch humanisme navolgden. Nu volgt men de hermeneutiek; de tekstanalyse en uitleg. Rechtswetenschap is nu dus een interpretatieve-argumentatieve discipline

Wat wordt in de rechtswetenschap direct tot haar omgeving gerekend?

Kennis uit andere disciplines, de samenleving, en het huidige moraal.

Wat voor ontwikkeling deed zich voor in de loop van de achttiende tot de twintigste eeuw omtrent de scheiding tussen recht en moraal?

Tijdens de achttiende eeuw was er een duidelijke scheiding tussen recht en moraal. In de twintigste eeuw vervaagde deze scheiding. Het recht werd nu getoetst aan de moraal, en de moraal werd gejuridiseerd.

Wat was de functie van het recht en die van het moraal tijdens de achttiende eeuw?

Het recht functioneert als sanctionering voor de huidige gedragsnormen; het heden. De moraal functioneerde als het ideaal qua normen waar mensen naar streefden; de toekomst.

Hoe is de grensvervaging tussen recht en politiek te verklaren?

Normaal gesproken geeft de politiek de inhoud van het recht, en geeft het recht de politiek vorm en stabiliteit. Maar nu wordt de logica van het recht ondergeschikt aan politieke wensen en is de rechter veel meer betrokken bij de politiek; zo functioneert hij in speciale gevallen als wetgever.

Wat voor gevolgen had de grensvervaging van het recht voor de jurist?

Hij moest naast juridische ook economische, culturele, sociale en psychologische aspecten erbij betrekken.

Wat voor opvatting kwam er als gevolg van de opkomst van de clerici?

Dat macht niet gebaseerd was op geboorte, maar op kennis van je vak.

Waar ligt de bakermat van de Europese wetenschap en hoe valt dit samen met de vernieuwde belangstelling naar het Romeins recht?

In Bologna. De oude 'Digesten' van Justinianus werden voorgelezen aan de studenten, die dan notities maken aan de kantlijn.

Hoe worden de notities die de bolognese studenten maakten genoemd?

Glossen.

Hoe werd er in Bologna naar de Digesten gekeken en hoe is dit karakteristiek voor de scholastieke methode?

Zij beschouwden deze teksten bijna net zo belangrijk als de Bijbel. Dit valt samen met de scholastieke methode, die stelt dat de tekst centraal staat. Er werd gestreefd om onduidelijke passages uit te leggen.

Hoe ontstond er in Bologna een wisselwerking tussen praktijk en wetenschap als resultaat van de scholastieke methode?

De glossen werden steeds uitgebreider en vormden zich tot juridische leerstukken, die op hun beurt weer in de praktijk gebruikt konden worden.

Op wat voor twee vlakken ging de scholastieke methode verder dan de oude Griekse methode?

- regels werden verder geabstraheerd tot rechtsbeginselen en een concreet rechtssysteem; corpus juris.
- algemene rechtsbegrippen werden verder ontwikkeld totdat deze universele gelding hadden, zoals het natuurrecht.

Wat waren de drie kenmerken van de scholastieke rechtswetenschap?

- abstracte kennis van het recht
- de spanning tussen tekst en rationaliteit van de methode; er werd kritischer gekeken naar de teksten
- samenloop met de opkomst van de universiteit.

Waar staat het juridisch humanisme voor?

Naar het voorbeeld van de oude Grieken, staat het juridisch humanisme voor bronnenonderzoek en tekstkritiek.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Recht in context een inleiding tot de rechtswetenschap | 9789089748249 | Sanne Taekema

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.