Startpagina / Samenvattingen / Rembrandt in perspectief De veranderende visie op de meester en zijn werk / rembrandt-rrp-schilderij

Hoe kijkt de kunstkenner? Besluitvorming rond een betwiste Rembrandt - Een omstreden Rembrandt

Q: Welk schilderij gebruikt Ernst Gombrich om uit te leggen wat Rembrandt zo bijzonder maakt als kunstenaar?

Het schilderij David en Absalom uit de Hermitage in Sint-Petersburg.

Q: Hoe beoordeelde het RRP het schilderij David en Jonathan (1642)?

Volgens het RRP was dit geen Rembrandt. Oppervlakkige penseelvoering Pasteuze accenten roze mantel vallen niet samen met plooien. Geen bijdrage modellering mantel. Zwakke ruimtelijke constructie. Ongebruikelijke kleuren. Toeschrijving bleef raadsel. C-categorie

38 belangrijke vragen over Hoe kijkt de kunstkenner? Besluitvorming rond een betwiste Rembrandt - Een omstreden Rembrandt

Welk schilderij gebruikt Ernst Gombrich om uit te leggen wat Rembrandt zo bijzonder maakt als kunstenaar?

Het schilderij David en Absalom uit de Hermitage in Sint-Petersburg.

Volgens Gombrich was Rembrandt de grootste schilder van Holland en een van de grootste schilders ooit. Waarom?

Rembrandt was uitzonderlijk omdat hij niet veel gebaren of bewegingen nodig had om de kern van een verhaal weer te geven. Hij was nooit theatraal.

Ernst Grombach gebruikt het schilderij David en Absalom uit de Hermitage om uit te leggen wat Rembrandt zo uitzonderlijk maakt als kunstenaar, wat maakt hem zo uitzonderlijk

Hij had niet veel gebaren of bewegingen nodig om kern van een verhaal weer te geven
Hij was nooit theatraal

Wanneer liep de reputatie van het schilderij een flinke deuk op?

Toen de leden van het Rembrandt Research Project in 1989 hun mening publiceerden. In het derde deel van de oeuvrecatalogus uitten zij kritiek op een aantal aspecten die niet strookten met het karakter en de kwaliteit die zij bij een eigenhandige Rembrandt verwachtten.

Beschrijf op basis waarvan het RRP in 1989 tot de conclusie kwam dat David en Jonathan niet door Rembrandt was geschilderd?

-de penseelvoering was op sommige plekken oppervlakkig, voor pasteuze accenten in roze mantel.
-ruimtelijke constructie was hier en daar zwak, voor links v.d.figuren (nauwelijks herkenbare steen en vage bomen).
-sommige kleuren kwamen ongebruikelijk voor.

Gombrich schreef de David en Jonathan uit de Hermitage toe aan Rembrandt. De leden van het Rembrandt Research Project (RRP) kwamen echter (op basis van visuele argumenten) tot de conclusie dat het werk niet door Rembrandt was geschilderd en plaatsten het op de lijst met afgewezen werken. Welke vragen roept dit op?

De toeschrijving van dit werk was nooit eerder in twijfel getrokken vóór de verschijning van het 3e deel van het Corpus van het RRP. De discrepantie tussen de overtuiging van RRP en Gombrich roept de volgende vragen op:
- Had Gombrich de essentie van Rembrandts kunst herkend in een schilderij dat hij niet eens zelf had ontworpen? Of
- Maakten de leden van het RRP hier een fout en duidde de afschrijving op een tekortkoming in hun werkwijze of vooronderstellingen?

Hoe beoordeelde het RRP het schilderij David en Jonathan (1642)?

Volgens het RRP was dit geen Rembrandt.

Oppervlakkige penseelvoering
Pasteuze accenten roze mantel vallen niet samen met plooien. Geen bijdrage modellering mantel.
Zwakke ruimtelijke constructie.
Ongebruikelijke kleuren.
Toeschrijving bleef raadsel.
C-categorie

Bij de toeschrijving van de David en Jonathan is ook de herkomstgeschiedenis interessant, waarom?

De herkomstgeschiedenis van dit werk bleek te kunnen worden herleid tot in de Gouden Eeuw. Hierbij geven ook de reputatie en connecties van de twee vroegere eigenaren de toeschrijving gewicht: het waren niet de minste die het schilderij de naam Rembrandt waardig vonden. Jan van Beuningen was in de late Gouden Eeuw een van de meest gezaghebbende kunstkenners in de Repuliek. De prijs die hij in 1713 betaalde en de prijs waarvoor hij het werk verkocht onderschrijven de toeschrijving van het schilderij.

De leden van het Rembrandt Research Project (RRP) Josua Bruyn, Bob Haak, Simon Levie, Pieter van Thiel en Ernst van de Wetering uitten in 1989 kritiek op een aantal aspecten van David en Absalom die niet overeenkomen met het karakter en kwaliteit die men van een eigenhandige Rembrandt mag verwachten. Welke onderdelen van het schilderij trekken zij in twijfel

Op sommige plekken was de penseelvoering oppervlakkig
Ruimtelijke constructie is hier en daar zwak, vooral links van de figuren
Sommige kleuren zijn ongebruikelijk, combinatie van lichtgroen en lichtroze in de kleding van de hoofdpersonen

Aan wie schreven ze het schilderij dan wel toe, en wat waren hier toch de bezwaren op?

Aan F.Bol, hoewel de beter geslaagde passages daar niet op wezen. Met name het aangezicht van de man en de architectuur op de achtergrond leek Bols capaciteiten te boven te gaan.

Wat was de hypothese van het RRP?

Ze achtten de datering (1642) plausibel maar dachten dat het werk door een leerling in Rembrandts atelier was geschilderd, die er de handtekening van de meester op plaatste.

De toeschrijving van David en Absalom is voor de publicatie van het rapport van de RRP nooit in twijfel getrokken, waardoor kwam dit volgens RRP

De gelijkenis tussen dit schilderij en enkele onbetwiste Rembrandts
De compositie, 2 fel belichte mannen op de voorgrond afstekend tegen bruingrijze achtergrond
Compactheid van de figuurgroep
Kleurgebruik
Overeenkomst tussen dit werk en De Nachtwacht

Het RRP was in 1968 opgericht om Rembrandts oeuvre te zuiveren en de hand van de meester te onderscheiden van die van leerlingen, assistenten, navolgers en vervalsers. Wat was het startpunt van het onderzoeksproject?

-Startpunt waren de 611 schilderijen die Bredius in 1935 aan Rembrandt had toegeschreven
-De leden van het RRP waren de eerste Rembrandt-onderzoekers die al deze werken in het echt gingen bekijken.
-Het ging de onderzoekers vooral op de visuele karakteristieken, de implicaties van vroegere verwijzingen bleven grotendeels buiten beschouwing.
-Pas toen Ernst van de Wetering in 1993 te leiding van het project overnam, verschoof de aandacht en ging men serieus kijken naar de historische context, zoals theoretische geschriften en archiefmateriaal.

Waarom werd - volgens het RRP - de toeschrijving van Rembrandts David en Jonathan nooit eerder in twijfel getrokken?

Het schilderij leek op enkele onbetwiste stukken van Rembrandt, bv Nachtwacht.

Welke saillante vragen roept de discrepantie tussen de overtuiging van het RRP dat het werk niet van de meester zelf was en de grote waardering van Gombrich voor het werk?

Had Gombrich de essentie van Rembrandts kunst herkend in een schilderij dat deze meester niet eens zelf had ontworpen? Of maakten de leden van het RRP hier een fout en duidde dit op een tekortkoming in hun werkwijze of vooronderstellingen? Zou Gombrich dat gedacht hebben en had hij daarom de passage in de herziene editie van 1995 niet veranderd? Of zou de mening van het RRP simpelweg aan zijn aandacht ontsnapt zijn?

Welke overeenkomsten heeft David en Jonathan met de Nachtwacht?

Lichte kleding die afsteekt tegen donkere achtergrond.
Gesigneerd door Rembrandt, 1642

Wat maakt het verhaal van dit schilderij nog interessanter?

Dat dit werk zonder enig gat in de herkomstgeschiedenis bleek te kunnen worden herleid tot in de Gouden Eeuw.

Wat weten we van de herkomstgeschiedenis van David en Jonathan?

Het was al vroeg eigendom van twee verzamelaars.

Wat geven ook behalve de herkomstgeschiedenis de toeschrijving gewicht?

De reputatie en connecties van de twee vroege eigenaren. Het waren niet de minsten die het schilderij - naar zeventiende-eeuwse maatstaven - de naam van Rembrandt waardig vonden.

Hoewel het RRP de vroegste verwijzingen naar het schilderij in de bespreking ervan wel noemde, blijven de implicaties daarvan buiten beschouwing. Waar ging het hun vooral om?

Om de visuele karakteristieken, wat op zichzelf begrijpelijk is.

Wie waren de vorige eigenaren van David en Jonathan?

Amsterdamse jurist Laurens van der Hem
Kunstkenner Jan van Beuningen.

Waarom is het historisch onverantwoord om de toeschrijvingen van de eerste bezitters simpelweg terzijde te schuiven?

Omdat we nu meer weten over enkele van de eerste bezitters, het is van grote betekenis dat enkele gezaghebbende verzamelaars in de Gouden Eeuw het schilderij als een Rembrandt beschouwde.

Laurens van der Hem was 15 jaar jonger dan Rembrandt, kunstverzamelaar en woonde in dezelfde stad, het is niet onwaarschijnlijk dat ze elkaar hebben ontmoet, welk concreet verband tussen Van der Hem en Rembrandt bestaat er

Van er Hem verwierf rond 1665 tekeningen van Roelant Savery die tot 1658 in het bezit van Rembrandt waren geweest.
Daarnaast hadden Rembrandt en Van der Hem enkele gemeenschappelijke bekenden

Hoe verschillen Erich Gombrich en de veilingcatalogi over het onderwerp van David en Jonathan?

Veilingcatalogi - Ontmoeting David en Jonathan. (David figuur roze mantel)
Gombrich - David neemt afscheid van Jonathan.

Welk tafereel wordt hier voorgesteld, volgens het RRP?

David neemt afscheid van Jonathan.
Rijke kleding David is geschenk van Jonathan.

Waarmee wordt aangetoond dat Jan van Beuningen tot een van de meest gezaghebbende kunstkenners van de Republiek behoorde

Hij was organisator van de allerbelangrijkste veiling aan het einde van de Gouden Eeuw

Wat biedt de bespreking van het schilderij in het Corpus over de werkwijze van kunstkenners in de 20e eeuw en de 17e eeuw?

De unieke mogelijkheid om de werkwijze te bekijken van kunstkenners uit twee zo verschillende eeuwen. Hoe werd er gedacht over stijl, eigenhandigheid en artistieke kwaliteit.

Jan van Beuningen kocht voor 105 gulden het schilderij en verkocht het voor 80 gulden. Wat zeggen deze prijzen of men dit werk als een Rembrandt moet zien

Deze prijzen waren voor die tijd gebruikelijk voor een Rembrandt

Waarom kon kunsthistoricus Vladimir Levinson-Lessing David en Jonathan tóch toeschrijven aan Rembrandt?

Uitleg bijbelpassage - dure kleding geschenk Jonathan.
1713 - schilderij door Jan van Beuningen doorverkocht aan tsaar Peter de Grote - zelfde toeschrijving.
Reputatie en connecties vroegere eigenaren.

Welke connectie hadden Rembrandt en Laurens van der Hem?

Tijdgenoten, belangstelling beeldende kunst.
Gemeenschappelijke bekenden.
Van der Hem verwierf tekeningen Roelant Savery die van Rembrandt zijn geweest.

Wat was uniek in de wijze van onderzoek van het RRP

De leden van het RRP gingen voor het eerst alle werken in het echt bekijken, materiaal, techniek en uitvoering van elk werk werden grondig met diverse technieken onderzocht.

Wie was Jan van Beuningen?

Kunstkenner Republiek
Verzamelaar

In 1993 neemt Ernst van der Wetering de leiding van het RRP over, tot dan is er aan een aspect in het onderzoek weinig aandacht besteed en op welke wijze veranderd dit na het aantreden van Van der Wetering

Tot zijn aantreden was er weinig bekend over vroege toeschrijvingen en werd daar weinig belang aan gehecht. Na zijn aantreden gaat men serieus kijken naar de historische context, zoals theoretische geschriften en archiefmateriaal

Het oordeel van het RRP dat David en Absalom niet van Rembrandt is mag men niet zonder meer accepteren, waarom niet

Gezaghebbende verzamelaars uit de 17de eeuw zagen dit werk als een Rembrandt
De hypothese van het RRP dat het werk was gemaakt en gesigneerd door een leerling in Rembrandts atelier impliceert dat Rembrandt het zelf goed vond dat zijn naam op het doek werd gezet en het daarmee autoriseerde

Wat geeft de toeschrijving van David en Jonathan aan Rembrandt extra gewicht?

De herkomst geschiedenis herleid tot in de Gouden eeuw.
Reputatie en connecties van eerdere eigenaren

Laurens van der Hem
Jan van Beuningen ==> Peter de Grote.

Waarom hechtte het RRP weinig belang aan vroegere toeschrijvingen?

Weinig bekend over betrouwbaarheid.

Hoe kijkt Anna Tummers aan tegen de toeschrijvingen van vorige bezitters?

Historisch onverantwoord om hun toeschrijving terzijde te schuiven.
Grote betekenis dat enkele gezaghebbende verzamelaars het schilderij als echte Rembrandt zagen.
Ook al signeerde leerling doek met naam Rembrandt - meester vond het goed en autoriseerde het daarmee.

Welke voorstelling zag kunsthistoricus Klaus Graf von Baudissin in het schilderij Davids afscheid van Jonathan?

Jonathan staat met gezicht naar beschouwer. Hij waarschuwde David dat koning Saul hem wilde laten vermoorden.
Ze ontmoeten elkaar nog een keer bij de steen Hazaël.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Rembrandt in perspectief De veranderende visie op de meester en zijn werk | 9789491196607 | Jaco Rutgers, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan Hoe kijkt de kunstkenner? Besluitvorming rond een betwiste Rembrandt - Een omstreden Rembrandt

Hoe kijkt de kunstkenner? Besluitvorming rond een betwiste Rembrandt

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding