Rembrandt, het geloof Bijbelse iconografie - Een doorbraak

20 belangrijke vragen over Rembrandt, het geloof Bijbelse iconografie - Een doorbraak

Wat deed de Poolse kunsthistoricus Jan Bialostocki in een vernieuwde editie van zijn boek Stil und Ikonographie in 1981?

(Iets wat wetenschappers zelden doen):toegeven dat de ideeën die hij zelf eerder had geventileerd grotendeels waren ondergraven door het onderzoek van een collega, proberen daarmee in het reine te komen en tot de conclusie komen dat de geboekte vooruitgang in het veld een zegen is voor het vak.

Welke visie formuleerde Jan Bailostocki in zijn boek Stil und Ikonografie op het religieuze werk van Rembrandt?

Zijn idee was dat Rembrandt in zijn vroege werk al een pionier was omdat hij vaak ongebruikelijke verhalen uit de Bijbel uitbeeldde, terwijl hij in zijn latere werk zelfs bijna onafhankelijk werd van de Bijbeltekst.

Hij sloot met deze visie aan bij een romantische traditie die stamde uit de 19e eeuw. Rembrandt werd gezien als genie dat lak had aan alle tradities en puur vanuit zijn eigen menselijkheid en artistieke gaven tot prestaties kwam.

Welk wetenschappelijk standpunt formuleerde Jan Bialostocki in zijn boek Stil und Ikonografie (1981)?

-Hij gaf toe dat de ideeën die hijzelf in 1957 had gepubliceerd over de iconografie in Rembrandts werk, inmiddels waren ondergraven door collega's
-Hij probeerde daarmee in het reine te komen en
-Hij kwam tot de conclusie dat de geboekte vooruitgang een zegen is voor het kunsthistorische vak
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

In 1968 maakte Christian Tumpel korte metten met de visie van Jan Bilostocki. Wat waren zijn argumenten?

Rembrandts reputatie als oorspronkelijk genie was tot die tijd zo dominant dat amper werd gezocht naar visuele precedenten voor zijn themakeuze. Tumpel deed dat wel en liet zijn dat schilders als Jacob Pynas en Pieter Lastman Rembrandt in het begin van de 17e eeuw waren voorgegaan van zelden of nooit geschilderde Bijbelse thema's en dat zij zich op hun beurt baseerden op 15e en 16e eeuwse prenten en geillustreerde Bijbels. Bij afwijkingen tussen beeldtraditie en Bijbeltekst volgde Rembrandt bovendien vrijwel altijd de beeldtraditie.

Welke visie op het religieuze werk van Rembrandt formuleerde Jan Bialostocki in zijn artikel Ikonographische Forschungen zu Rembrandts Werk (1957)?

-Rembrandt was in zijn vroege werk al een pionier, omdat hij vaak ongebruikelijke verhalen uit de Bijbel uitbeeldde, terwijl hij in zijn latere werk zelfs bijna onafhankelijk werd van de Bijbeltekst
-Hij zou steeds meer vanuit algemene psychologische uitgangspunten hebben gewerkt, en concepten als vriendschap, trouw, berouw en vergeving verwerkt hebben in een compositie die (soms) een duidelijk Bijbels thema kreeg.

Bialostocki sloot met deze visie aan bij de romantische traditie, waarin Rembrandt werd gezien als genie dat lak had aan alle tradities en puur vanuit zijn eigen menselijkheid en artistieke gaven tot prestaties kwam.

Waaruit blijkt dat prenten en niet Bijbeltekst doorgaans Rembrandt uitgangspunt waren?

Dat blijkt uit de omstandigheid dat, waar de beeldtraditie afwijkt van de tekst, Rembrandt vrijwel altijd de beeldtraditie volgde.
Bij Het offer van Abraham bv lezen we dat hij een stem uit de hemel hoort, terwijl Rembrandt, in navolging van kunstenaars voor hem de Engel Abraham lijfelijk laat tegen houden.

Wat deed de Duitse kunsthistoricus en theoloog Christian Tümpel in zijn proefschrift uit 1968 en de daarop volgende publicaties en tentoonstellingen met dit beeld?

Hij maakt er korte metten mee. Rembrandts reputatie als oorspronkelijk genie was tot die tijd zo dominant dat amper werd gezocht naar visuele precedenten voor zijn themakeuze. Tümpel deed dat wel en liet zien dat Amsterdamse historieschilders als Jacob Pynas en Pieter Lastman hem in het begin van de zeventiende eeuw waren voorgegaan in het uitbeelden van voorheen zelden of nooit geschilderde Bijbelse thema's, en dat zij zich op hun beurt - evenals Rembrandt later zou doen - baseerden op vijftiende- en zestiende-eeuwse prenten en geïllustreerde Bijbels.

Welke schilderijen gebruikt Bialostocki om zijn theorie te onderbouwen en waarom

Homerus, Jacob zegent zijn zonen, de Joodse bruid. Apostelen, regenten, ruiters dichters en Goden zijn niet langer gebonden aan ruimte en tijd

Wat is de conclusie van Tümpel als er in het werk van Rembrandt motieven opduiken die niet stroken met de beeldtraditie van het betreffende thema?

-Als deze afwijkingen ook niet te verklaren zijn uit de tekst van het betreffende verhaal, dan moet het werk verkeerd zijn geduid.
-Tümpel toonde aan dat ook 'onduidelijke' onderwerpen (die tot dan toe als 'algemeen menselijk' gekenmerkt werden) wel degelijk een eigen thema hadden en daarbij trouw de iconografische traditie volgden.
-Zijn conclusie: het is niet zozeer de onafhankelijkheid van de traditie die Rembrandt tot een groot kunstenaar maakte, maar de manier waarop hij die traditie verwerkte.

Welk uitgangspunt hanteerde Rembrandt volgens de Duitse kunsthistoricus en theoloog Christian Tümpel?

Prenten, niet de Bijbeltekst
==> als beeldtraditie afwijkt van tekst, dan volgt Rembrandt beeldtraditie.

(Bijbel: offer Abraham, stem uit de hemel, maar Rembrandt laat - navolging kunstenaars voor hem, engel tot Abraham komen!)

Waarom sluit de visie van Bialostocki aan bij de romantische traditie uit de 19de eeuw

Romantici zagen Rembrandt als een genie die lak had aan de geldende regels

Wat was Tümpels interpretatie van het Joodse bruidje?

-het Joodse bruidje is gebaseerd op een prent van Rafael, Isaac en Rebecca bespied door Abimelech
-Als prent, de getekende voorstudie van Rembrandt en het schilderij met elkaar vergeleken worden, dan blijkt dat Rembrandt veel details uit zijn voorbeeld achterwege liet in zijn uiteindelijke versie.
-Door weglating van de spiedende Abimelech en het grootste deel van het decor, zoomt hij in op de handeling en de emoties van de hoofdpersonen*
-Dit werd door Rembrandt vaker toegepast en is één van de redenen waarom het onderwerp vaak niet onmiddellijk te herkennen is.
*Dit wordt door Tümpel 'Herauslosung' genoemd.

Wat viel kunsthistoricus Christian Tümpel op?

Wanneer kunsthistorici niet de juiste Bijbelplaats konden duiden, dan richten op algemeen menselijke kwaliteiten en vrijheid in omgang met bronnen.

Wat was Tümpel opgevallen?

Dat kunsthistorici juist in die gevallen waarin ze niet in staat waren de precieze Bijbelplaats aan te duiden die Rembrandt behandelde, de gelegenheid te baat namen om veel werk van de algemeen menselijke kwaliteiten van de meester en diens vrijheid in het omgaan met zijn bronnen.

Duitse kunsthistoricus Christian Tümpel haalt in zijn proefschrift Studien zur Ikonographie der Historien Rembrandts: Deutung der bisher nicht oder falsch gedeuteten Historien de theorie van Bialostocki onderuit. Wat toont hij aan, denk aan de visie dat Rembrandt uniek was

Tümpel laat zien dat Amsterdamse historieschilders als Jacob Pynas en Pieter Lastman hem in het begin van de 17de eeuw waren voorgegaan in het uitbeelden van zelden of nooit geschilderde Bijbelse thema's

Wat toonde Tümpel aan mbt het Joodse Bruidje van Rembrandt? (1665)

Niet de onafhankelijkheid van traditie die hem tot groot kunstenaar maakt, maar de manier waarop hij die traditie verwerkte.

==> wortels in de prentkunst!! Rafaël, Isaac en Rebecca door Abimelech bespied (1607)  

Uit getekende voorstudie van Rembrandt blijkt dat Het Joodse bruidje is gebaseerd op deze prent!

Waaruit blijkt dat Rembrandt zijn Bijbelse schilderijen op prenten heeft gebaseerd

Waar de prenten van de tekst afwijken volgt Rembrandt de prenten en niet de tekst

Welke oorsprong heeft Rembrandts schilderij Het Joodse bruidje (1665) volgens Tümpel?

De prentkunst
Prent naar Rafael, Isaac en Rebecca door Abimelech bespied (1607), Sisto Badalocchio

Wat toonde het onderzoek van Tümpel aan als hij niet de Bijbelplaats kon aanduiden

De schilderijen hadden wel degelijk een thema en als men deze herkend dan bleek Rembrandt zich te conformeren aan de iconografische traditie

Waaruit blijkt dat Het Joodse bruidje zijn wortels heeft in de prentkunst

Een getekende voorstudie voor Het Joodse bruidje is gebaseerd op een prent van Rafaël Isaac en Rebecca door Abimelech bespied zie blz. 197

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo