Startpagina / Samenvattingen / Rembrandt in perspectief De veranderende visie op de meester en zijn werk / rembrandt-schilderijen-frankrijk

De verzamel- en waarderingsgeschiedenis van Rembrandts artistieke nalatenschap in de achttiende eeuw - Buitenlandse collecties - Frankrijk

Q: Frankrijk was van oudsher sterk op Italië gericht. Wanneer werd positiever over de Hollandse kunst geschreven?

Rond 1700 Querelle du coloris Strijd tussen Puissinistes en Rubenistes

Q: Wanneer veranderde deze smaak en waarom kwamen Zuid-Nederlandse en Noord-Nederlandse schilderijen meer in de smaak?

Aan het begin van de 18e eeuw, na de overwinning van de Rubenistes over de Poussinistes in de Querelle du coloris ( de strijd over de vraag of coloriet en tekening even belangrijk zijn in de schilderkunst).

56 belangrijke vragen over De verzamel- en waarderingsgeschiedenis van Rembrandts artistieke nalatenschap in de achttiende eeuw - Buitenlandse collecties - Frankrijk

In Frankrijk werd van oudsher Italiaanse kunst verzameld alleen incidenteel werden schilderijen van Dou, Schalcken, Netscher en Rembrandt in de 17de eeuw geïmporteerd. Pas aan het begin van de 18de eeuw veranderd dit, door welke kunstrijd werd dit beïnvloed en wie waren de overwinaars in deze strijd

De strijd tussen de Rubénistes en de Poussinistes, in het voordeel van de Rubénistes

Wat was de focus van de kunstverzamelingen in Frankrijk van oudsher?

-Van oudsher waren kunstenaars en verzamelaars in Frankrijk op Italië gericht. De in 1648 opgerichte Académie Royale de Peinture et de Sculpture in Parijs stimuleerde die oriëntatie.
-Noord- en Zuid-Nederlandse kunst werd wel verzameld, maar was in de minderheid (schilderijen van Rembrandt, Dou, Schalken, Netscher en Wouwerman werden in de 17e slechts incidenteel geïmporteerd)

Frankrijk was van oudsher sterk op Italië gericht. Wanneer werd positiever over de Hollandse kunst geschreven?

Rond 1700
Querelle du coloris
Strijd tussen Puissinistes en Rubenistes

Wanneer werd het verzamelen van Hollandse meesters een rage in Parijs?

Rond 1750

De Piles bevestigde zijn mening over Rembrandts kunst in de Balance des Peintres (weegschaal van schilders) (1708). Hierin beoordeelde hij het werk van 57 belangrijke schilders op vier onderdelen. Welke?

-Compositie, tekening, coloriet en expressie.

Wanneer veranderde deze smaak en waarom kwamen Zuid-Nederlandse en Noord-Nederlandse schilderijen meer in de smaak?

Aan het begin van de 18e eeuw, na de overwinning van de Rubenistes over de Poussinistes in de Querelle du coloris (de strijd over de vraag of coloriet en tekening even belangrijk zijn in de schilderkunst).

Welk werk werd van Rembrandt in de 17e eeuw in Parijs vooral verzameld?

Vooral zijn prenten.

Rembrandts prenten werden in de 17e eeuw in Frankrijk op grotere schaal verzameld dan zijn schilderijen. Ze hebben ongetwijfeld bijgedragen aan zijn naamsbekendheid en de toename van de populariteit van zijn schilderkunst. Een belangrijke verzameling was die van Michel de Marolles. Waarom?

In 1667 kocht Lodewijk XIV de gehele prentcollectie van De Marolles aan voor de Bibliotheque Royale

Wat was een belangrijk gevolg van de overwinning van de Rubénistes

De Noord-Nederlandse schilderkunst werd positiever gewaardeerd en de vraag naar schilderijen van Nederlandse meesters nam toe.

Wat waardeerde De Piles in de schilderijen van Rembrandt?

-Hij prees vooral Rembrandts capaciteit om een overtuigende illusie van de werkelijkheid te scheppen.
-Ook zijn behandeling van licht en schaduw, en zijn kleurgebruik bewonderde hij.
-Rembrandts werkwijze om met duidelijk zichtbare penseelstreken een effect te bereiken dat men pas op afstand kan bewonderen, was volgens De Piles uniek en getuigde van de grote klasse van de meester. Hierin volgde hij Félibien die als eerste de losse toets en het impasto van Rembrandt had verdedigd.

Wie bezat een representatieve selectie van Rembrandts grafisch oeuvre?

Michel de Marolles.

Wie was Michel de Marolles?

Franse prentliefhebber, met representatieve selectie grafisch oeuvre Rembrandt.

Omstreeks 1750 werd het verzamelen van Noord- en Zuid-Nederlandse schilderijen een ware rage in Parijs. Rembrandt was slechts een van de vele Hollandse kunstenaars die in de mode waren. Wie waren er gewilder en waarom?

Voor schilderijen van kunstenaars als Dou, van Mieris en Metsu werd meestal aanzienlijk meer betaald: schilders met een fijne penseelvoering.

Welke verzameling kocht de Franse koning Lodewijk XIV van Rembrandt?

In 1667 kocht de koning van de prentencollectie van Michel Marolles, in een album met grote hoeveelheden eigenhandige etsen van Rembrandt maar ook van Goudt, Lievens en van Ostade voor de Bibliotheque Royale.

Wat kocht Lodewijk XIV in 1667?

De gehele prentcollectie van De Marolles voor de Bibliothèque Royale, tegenwoordige de Bibliothèque Nationale de France.

Een van de eerste werkelijk serieuze verzamelaars van Rembrandt was Philippe II, hertog van Orleans. De voorkeuren van verzamelaars werden beinvloed door de publicaties van Andre Felibien (Entretiens sur es vies et sur les ouvrages des plus excellens peintres anciens et modernes) (1684) en Roger de Piles (Abrege de la vie es peintres, 1699). Wat was de rol van Louis-Francois Dubois de Saint Gelais?

Dubois stelde de eerste gedrukte catalogus van de collectie samen

Wat gebeurde er met het Rembrandt album in de 2e helft van de 18e eeuw en hoe werden de prenten geordend?

Het album van de Marolles werd uit elkaar gehaald en de aandacht voor thematiek van de prenten maakte plaats voor een sterke nadruk op de kwaliteit en de verschillen tussen de diverse staten.

Philippe II bezat 479 schilderijen hiervan waren 100 Zuid-Nederlands en 53 Noord-Nederlands, het werk van fijnschilders was sterk vertegenwoordigd. Rembrandt was met 6 aan hem toegeschreven schilderijen de best vertegenwoordigde Noord-Nederlander. De werken van de Noord-Nederlandse kunstenaars waren alle beschreven in publicaties van Franse biografen, wie

André Félibien en Roger Piles, hun werken hebben de voorkeuren van de vroegste Franse verzamelaars van Noord-Nederlandse kunst gelegitimeerd en latere verzamelaars beïnvloed.

Verzamelaar Antoine-Joseph Dezallier d'Argenville (1680-1765) deelde de tekeningenverzamelaars op in 2 categorieën: de eerste en grootste groep bestond uit liefhebbers van nauwkeurig uitgewerkte tekeningen, de tweede had juist een voorkeur voor schetsmatige en suggestieve bladen. Wat waren de connaisseurs?

Volgens Dezallier waren de tweede groep de connaisseurs. De eerste groep beschouwde hij als demi-connaisseurs.

Welke publicaties hebben de voorkeuren van de vroegste Franse verzamelaars van Nood-Nederlandse kunst gelegitimeerd en zo latere verzamelaars en auteurs in sterke mate beïnvloed.

Entretiens sur les vies et sur les ouvrages des plus excellens peintres anciens en modernes (1648) van André Félibien en Abregé de la vie des peintres (1699) van Roger de Piles.

In 1727 stelde kunstkenner Louis-François Dubois de Saint Gelais de eerste gedrukte catalogus van zijn collectie samen. Ook Rembrandt werk werd beschreven, hoe karakteriseert hij zijn werk

De contouren waren incorrect getekend
Geen oog voor de kunst van de klassieke oudheid
Alleen de levende natuur wordt nagebootst zoals zij is en niet geprobeerd deze in een verbeterde geïdealiseerde vorm te presenteren
Portretten zijn van een kracht, zachtheid en waarheidsgetrouw
Een eigen wijze van schilderen die verschilde van de nauwkeurige afwerking van de Nederlandse schilders in het algemeen

Wat stelde de kunstkenner Louis-Francois Dubois de Saint Gelais in 1727 samen.

De eerste gedrukte catalogus van de collectie van de hertog. Dubois had de omschrijving van Rembrandt uit De Piles werk gehaald. Deze op zijn beurt werd geïnspireerd door Sandrart.

Opvallend in Frankrijk is de tolerante houding ten opzichte van het los geschilderde werk, zoals bij Felibien en De Piles en in Duitsland bij Wilhelm von Hessen-Kassel. Hoe keek men er in de Republiek tegenaan?

In de Republiek kwam die tolerante houding nauwelijks voor.

In Frankrijk waren kunstenaars en verzamelaars van oudsher op Italiaanse kunst gericht en de in 1648 opgerichte Academie Royale de Peinture et de Sculpture in Parijs stimuleerde die oriëntatie nog eens. Wanneer en waardoor veranderde dat?

De belangstelling voor Zuid-Nederlandse en Noord-Nederlandse kunst nam in Frankrijk pas toe aan het begin van de 18e eeuw, na de overwinning van de Rubenistes over de Poussinistes in de Querelle du coloris door de acceptatie van De inscheping voor Cythera van Antoine Watteau als zijn introductiewerk voor de Académie Royale.

Welke verklaring had Dezallier midden van de 18e eeuw voor de 'losse toets' van Rembrandt?

Volgens hem lag geldzucht hieraan ten grondslag, omdat de fijne trant de kunstenaar te arbeidsintensief zou zijn geweest.

Waaruit bestond de schilderijen collectie van Philipp II?

479 schilderijen

100 Zuid-Nederlands
53 Noord-Nederlands

Dit was altijd nog minderheid tov Italiaanse en Franse kunst.
Rembrandt was met zes schilderijen het best vertegenwoordigd.

Wat gebeurde er ondanks de bijzonder kritische kanttekeningen die alle Franse biografen bij onderdelen van Rembrandts werk plaatsten?

Onder Franse verzamelaars groeide de belangstelling voor Rembrandts schilderijen, prenten en tekeningen in de achttiende eeuw gestaag.

Wat valt op in de collectie van Phillippe II wat betreft de meeste Noord-Nederlandse kunstenaars?

Hun leven en werk waren al beschreven in publicaties van Franse biografen en kunsttheoretici

André Febilien (1684)
Roger de Piles (1699)

Welke werkwijze van Rembrandt week af van de uitvoerige werkwijze die in Frankrijk zo geliefd was en die bij uitstek in het werk van de Hollandse fijnschilders te vinden was.

De geringe mate waarin hij veel van zijn schilderijen had afgewerkt.

De kunsthandelaar Gersaint reist diverse keren naar de Republiek om kunst te kopen, welke kwaliteiten maakten de Nederlandse schilderijen populair

In de mode en mooi, een goed samengaan en levendigheid der kleuren door uitmuntend clair-obscur, een soepele toets en uitvoerige werkwijze en een nauwkeurige afwerking die nooit hardheid wordt.

Hoe was de prentencollectie van prentverzamelaar en abt Michel de Marolles (1600-1681) opgebouwd?

-In een album met een grote hoeveelheid eigenhandige etsen van Rembrandt vevonden zich ook prenten naar zijn werk en prenten van de hand van o.a. Goudt, Lievens en Ostade.
-Binnen dit album waren Rembrandts prenten op thematische wijze geordend, soms ook op basis van formele overeenkomsten
-Beroemde oudere prentkunstenaars als Lucas van Leyden en endrick Goltzius hadden ieder een eigen album toebedeeld gekregen, waarin prenten van andere kunstenaars niet voorkwamen.
-Wellicht was dit een indicatie dat Rembrandts reputatie in Frankrijk nog niet zo groot was???

Groeide de belangstelling onder de Franse verzamelaars voor Rembrandt in de 18e eeuw ondanks de kritische aandacht die alle Franse biografen bij onderdelen van zijn werk plaatsten?

Ja, in de periode 1700-1811 wordt de naam van Rembrandt meer dan 200 keer in Franse catalogi van schilderijveilingen genoemd.

Waarom was de penseelvoering bij de beoordeling van Rembrandts schilderijen belangrijk?

Men wilde kunnen vergelijken. Voorbeeld: op bladzijde 63.

Rembrandt werd om dezelfde redenen gewaardeerd als andere Noord-Nederlandse schilders, waarin week hij af van de andere schilders

De geringe mate waarin hij veel van zijn schilderijen had afgewerkt

Was Rembrandt in de rage van het verzamelen van Noord-Nederlandse meester de enigste die verzameld werd?

Nee, Rembrandt was één van de vele Hollandse kunstenaars. Voor schilderijen van Dou, van Mieris en Metsu werd aanzienlijk meer betaald.

Naast een omvangrijke verzameling grafiek bezat de Franse koning ook een grote schilderijencollectie. Hoe was deze samengesteld?

-De grote meerderheid van zijn schilderijen was Italiaans of Frans.
-Rond de 20 schilderijen waren Noord-Nederlands, waaronder 4 schilderijen van Dou, 4 van Van Poelenburgh, 3 van Van Laer, 2 van Breenbergh en het zelfportret aan de ezel van Rembrandt uit 1660.

Wat was volgens Gersaint de belangrijkste reden voor de enorme populariteit voor zowel Zuid- als Noord Nederlandse schilderkunst in Frankrijk?

De kwaliteit was volgens Gersaint, de kunsthandelaar en samensteller van Rembrandt zijn eerste catalogus van zijn prenten, de voornaamste reden.

Diderot wijdde in zijn Essais sur la peinture (1765) een heel hoofdstuk aan het verschil tussen zorgvuldig afgewerkte schilderijen, waarvan de details beter zichtbaar worden naarmate de toeschouwer het schilderij nadert, en schildrijen met een lossere toets, die alleen van enige afstand goed bekeken kunnen worden. Wat schreef hij over de los geschilderde werken?

De genre moet niet worden afgekeurd: het is het soort schilderijen dat de beroemde Rembrandt maakte, en het feit dat zijn naam met dit soort werk wordt verbonden, maakt het prijzenswaardig.

Een van de eerste werkelijk serieuze verzamelaars van Rembrandt was Philippe II, hertog van Orleans, de neef van Lodewijk XIV en na diens dood de machtigste man in Frankrijk. Hoe was zíjn verzameling opgebouwd?

-In zijn magistrale verzameling van 479 schilderijen waren de Italiaanse en de Franse kunstenaars in de meerderheid, maar toch waren er ook 100 Zuid-Nederlandse en 53 Noord-Nederlandse schilderijen bij.
-Het werk van fijnschilders (Dou,Van Mieris de Oude) en Italianisanten (Van Poelenburgh, Van Laer, Breenbergh en Van Swaenevelt) was dominant aanwezig
-Rembrandt was met 6 aan hem toegeschreven schilderijen de best vertegenwoordigde Noord-Nederlander (3 portretten, 2 religieuze onderwerpen en 1 landschap)

Hoe werd Rembrandt gewaardeerd in Frankrijk en hoe week zijn werk af van andere Noord-en Zuidhollandse schilders?

Rembrandt werd om dezelfde redenen gewaardeerd als andere hollandse kunstenaars, alleen zijn afwerking week sterk af van de uitvoerige werkwijze die in Frankrijk zo geliefd was.

Waar was Dubois wel tevreden over wb Rembrandt?

Kracht van zijn portretten
Geheel eigen wijze van schilderen.
(ontleend aan De Piles => inspireerde Sandrarts)

Welke auteur verdedigde als eerste Rembrandts losse toets en impasto?

Felibien

Dezallier is in het midden van de 18de eeuw lovend over Rembrandt, hij noemt zijn werk o.a. niet gelikt, hij is echter opvallend negatief als hij een verklaring probeert te vinden waarom Rembrandt op een lossere manier gaat schilderen. Welke verklaring geeft hij?

Geldzucht, de fijne manier was te arbeidsintensief

Waaruit blijkt hoe belangrijk de penseelvoering van Rembrandt was?

Dat blijkt ook uit de manuscriptcatalogus van de verzameling van de al eerder besproken Voyer d'Argenson uit het midden v.d.18e eeuw. Voyer was een belangrijke afnemer van de Haagse gentelman dealer Willem Lormier. Hier heeft Voyer een pendant van Een oude man bij de wenteltrap destijds allebei toegeschreven aan Rembrandt (1 tegenwoordig niet meer). Door de schilderijen naast elkaar te hangen was het mogelijk verschillen in schilderwijze en de onderscheiden weergave van lichteffecten op te merken, zoals Voyers catalogus aanbeveelt.

Welke schilderijen Rembrandt bezat De Piles?

De heilige familie met engelen 1645
Meisje leunend op stenen vensterbank 1645

Waaraan wijdde Diderot in zijn Essais sur la peintur (1765) een heel hoofdstuk?

Aan het verschil tussen zorgvuldig afgewerkte schilderijen en schilderijen met de losse toets. Voor beide kon hij waardering opbrengen. Diderot benadrukte de kracht van suggestie en illustreerde dat aan de hand van een aan Rembrandt toegeschreven schilderij, De opwekking van Lazerus (dat waarschijnlijk van Lievens was.

Wat kenmerkt De Piles werk Balance des peintres? (Weegschaal van schilders)

Belangrijke schilders gaf hij punten op schaal 0 -20
Vier onderdelen: coloriet, tekening, compositie en expressie.
Rembrandt op tiende plaats, vijftig punten

Welke kunstenaars scoorden het hoogste in de Balance des Peintres van De Piles?

Rubens en Rafael - 65

Noem enkele bekende 18e eeuwse verzamelaars van Rembrandt en Noord-Nederlandse meesters.

Charles Hendry d'Hoym
Pierre Crozat
Gravin de Verrue
Graaf de Vence
Jean de Julienne

Wat vond kunstenaarsbiograaf Jean-Baptiste Descamps van Rembrandt?

Geen liefhebber van losse toets maar wel van zijn vroege schilderijen die even afgewerkt waren als het werk van Mieris de Oude.

Wat waardeerde Jean-Baptiste Deschamps in De Heilige Familie met de Heilige Anna? (1640) geschilderd door Rembrandt

Dit vroegere werk was netjes afgewerkt.

Met welk werk vormde dit schilderij een pendant in de collectie van Voyer d'Argenson?

Salomon Koninck
Een oude man in een interieur met wenteltrap
(Destijds toegeschreven aan Rembrandt)

Net als in verzamelingen in Holland en Duitsland waren in Frankrijk verschillende late, los geschilderde werken van Rembrandt te vinden.
Als men de waardering van dergelijke stukken en de verantwoording daarvan in ogenschouw neemt, wat was dan een belangrijk verschil tussen de situatie in Frankrijk en die in de eerder beschreven gebieden?

In Frankrijk werd - vooral door De Piles - expliciet positief geschreven over losse toets Rembrandt.
Overigens was niet iedereen daarover te spreken.

Antoine-Joseph Dezallier d'Argenville (1762) was negatief in zijn verklaring voor Rembrandts keuze om zijn fijne schilderwijze in te ruilen voor een schetsmatige. (Geldzucht). Daarin volgde hij vermoedelijk Arnold Houbraken, bij wie Rembrandts gierigheid een rode lijn vormt in diens hele biografie van de schilder. Echter, Dezallier d'Argenville maakte wel de weg vrij voor een waardering van Rembrandts schetsmatige tekeningen.
Hoe deed hij dat?

Antoine-Joseph Dezallier d'Argenville deelde verzamelaars van tekeningen op in twee groepen:
Liefhebbers nauwkeurig uitgewerkte tekeningen, en een kleinere groep herbergde collectioneurs met een voorkeur voor schetsmatige en suggestieve bladen. De tweede, kleinere groep beschouwde de Fransman als ware connaisseurs, terwijl hij de eerste denigrerend als 'demi-connaisseurs' (halve-kenners) bestempelde.

Wie was een van de eerste serieuze verzamelaars van Rembrandts schilderkunst in Frankrijk?

Philippe II, hertog Orleans.

Wanneer groeit belangstelling Franse verzamelaars voor Rembrandts tekeningen, etsen en schilderijen?

In de 18e eeuw.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

Rembrandt in perspectief De veranderende visie op de meester en zijn werk | 9789491196607 | Jaco Rutgers, et al

Bekijk samenvatting

Een unieke studie- en oefentool
Nooit meer iets twee keer studeren
Haal de cijfers waar je op hoopt
100% zeker alles onthouden

Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.

Onderwerpen die gerelateerd zijn aan De verzamel- en waarderingsgeschiedenis van Rembrandts artistieke nalatenschap in de achttiende eeuw - Buitenlandse collecties - Frankrijk

De verzamel- en waarderingsgeschiedenis van Rembrandts artistieke nalatenschap in de achttiende eeuw - Buitenlandse collecties

Studiemateriaal generieke omslagafbeelding