De persoon van de beslisser

19 belangrijke vragen over De persoon van de beslisser

Noem een aantal voorbeelden van mentale shortcuts/biases.

Enneking - Bewijswaardering en psychologische inzichten

- Framing
- Do no harm principle
- Status quo biases
- Self-serving bias
- Confirmation bias (op zoek naar informatie die eigen mening ondersteunt --> leidt tot overconfidence)
- Anchoring effect
- Hindsight bias
- Primacy effect

Wat wordt er bedoelt met het anchoring-effect? Welke voorwaarden gelden voor een dergelijk effect?

Enneking - Bewijswaardering en psychologische inzichten

Het proces waarin iemand (onbewust) een gegeven als startpunt (anker) neemt voor zijn besluit.

Voorwaarden:
- Het doel moet geschat kunnen worden;
- Er mag geen onzekerheid bestaan over het doel,
- Schatting moet kunnen plaatsvinden op lineaire schaal

Hoe kunnen volgens Enneking biases beperkt worden?

Enneking - Bewijswaardering en psychologische inzichten

Door:
- Beslissingsruimte te beperken; en
- Motiveringsplicht voor de rechters uitbreiden.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat is er uit het onderzoek van Lensink en Husken gekomen? Wat zijn de redenen voor hoge (en stijgende) werkdruk?

Lensing en Husken - De rechter is het zat

- Nederlandse rechters zijn ontevreden over hun:
  • werkdruk
  • bemoeienis politici
  • slechte wetgeving
  • veeleisende burger

- Redenen voor hoge (en stijgende) werkdruk:
  • Ingewikkeldheid zaken
  • Personeelsbeleid binnen rechterlijke organisatie
  • Gebrekkige digitalisering
  • Media

Wat is volgens Lensink en Husken het gevolg van de 'Haagse bemoeienis'?

Lensing en Husken - De rechter is het zat

De rechtspraak lijkt meer en meer een domein te worden waarop iedereen maar vrijelijk zijn kritiek kan spuien. Dat ondermijnt op den duur het noodzakelijk vertrouwen in de rechtspraak.

Politici stralen consequent uit het beter te weten dan de rechterlijke macht, dat is zeer schadelijk (en feitelijk onjuist).

Formeel gezien heeft de rechter een grote discretionaire bevoegdheid. Hoe wordt deze bevoegdheid echter praktisch ingeperkt?

Van Koppen en De Keijser - Beslissende rechters
- Beslisruimte (wettelijke minima en maxima)
- Motiveringseis
- Hoger beroep
- Collegiale rechtspraak
- Eis van OvJ
- Maatschappelijke druk

Hoe heeft de rol van rechtsvinding zich bij de rechter ontwikkelt?

Polak - Menselijke factoren bij de rechtsontwikkeling door rechters

De rol van de rechter bij rechtsvinding is vergroot:
- Het gaat niet meer slechts over verhouding wetgever/rechter, maar er is tegenwoordig een pluratiteit aan rechtsbronnen.
- Rechter is niet langer mee de 'mond van de wet' (bouche de la loi)
- Rechtscolleges hebben systemen om te zorgen voor 'lijnen van consistente rechtspraak'; samenspel van zetels zorgt voor een geobjectiveerde rechtsontwikkeling.

Wat bedoelen Ten Velden en De Wilde met de cognitieve vuistregels?

Ten Velden en De Wilde - Rechterlijke groepsbesluitvorming

Cognitieve vuistregels zijn eenvoudige mentale regels of geautomatiseerde reacties die mensen in staat stellen om in complexe situaties toch snel en gemakkelijk een beslissing te kunnen nemen.

Waarom is volgens Ten Velden en De Wilde de kwaliteit van een beslissing bij subjectieve groepsbeslissingen minder?

Ten Velden en De Wilde - Rechterlijke groepsbesluitvorming

  • Groepsleden zoeken en bespreken bevestigende informatie, informatie die overeenkomst met de initiële voorkeur;
  • Groepsleden zijn sterk bezig met onderlinge verhoudingen, minder met de te nemen beslissing;
  • Groepsleden zijn bezorg over hun reputatie;
  • Productieblokkering, wanneer andere groepsleden aan het woord zijn, wordt de productie en uiting van anderen geblokkeerd;
  • Overmatige druk om consensus te bereiken;
  • Groepsleden gaan ervan uit dat andere groepsleden hun missers zullen opvangen;

Op welke twee manieren wordt volgens Ten Velden en De Wilde informatie verwerkt en welke twee factoren beïnvloeden deze informatieverwerking?

Ten Velden en De Wilde - Rechterlijke groepsbesluitvorming

Informatie wordt verwerkt op:
- Individueel niveau
- Groepsniveau

Deze informatieverwerking wordt beïnvloed door:
  • Sociale motivatie: beïnvloed de mate waarin vertekeningen (biases) in de informatieverwerking ontstaan; en
  • Epistemische motivatie: beïnvloed welke informatieverwerkingsstrategie personen (onbewust) kiezen --> snel en moeiteloos vs. grondig en systematisch.

Welke externe factoren kunnen de sociale- en epistemische motivatie beïnvloeden?

Ten Velden en De Wilde - Rechterlijke groepsbesluitvorming

Sociale motivatie:
- Het geven van instructies
- Onderlinge relatie van groepsleden

Epistemische motivatie:
- Tijdsdruk
- Homogeniteit voorkeuren en kritische norm
- Beslisregels en minderheidsstandpunten
- Machts- en statusverschillen en leiderschap

Wat is het verschil in informatieverwerking tussen groepsleden met een coöperatieve motivatie en groepsleden met een individualistische motivatie?

Ten Velden en De Wilde - Rechterlijke groepsbesluitvorming

Groepsleden met een coöperatieve motivatie zijn meer genoegd om naar informatie te zoeken die bijdraagt aan de groepsdelen.

Groepsleden met een individualistische motivatie meer geneigd zijn te zoeken naar informatie die aansluit bij hun persoonlijke doelen. Bovenal zullen zij gemotiveerd zijn hun eigen persoonlijke voorkeuren in de uiteindelijke beslissing te verweren. Dit leidt ertoe dat er een systematische vertekening optreedt in de informatieverwerking.

Hoe kunnen vertekeningen ontstaan in groepsbesluitvorming?

Ten Velden en De Wilde - Rechterlijke groepsbesluitvorming
- Advocacy (sommige informatie wordt geaccentueerd, afhankelijk van sociale motivatie, tegenstrijdige informatie wordt genegeerd)
- Gevoel van eigenaarschap over ideeën en argumenten
- Informatieverwerking (coöperatieve motivatie)
  • Zelfcensuur - focus op harmonie i.p.v. op eigen afwijkende meningen
  • Mutual enhencement - groepsleden die meer informatie delen worden (onterecht soms) gezien als expert en beter geïnformeerd, waardoor eigen (tegenstrijdige) informatie niet wordt gedeeld

Hoe komen rechters volgens Van Rossum tot een acceptabel oordeel?

Van Rossum - Vier reflecties op empirisch onderzoek

Dit komt vooral neer op intuïtie. Rechters maken gebruik van een geoefende intuïtie die op kennis en ervaring is gebaseerd. Deze intuïtie kent een eigen rationaliteit, die gecontroleerd en getraind kan worden.

Wat zijn de vier reflecties uit het empirisch onderzoek van Van Rossum?

Van Rossum - Vier reflecties op empirisch onderzoek

  1. De Rol van het recht in de casus
  2. De getrainde intuïtie van de rechter
  3. Het onderscheid tussen context of discovery en context of justification
  4. De relatie tussen empirisch onderzoek naar rechterlijke oordeelsvorming en het model van rechtsvinding

Licht de eerste reflectie uit het empirisch onderzoek van Van Rossum toe.

Van Rossum - Vier reflecties op empirisch onderzoek

Het oordeel van de rechter wordt niet bepaald door de rechtsregel, maar geeft in open bewoordingen de voorwaarden aan op basis waarvan het oordeel mogelijk is.

De keuzevrijheid van de rechter wordt ingeperkt door de gangbare en dominante opvatting onder juridische professionals van wat 'het recht' op dit punt 'zegt'.

Licht de tweede reflectie uit het empirisch onderzoek van Van Rossum toe.

Van Rossum - Vier reflecties op empirisch onderzoek

De 'getrainde intuïtie' omvat meer dan alleen juridische kennis. Het is ook kennis die is opgebouwd uit ervaring. Daarbij kan men denken aan:
  • het beoordelen van het 'aannemelijkheidsgehalte' van uitlatingen;
  • het beoordelen van 'onzichtbare dingen'; en
  • de interpretatie van non-verbaal gedrag.

Licht de derde reflectie uit het empirisch onderzoek van Van Rossum toe.

Van Rossum - Vier reflecties op empirisch onderzoek

Het onderscheid maakt duidelijk dat empirisch onderzoek naar rechterlijke oordeelsvorming andere inzichten oplevert dan het onderzoek naar rechtsvinding, argumentatie en motivering van juridische beslissingen in strikte zin.

Een opstelsom van op zichzelf onbetekenende details (bijv. non-verbale), tot het oordeel van een afwijzing leidt. Met het motiveren van de uitspraak gebeurt kennelijk meer dan alleen het motiveren van de uitspraak.

Licht de vierde reflectie uit het empirisch onderzoek van Van Rossum toe.

Van Rossum - Vier reflecties op empirisch onderzoek

Het dominante model van rechtsvinding kan worden verruimd. Enerzijds door de 'context of discovery' mee te nemen door de sociale handelingspraktijk van de rechter in onderzoek en onderwijs te betrekken. Anderzijds door de 'context of justification' niet rationeel-positivistisch uit te leggen, maar inclusief dubbelzinnigheden (die in het recht die keuzes toelaten) op te vatten.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo