Erfrecht en relatievermogensrecht

17 belangrijke vragen over Erfrecht en relatievermogensrecht

Wie kan de legitieme portie inroepen?

Het inroepen geldt voor de kinderen van de erflater. Deze kunnen dat zelf doen als ze onterft zijn of als ze de nalatenschap verwerpen.

De afstammelingen van de kinderen kunnen de legitieme inroepen als het kind is vooroverleden of onwaardig is om te erven.

Inbreng in nalatenschap, 4:233 BW. Wat zijn de stappen? Als iemand (in casu A) overlijdt? Nalatenschap is 100.000

A overlijdt. Stap 1: alle schenkingen met verplichting tot inbreng moeten bij het bedrag van de nalatenschap worden opgeteld. (in casu in totaal 140.000)
Stap 2: alle wettelijke erfgenamen benoemen. O.g.v wettelijke erfrecht, 4:10 BW: groep 1 aanwezig?

In het voorbeeld waren er 4 erfgenamen. Allemaal 140/4 = 35.000
Stap 3: de 35.000 minus de verplichting tot inbreng bij een ieder. Al je het saldo van die bedragen optelt, kom je bij 100.000, dat is het bedrag van de nalatenschap (was ook gegeven).

Als er al voldoende vermogen is (bijvoorbeeld), dan kan de langstlevende binnen 3 maanden de wettelijke verdeling ongedaan maken. Waar staat dit en wat zijn twee belangrijke gevolgen die je in de wet kunt terugvinden?

Dit gaat in artikel 4:18 BW, lid 1.
Gevolg 1 lid 8 SW: dan kan er geen sprake zijn van een schenking
Gevolg 4:28 BW e.v.: deze LL heeft dan ook geen recht meer op de wettelijke rechten die daarbij hoorden.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Als de wettelijke verdeling van toepassing is, 4:13 BW, wat geldt dan als eerste?

De LL krijgt als erfgenaam van rechtswege de gehele nalatenschap. Kinderen verkrijgen als erfgenaam van rechtswege geldvordering ter grootte van hun erfdeel.


Let op, deze is in beginsel pas opeisbaar bij overlijden van de LL, tenzij de LL failliet raakt of in de schuldsanering terechtkomt.

Waarom zou je een rente op een geldvordering willen zetten?

Waarom heeft het geen zin om een hogere rente dan 6% samengesteld op de vordering te zetten?

De nalatenschap van de LL wordt dan kleiner. Uiteindelijk kan je namelijk de schuld en de rente aftrekken, dit heet uitholling van de nalatenschap.

Boven 6% heeft geen zin, want bovenmatige deel zorgt voor een fictieve verkrijging bij de kinderen, die alsnog wordt belast. (21 lid 14 SW jo 5 en 10 Besluit)

Wat als LL en kinderen zelf geen rente op de geldvordering zetten?

Dan wordt de vordering gezien als een renteloze vordering, artikel 21 lid 15 Sw.

De LL heeft dan een klein stukje vruchtgebruik. (Wordt ook belast bij LL). Dan heeft een langstlevende (bijvoorbeeld B) niet alleen het eigen deel, maar ook het vruchtgebruik op de erfdelen van de geldvorderingen van haar kinderen, indien die aanwezig zijn.

Uit het voorbeeld hoorcollege 1: als B 10 jaar na A komt te overlijden, is dan ook de wettelijke verdeling van boek 4 van toepassing?

Nee, want 4:13 BW is alleen van toepassing als er GEEN testament is en er sprake is van achterlating van 1 echtgenoot en 1 of meerdere kinderen.


Wel van toepassing is dan 4:10 en 4:11 BW.

Uit het bekende voorbeeld van eind HC1 en begin HC2: wat als de LL en kinderen er geen 0 maar 3% samengestelde rente op zetten?

Dan heeft de langstlevende, B, maar een klein stukje vruchtgebruik, namelijk 3%.
-Bij B belast je dan: (6-3%) x 200.000 x 10 = 60.000
60.000+100.000 = 160.000 belastbaar bedrag

-Bij C en D (kinderen) bloot eigendomswaarde: 100 - helft van 60 (=30) = 70.000 belastbaar bedrag bij C en Bij D.

Let op: nu is er wel een renteschuld die steeds bij de schuld op komt. Dit zorgt voor uitholling nalatenschap, echter maximale uitholling heb je pas bij 6% samengestelde rente. Hoe hoger rente (tot 6%), hoe minder erfbelasting te betalen > uitholling nalatenschap.

Uit het bekende voorbeeld van eind HC1 en begin HC2: wat als de LL en kinderen er geen 0 maar 6% samengestelde rente op zetten?

Nu is sprake van de maximale uitholling. Bij het eerste overlijden is geen sprake van fictief vruchtgebruik bij LL. Iedereen betaalt over 100.000 erfbelasting.

Let op, LL moet het wel voorschieten voor kinderen indien zij dit wensen.

Uit het bekende voorbeeld van eind HC1 en begin HC2: wat als de LL en kinderen er geen 0 maar 8% samengestelde rente op zetten?

Dan verandert er eerst niets. Je betaalt allemaal over 100.000, je krijgt een grotere aftrek van rente, vanwege de 8%.

Echter, nu komt artikel 9 lid 2 SW om de hoek kijken. Er volgt een fictief erfrechtelijke verkrijging.

Het verschil tussen 6 en 8 samengestelde rente. 2% x 10 x 100.000. (de factor komt weer uit 5 UB).
De uitkomst wordt belast bij C en bij D. Blijkens de parlementaire geschiedenis is er hoogstwaarschijnlijk ieder jaar sprake van een fictieve schenking.

Wat als je geen rente hebt afgesproken binnen de aangiftetermijn?

Dan wordt er afstand van fictief vruchtgebruik gedaan, door de LL. Dit vormt een schenking! Wordt bij kinderen belast als gift, dus schenkbelasting. Artikel 1 lid 4 Sw. Dat wil je niet!

Let op, als je de rente niet jaarlijks betaalt en de LL komt te overlijden, dan is rentecomponent ook nog belast bij  kinderen. Artikel 10 en artikel 7 Sw komen dan om de hoek kijken: 'Al wat iemand ten koste van het vermogen van de erflater heeft verkregen..' Lid 1 artikel 10 Sw. (fictie)

Hoe zit het met inroepen wilsrechten?

Dat is niet belast, zie artikel 1 lid 5 Sw.

Aan de wettelijke verdeling zitten wilsrechten gekoppeld, 4:19-4:22 BW. Dit heeft te maken met stieffamilie gevaar, als LL gaat hertrouwen en jij hebt geldvordering op LL. Dan kun je bij LL aankloppen en goederen eisen ter waarde van jouw geldvorderingen.

Let wel op dat de LL kan er een vruchtgebruik op vestigen, dan heb je er alsnog niet veel aan. Vruchtgebruik houdt in dat u gebruik mag maken van (de opbrengst van) vermogen dat niet uw eigendom is.

Wat als je als erfgenaam ook schuldenaar bent?

Dan komt 4:228 BW om de hoek kijken.De erflater heeft vordering op erfgenaam. Erfgenaam is verplicht vordering (de schuld) terug te nemen, voor volle nominale waarde, alleen voor zover opeisbare vordering.

De vordering telt mee voor het totale bedrag nalatenschap. Vervolgens ga je verdelen. Stel C heeft een vordering, dan is hij verplicht de vordering terug te nemen.
Stel vordering 3000, land 12000, 3 erfgenamen.
15000/3 = 5000 elk.
Voor A en B: 5000 land
Voor C: 2000 land  + 3000 (want de vordering) 

Let op: de 3000 voor C gaat teniet door boedelmening> de schuld verdwijnt.

Wat als de vordering, bij 4:228 BW, niet 100% maar 50% waard is?

Er verandert niets in de verdeling. Er verandert alles wat in de successierechtelijke verdeling!


Degene die de vordering heeft, zal erfbelasting over de helft van de waarde betalen, i.p.v de volle waarde.

Maak tentamenvraag over de heer Graafsma (over de wettelijke verdeling)

Zie antwoord in hoorcollege 2

Relatievermogensrecht: kunnen tussen echtgenoten schenkingen plaatsvinden, als alles gemeenschappelijk is?

Nee, dat kan niet, dat kan nooit! Overigens ontbreekt hier ook het criterium vrijgevigheid, waarover later in de colleges meer.

Geef het stappenplan van tentamenvraag Graafsma. Dit is overigens van toepassing op soortgelijke vragen

Stap 1 tekening maken/gegevens in beeld brengen
Stap 2 wat is nalatenschap, wie zijn erfgenamen?
Stap 3 wat is belastbaar bedrag? (waarover moet je erf- of schenkbelasting betalen)
Stap 4 vruchtgebruikberekening
Stap 5 vrijstellingen
Stap 6 tarieven    

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo