Richtlijnen - KNGF Richtlijn Parkinson
23 belangrijke vragen over Richtlijnen - KNGF Richtlijn Parkinson
Wanneer wordt er van Parkinsonisme gesproken?
- Traagheid (bradykinesie)
- Stijfheid (rigiditeit)
Welke aandoeningen vallen allemaal onder parkinsonisme?
- Vasculnair parkinsonisme
- Vasculaire dementie
- Lewy Body Dementie
- Corticobasaal syndroom
- Progressieve Supranucleaire paralyse
- Multi systeem atrofie- parkinson
-> deze aandoeningen hebben naast symptomen die overeenkomen met parkinson ook andere symptomen.
Welke symptomen zijn typisch bij de ziekte van parkinson?
Vroeg stadium:
- Bradykinesie (maken van kleinere en tragere bewegingen)
- Rigiditeit
- Afname dynamische balans
vergevorderd stadium:
- Flexiehouding tgv rigiditeit, met uiteindelijk uitval van houdingsreflexen en evenwichtsreacties
- Axiale rigiditeit (antecollis en scoliose)
- Rusttremor
Stoornissen in niet-motorische functies:
Vroeg stadium:
- Reukstoornissen
- REMslaap-gedragsstoornis
- Constipatie
- Depressie
- Mentale stoornissen: geheugen, reactietijd en executieve functies)
Vergevorderd stadium:
- Dementie
- Urine-incontinentie
- Seksuele stoornissen
- niet-motorische stoornissen kunnen ruim 10 jaar eerder optreden dan motorische stoornissen.
- De aanwezigheid hiervan kan een negatief effect hebben op de therapietrouw.
- Hogere cijfers + sneller leren
- Niets twee keer studeren
- 100% zeker alles onthouden
Voor mijn 1e tentamen haalde ik een 6. Toen ben ik gaan zoeken naar manieren om beter te leren en ben ik Study Smart tegen gekomen. Sindsdien heb ik een 9,0 - 8,0 - 7,6 - 8,0 - 8,0 gehaald. Ik raad het echt íédereen aan die het maar horen wil. Ik ben er zo blij mee!!
Met mijn oude methode was ik geslaagd voor maar 3 van de 8 vakken. Sinds ik mijn aantekeningen digitaal maak in study smart, ben ik voor alle vakken de éérste keer geslaagd. StudySmart neemt voor mij de stress van slagen of niet slagen weg.
Door StudySmart gaat het op zo veel vlakken beter met mij. Eerst had ik continu studiestress en ik had nergens tijd voor. Nu voel ik mij rustig en zelfverzekerd (door gebruik van het programma). Eerst haalde ik meestal een 7, nu vaak een 8 of zelfs een 9.
Hey Chris, ik wil je echt hartelijk danken voor het ontwikkelen van het platform. Ik haalde hiervoor altijd rond de 6/10 voor m'n tentamens, nu een 8,6, een 7,9 en een 7,6!!
Sinds ik Study Smart gebruik, is mijn gemiddelde 1 punt gestegen. Ik heb zelfs een statistisch vak met een 10/10 afgerond terwijl ik slecht ben in statistiek. Nu volg ik extra vakken omdat vorig jaar zo goed ging door Study Smart. Veel dank!
Sinds ik ben gaan leren met StudySmart ben ik geslaagd voor al mijn examens!!! Geen herexamens!! Eerst was ik al blij met een voldoende en nu haal ik alleen maar goede cijfers. Veel dank!
Ik heb alle vakken die ik met Study Smart heb geleerd gehaald. Met rechten ben ik van een 5 naar een 8 gegaan! Ik weet nu zeker dat ik al mijn vakken gewoon ga halen.
Ik dacht altijd dat ik goed studeerde. Mijn cijfers waren ook prima. Ik had mij nooit kunnen voorstellen dat ik zo veel beter en sneller zou studeren door het toepassen van deze vaardigheden.
Ik voel mij voor het eerst 100% zeker over de manier waarop ik leer. Ik heb nu het complete overzicht en de structuur die ik nodig had
Door Study Smart kreeg ik weer plezier in het studeren en haalde ik direct betere cijfers. Alles ging ineens beter. Ik raad Study Smart enorm aan aan scholieren en studenten.
Met dit plaform kan ik super snel en gestructueerd studeren. Ik ben nooit meer de weg kwijt in de stof of in mijn aantekeningen en maak veel sneller goede samenvattingen.
Eerst waren mijn aantekeningen een zooitje. Nu gebruik ik Study Smart en studeer ik super gestructureerd. Het helpt mij om tijd te besparen waardoor ik ook andere dingen kan doen die ik belangrijk vind.
Leerlingen die met het systeem hebben gewerkt hebben gewoon een beter resultaat behaald. Het systeem past alle leertrucjes zo toe, dat zowel de kinderen die goed scoren, maar ook zij die minder scoren, aan hun trekken komen.
Hey Chris, ik wil je enorm bedanken. Het vak waar ik vorig jaar nog net een 5,5 voor haalde, heb ik nu voor ditzelfde vak maar liefst een 9,7 gehaald! Mede dankzij jouw methode! Heel erg bedankt!
Het grootste effect is dat mijn kind veel enthousiaster is over school! Elke ouder wilt graag dat zijn kind het goed doet op school, en Study Smart draagt daar aan bij.
Dankzij StudySmart heb ik vorig jaar al mn examens gehaald en ook veel betere punten gehaald. Maar bovenal heb ik nu gewoon een heel goede studiemethode onder de knie, waarmee ik zeker weet dat ik de rest van mijn studie gewoon ga halen.
Ziekte van Parkinson: waarom is het beheersen van executieve functies belangrijk?
- Opletten
- Plannen
- Organiseren
- Details onthouden
- Tijd en ruimte organiseren
Executieve functiestoornissen brengen motorische en niet motorische stoornissen met zich mee:
Motorisch:
- Loop problemen
- Vallen (met name bij dubbeltaken)
Niet-motorisch:
- Apathie
- Visuele hallucinaties
- Persoonlijkheidsveranderingen (minder spontaan, minder aandacht zelfzorg)
- Pijn
- Angst
- Depressie
Ziekte van parkinson: hoe is de prognose en het beloop?
Het is een progressieve ziekte. In de classificatie volgens Hoehn en Yahr wordt de progressie weer gegeven.
Ziekte van Parkinson: welke comorbiditeiten kunnen de behandeling van ZvP beïnvloeden?
Veel voorkomende comorbiditeiten die de behandeling kunnen beïnvloeden, zijn:
- artritis;
- hart- en vaatproblemen;
- diabetes;
- osteoporose (in combinatie met een verhoogd risico om te vallen, lijdt osteoporose tot een hoger aantal fracturen in vergelijking tot leeftijdgenoten).
Is het ziekteproces van de Ziekte van Parkinson te beïnvloeden?
- Medicatie
- Neurochirurgie
- Paramedische behandelingen (waaronder fysiotherapie)
Wel is het aannemelijk dat het de ziekteprogressie door lichaamsbeweging wordt afgeremd, doordat fysieke activiteit het neurodegeneratieve proces beïnvloedt.
Welke medicamenten worden het meest voor de ziekte van parkinson gebruikt?
- Rigiditeit
- Bradykinesie
- Tremor
Bijwerkingen:
- Restless legs syndrome: hiervoor worden gegeven Dopamineagonisten kunnen vervelende bijwerkingen verminderen
- Responsfluctuaties: on-fase en off-fase zijn bij start medicatie inname voorspelbaar, later in ziekteproces niet meer.
- Early morning dystonia: pijnlijke spier spasmen in de morgen (off-fase)
- Dyskinesieen (onvrijwillige, onrustige grote bewegingen) door dopamineagonisten kan dit verminderd worden.
Na verloop van tijd heeft levodopa geen invloed meer op ziekteproces. Voorbeelden hiervan zijn:
- Autonome disfunctie
- Houdingsinstabiliteit
- Vallen
- Dementie
Waar moet de fysiotherapeut op bedacht zijn mbt gebruik van dopamineagonisten bij de ziekte van parkinson?
Ziekte van Parkinson: zijn er operatieve alternatieven?
Dit kan een oplossing zijn wanneer medicijnen niet goed meer werken.
Kosten zijn ongeveer 25.000,- per jaar.
Mogelijke negatieve gevolgen:
- Beperkingen op gebied van fluency
- Axiale motorische symptomen zoals:
- balansstoornissen,
- angst
- Delirium
- Impulsiviteit
- Depressie
- Suicide
Ziekte van parkinson: wat zijn de aandachtsgebieden bij een fysiotherapeutische behandeling?
- Fysieke capaciteit
- Transfers
- Arm- en handvaardigheid
- Balans
- Lopen
- Overige aandachtsgebieden: pijn en ademhalingsproblemen
Ziekte van parkinson: waar moet aan gedacht worden bij een afname van de fysieke capaciteit?
Patiënten hebben vaak een inactieve leefstijl, wat leidt tot:
- verminderde spierkracht en -lengte;
- een grotere kans op een valincident;
- eenverminderdlooptempo;
- een verhoogd risico op comorbiditeiten als pijn, osteoporose, depressie, hart- en vaatziekten, diabetes mellitus type 2 en borst- en dikkedarmkanker.
Door gegeneraliseerde flexiehouding, veelal in combinatie met lateroflexie, die veel patienten zonder aanwijsbare oorzaak ontwikkelen, veroorzaakt op termijn spierzwakte van voornamelijk:
- rug - en nek extensoren,
- schouders (adductoren),
- heupen,
- billen
- benen (extensoren) -> hierdoor ontstaan problemen met opstaan uit de stoel
Ziekte van Parkinson: waar moet aan gedacht worden bij problemen met het maken van transfers?
Transfers die vaak problemen opleveren zijn:
- op een stoel gaan zitten;
- opstaan uit een stoel, voornamelijk door onvoldoende romp- flexie;
- in en uit bed stappen;
- omdraaien in bed: behalve de motorische beperkingen kunnen externe factoren als stroef beddengoed, een levodopaspiegel die ’s nachts te laag wordt en onvoldoende visuele feedback deze transfers bemoeilijken.
Ziekte van Parkinson: waar moet aan gedacht worden bij problemen met arm- en handvaardigheid?
- reiken verloopt minder vloeiend, minder gecoördineerd, minder doelgericht en langzamer.
- behendigheid is bij het bewegen van arm en hand afgenomen.
- tremor kan de arm- en handvaardigheid verslechteren.
- Bij statische contracties (iets vasthouden) kan de rusttremor, die bij het inzetten van de beweging was verdwenen, terugkeren.
- Sommige patiënten hebben bij het uitvoeren van willekeurige bewegingen juist een actietremor.
Ziekte van Parkinson: waar moet aan gedacht worden mbt ademhalingsproblemen?
- achteruitgang van slikfunctie (dysfagie);
- obstructie bovenste luchtwegen en verminderde uitzetting van de borstwand;
- verzwakte ademhalingsspieren waardoor oa verminderde hoestfunctie (hierdoor lastiger luchtwegen schoon te houden);
- Restrictieve fysiologie
- ademhalingsstoornissen;
- verminderde fysieke activiteit, waardoor het uithoudingsvermogen, de haalbare conditie en de algehele longfunctie zullen afnemen.
behandeling is voornamelijk gericht op mobiliteitsgerelateerde motorische symptomen.
Ziekte van Parkinson: wat wordt in het lichamelijk onderzoek onderzocht?
- Houding
- Spiertonus (hamstrings/ kuit)
- Pijnlijke gebieden
AROM/ PROM
- Mobiliteit gewrichten: CWK/ TWK/ Heup/ schouders
- Bewegingen die pijn provoceren
Weerstandstesten:
- Heupflexoren
- Knieflexoren
- Enkelflexoren
Functies:
- Transfers ADL: TUG/ FTSTS/M-PAS
- Armvaardigheden
- Balans: FTSTS/ TUG/ mini-BESTest/ BBS/ M-PAS
- Lopen: TUG/ 10MLT/ 6MWT
- Fysieke capaciteit: 6MWT/ FTSTS
Lopen beoordelen op
- Aanwezigheid op Festinatie (1e stap, bij omdraaien/ bij …)
- Aanwezigheid freezing (1e stap/ bij omdraaien/ bij…)
- Afwijkend gangpatroon:
- Langzamer lopen
- Minder romp rotatie
- Beperktere armzwaai
- Kortere pas lengte
- Wisselende paslengte
- Veiligheid? Dreiging tot vallen?
Ziekte van Parkinson: wat zijn interventies in Hoehn & Yarn-stadium 2t/m4?
- beperken risico’s
- Voordelen lichaamsbeweging
- Het hoe en waarom van fysiotherapie
- Rol van patient en fyiostherapeut
2) functietraining
- Fysieke capaciteit op peil houden/ verbeteren
- Functionele bewegingen oefenen
- Grote bewegingsuitslag en
- Tijdens on-fasen
- Progressieve training
- Overweeg conventionele fysiotherapie
- Loopband training
- Tai-chi
- Dans
3) vaardigheidstraining
- Oorspronkelijk of nieuwe motorische vaardigheden
- Contextgebonden
- Veel herhalingen
- Toenemende moeilijkheidsgraad
- Dubbeltaken
- Cues
- Positieve feedback
- Tijdens zowel on-fase als off-fase trainen
4) strategietraining
- Externe, betekenisvolle cues
- Aandacht
- Strategieën voor complexe bewegingen
- Compensatie en anders uitvoeren van motorische taken
- Verbeteren van eigen trucs of oplossingen tijdens zowel on-fase als off-fasen
- Alleen mogelijk als de mentale functie het toelaat.
Ziekte van Parkinson: wat zijn de fysiotherapeutische doelen in Hoehn & Yahr-stadium 5?
- Zelfmanagementondersteuning
- Preventie inactiviteit
- Preventie angst om bewegen/ vallen
- Verbeteren fysieke capaciteit
- Verminderen pijn
- Uitstellen beperkingen in activiteit
Aanvullende doelen voor H&Y-stadium 5:
- Onderhouden lichaamsfuncties
- Preventie decubitus
- Preventie contract uren
- Ondersteunen mantelzorgers/ verplegend personeel.
Ziekte van Parkinson: waar bestaat de educatie uit?
Educatie voor patiënten met de ziekte van Parkinson betreft in het algemeen:
- informatie over ziekte van Parkinson;
- basale informatie over belang van inname van medicatie in relatie tot de fysiotherapeutische behandeling;
- zelfmanagement en werken aan actieve leefstijl met goede reactie op rode vlaggen
- belang van therapietrouw.
Ziekte van Parkinson: wat houd het 5-A’s-model in?
- achterhalen actuele activiteiten en belangrijkste problemen;
- adviseren over belang van verandering;
- afspreken welke doelen nagestreefd gaan worden;
- assisteren om barrières vast te stellen en de interventie op de juiste manier toe te passen;
- arrangeren van verdere ondersteuning en nazorg om het vol te houden
Ziekte van parkinson: Welke acties kunnen bijdragen aan motivatie gedrag te veranderen?
- doelen (uitkomsten) te kiezen voor therapeutische interventies, die de patiënt zelf belangrijk vindt;
- uitleggen welke voordelen een interventie kan opleveren;
- in kaart te brengen welke persoonlijke of externe barrièresmeespelen;
- gezamenlijk na te denken over hoe deze barrières weggenomen kunnen worden;
- zorgen voor voldoende steun vanuit de omgeving (bijv mantelzorgers/ lotgenoten);
- zorgen voor goede begeleiding bij de training.
Ziekte van Parkinson: wat is functietraining en geef voorbeelden
- Conventionele fysiotherapie voor loopsnelheid, kracht, coordinatie, balans, ADL-activiteiten/functies,
- Conventionele fysiotherapie in groepsverband
- Dans ter verbetering van: functionele bewegingen, balans, coordinatie, loopsnelheid, -afstand, staplengte, freezing, kwaliteit van leven
- Loopbandtraining: loopsnelheid, staplengte, loopafstand, balans
- Tai-chi: coordinatie, vermindering aantal valincidenten, balans, loopsnelheid, -afstand, spierkracht, functionele bewegingen
Ziekte van Parkinson: waar richt vaardigheidstraining zich op en geef voorbeelden
- Cueing: loopsnelheid, staplengte, balans, motorische functies, freezing, functionele bewegingen
- Dubbeltaaktraining
- Complexe bewegingen (strategieën bedenken): functionele bewegingen, paslengte.
De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:
- Een unieke studie- en oefentool
- Nooit meer iets twee keer studeren
- Haal de cijfers waar je op hoopt
- 100% zeker alles onthouden
