LE 3 De Bourgondisch-Habsburgse staat

14 belangrijke vragen over LE 3 De Bourgondisch-Habsburgse staat

Interne strijd /Krachtsverhouding met Landheer: opbouwen rechten

  • De drie standen in de Staten waren onderling vaak verwikkeld in een`belangenstrijd.
  • De krachtsverhouding tussen landsheer en staten verschilden van gewest tot gewest: leverde de onderdanen vrijheden, privileges en politieke afspraken op >

Verdeel en heersstrategie Bourgondië

Bourgondische Hertog maakt gebruik van rivaliteit tussen landheer
en staten en in staten onderling: verdeel en heers >> eenmaking van
de Nederlanden. Meer macht voor de vorst.

Inlijving gebieden door huwelijkspolitiek, aankoop, intrigeren, diplomatie, oorlog.

  • v.a.1384 Filips de Stoute: Bourgondië x Margaretha van Male: Vlaanderen, Artesië
  • v.a.1419 Filips de Goede: Namen, Brabant, Holland, Zeeland en Henegouwen, Picardië, Luxemburg
  • v.a. 1524 Karel V: Utrecht, Overijssel, Groningen, de Ommelanden, Drenthe ( alle Nederlanden onder één heer)

Reorganisatie tijdens éénmaking van het gebied:

  • Hofraden: landsdelen kregen justitieraad + rekenkamer
  • > raadsheren adviseren hertog op gebied van algemene behoeften en particuliere zaken per gebied.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Provincialisatie als pendant van centralisatie

Reorganisatie bestuur vroegere landheerlijkheden die een middenniveau vormen tussen centrale regering, stad en lokaliteit >
  • Stadhouder of gouverneur: vertegenwoordiger van de vorst
  • Justitieraden: namen de macht over van provinciale staten op wetgevend- en bestuurlijk gebied
  • Steden hadden teveel macht > invloed prijsgeven: geen inspraak
    meer van gilden en gewone volk > bewaakt door een dwangburcht.
    Interpretatie van alle recht is bevoegdheid van landsheer > stedelijke
    wetgeving minder belangrijk


Schaalvergroting: Habsburgse wereldrijk

  • Karel V werd op 16 jarige leeftijd koning van de Spaanse gebieden + de Nieuwe Wereld > 
  • Met 19: Keizer van het Roomse rijk > 
  • Soeverein vorst bij Gods genade, bron van alle recht. 
  • Verzet is majesteitsschennis.
  • Nederland werd opgenomen in het wereldrijk der Habsburgers >


Collaterale raden:  
Raden die de landvoogdes ter zijde stonden.
RAAD VAN STATE
GEHEIME RAAD
RAAD VAN FINANCIËN

Maria van Hongarije > reorganisatie van de staatsinstellingen:

Drie collaterale raden:

  • 1. DE RAAD VAN STATE, adviesorgaan > belangrijkste edelen >bespreking binnen- en buitenlandse politiek.
  • 2. DE GEHEIME RAAD, adviescollege, juristen :
               - wetgeving
               - bestuur
               - souvereiniteitsrechten (aan de vorst voorbehouden rechten)
               - rechtsspraak
               - relatie met justitieraden
  • 3. DE RAAD VAN FINANCIËN, adviesorgaan > drie adellijke directeurs, een thesauriër-generaal en commissarissen (experts) 

financiële zaken:
  • - beheer van de vorstelijke domeinen
  • - controle over de schuldenlast
  • - belastingheffing


Gevolgen van centralisatie voor het waterschapsbestuur:

  • afstand van burger tot overheid groeide > 
  • octrooi bedijking aanvragen bij Raad van Financiën in Brussel.
  • toezicht van dijken niet meer in handen van heemraden en dijkgraven maar van procureur-generaal Hof van Holland.
  • steeds meer rechtszaken voor Grote Raad en Geheime Raad


Driehoeksmeting : techniek om de oppervlakte van poldergronden precies te berekenen

Juridisering maatschappelijk leven:
voordeel: 
  • driehoeksmeting : techniek om de oppervlakte van poldergronden precies te berekenen > 
  • rechtvaardiger lastenverdeling grondbezitters.
nadeel: 
  • grote drempel gewone man.

Ontwikkeling verhouding vorst-onderdanen:

  • Voorstel Karel V: vaste belasting >
  • verzet staten-generaal: recht van bestaan stoelt op inspraak > 
  • moeizaam overleg, onrust, belastingoproer.


Legerhervormingen: staande huurlegers (uit buitenland)

Voorstel centrale regering: gezamenlijke defensiemacht financieren
  • > staten-generaal was niet enthousiast 
  • > project afgevoerd 
  • > uitbreiding troepenmacht vanuit buitenland gefinancierd 
  • >huurtroepen uit buitenland; gelegenheidstroepen uit de Nederlanden.


Justitieraden = provinciale rechtbanken

Onder Margaretha van Parma liep de zaak uit de hand:
Justitieraden = provinciale rechtbanken
Rechtsgeschillen 
- 1e instantie: lokale/stedelijke rechtbanken : gewoonterecht
- 2e instantie: beroepshof justitieraad > rechtspraak volgens
Romeins/canoniek recht.

Vernieuwing vanuit het zuiden:
In Justietieraden werd een advocaat en een procureur van de vorst
aangesteld. > toezicht op vorstelijke rechten > negeren regionale en
lokale gewoonterecht.

Staten-provinciaal (provinciale staten)  Provinciale staten

Is voortzetting staten of standen uit landsheerlijke periode > vertegenwoordiging onderdanen.

Grootste invloed: bij verzoek van vorst om belastingen:
Oorlogsvoering van Karel V kostten veel geld > financiering uit
belastingen > concessies aan provinciale staten:
- controle op uitgaven
- medezeggenschap over financieel beheer
- goedkeuring op voorwaarde dat er geen precedenten geschapen worden.
- belasting alleen ter verdediging van eigen provinciale grenzen


Dynastieke machtswisselingen door sterfgevallen en allianties

Dynastieke schaalvergroting ontstond soms door toeval.
De naburige rijken voelden zich bedreigd door de expansie: vrees voor een almachtig wereldimperium, vrees voor omslaan van stabiliteit door overlijden van vorst. De Spaanse en Oostenrijkse tak van de dynastie gingen in de volgende generatie hun eigen weg.

Doel schaalvergroting:
  • Een afgerond geheel was noodzakelijk voor de staatsvorming
  • Karel V had geld nodig om de vele oorlogen te financieren
  • Bescherming van de katholieke kerk


Souverein vorst naar Romeins model

 Karel V: absoluut vorst, keizerrijk naar Romeins model:
  • Nieuwe rechterlijke organisatie; justitieraden, Grote raad van Mechelen > wetgeving middel om wil door te zetten zonder verantwoording af te leggen.
  • Nieuwe bestuurstechnieken; provincialisatie, stadhouders/gouverneurs.
  • Eenmaking van het rijk, confiscatie.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo