De behoefte om ons handelen te rechtvaardigen

30 belangrijke vragen over De behoefte om ons handelen te rechtvaardigen

Een stabiel, positief zelfbeeld in stand houden

Een normale menselijke neiging is:  De behoefte om onze handelingen te rechtvaardigen.

Een van de sterkste determinanten van menselijk gedrag wortelt in de behoefte om een stabiel en positief zelfbeeld in stand te houden.   De meeste mensen denken dat ze bovengemiddeld zijn, maar wat gebeurd er als het tegenovergestelde wordt geïmpliceerd?

Leon Festinger deed onderzoek naar de belangrijkste en meest prikkelende theorie van de sociale psychologie: Cognitieve dissonantie.

Hij definieerde dissonantie als het onaangename gevoel dat we ervaren wanneer twee cognities ( overtuigingen, attitudes) botsen, of wanneer ons gedrag met onze attitudes in tegenspraak is.

Het gevoel van ongemak zal groter zijn naarmate we meer zelfbewust zijn.

CD: veroorzaakt ALTIJD ongemak en daarom zullen we, als reactie, deze proberen te reduceren.

Wanneer het mensen hun zelfbeeld bedreigd, zal het het sterkst aanwezig zijn: Juist dit is zo onaangenaam, omdat het ons dwingt om de discrepantie onder ogen te zien tussen wie we denken dat we zijn en hoe we ons in werkelijkheid gedragen.

Hoe kunnen we dissonantie reduceren? Noem 3 manieren

A: Door ons gedrag te veranderen zodat het in overeenstemming komt met de dissonante cognitie; stoppen met roken
b: Door te proberen ons gedrag te rechtvaardigen, door een van de dissonante cognities te veranderen: Perceptie van de gevaren van roken temperen. Op die manier kunnen ze blijven roken zonder zich er rot onder te voelen.
c: Door te proberen ons gedrag te rechtvaardigen door nieuwe cognities toe te voegen.  Onterecht idee of levendige uitzondering

1: Je gedrag veranderen
2: je cognitie veranderen
3: nieuwe cognitie toevoegen
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat is nog een andere populaire manier om dissonantie te verminderen?

Door een nieuwe cognitie toe te voegen, zelfbevestiging, waarbij iemand zich op één of meer van zijn goede eigenschappen richt om de aandacht van het slechte gedrag af te leiden. 'Ja, ik ben tamelijk stom dat ik nog rook, maar wat kan ik goed koken!

Inzicht in dissonantie maakt ons dus duidelijk dat menselijk denken vaak niet rationeel is, maar rationaliserend. Hoe intelligent we ook zijn, als we volop bezig zijn de dissonantie te verminderen, zijn we druk bezig onszelf ervan te overtuigen dat we het goede doen, dat we ons vaak irrationeel en onaangepast gedragen.

Mensen onthouden de plausibele argumenten die hun eigen standpunt ondersteunen en de ongeloofwaardige argumenten die de tegengestelde opinie ondersteunen. Lees blz 169

Waarom overschatten we de pijn van een teleurstelling?

Het reduceren van dissonantie verloopt grotendeels onbewust, het neuriet zachtjes, niet waarneembaar mee en houdt onze attitudes in harmonie met elkaar zonder dat we erover nadenken.

Elliot Aronson ontdekte dat dissonantie het meest pijnlijk is

En de motivatie om die te reduceren het sterkt is, wanneer een van die cognities te maken heeft met ons zelfconcept of zelfbeeld. Lees 170.
De persoon moet zich concentreren op zijn echte sterke kanten, positieve waarden en goede eigenschappen, en ernaar streven om die in overeenstemming te brengen met zijn gedrag.

Hoe definitief is een beslissing?

Hoe definitiever en onomkeerbaar de beslissing, hoe groter de behoefte om de dissonantie te reduceren) vb van cursusfotografie, waarin een groep een keuze mocht maken en de ander niet. Degene die de keuze niet mochten maken en konden ruilen, de uiteindelijke foto minder waardeerden dan de proefpersonen die direct een definitieve keuzen hadden moeten maken.

Lowballing: De illusie van onomkeerbaarheid

De onomkeerbaarheid van een beslissing leidt altijd tot een verhoging van de dissonantie en de motivatie om die te reduceren. Op grond van dit feit hebben gewetenloze verkopers technieken ontwikkeld  waarmee ze de illusie oproepen dat er sprake is van een onomkeerbare daad. Eén zo'n techniek wordt lowballing genoemd.

Lowballing: Gewetenloze strategie waarbij een verkoper een klant verleidt iets te kopen door een zeer lage prijs te bieden, vervolgens beweert dat het een vergissing was en dan de prijs verhoogt. Vaak stemt de klant alsnog in met de koop tegen die hogere prijs.

De beslissing om je immoreel te gedragen

Al te vaak hebben onze keuzes te maken met morele en ethische zaken.  het oplossen van morele dilemma's is een bijzonder interessant terrein voor wetenschappers die geïnteresseerd zijn in dissonantie, omdat het altijd grote gevolgen heeft voor de eigenwaarde. Het feit dat dissonantiereductie mensen na een moeilijke morele beslissing kan aanzetten tot ethischer of juist minder ethisch gedrag in de toekomst. Lees blz 174

Hoe dissonantie onze persoonlijke waarden beïnvloedt

Wat er in deze beide gevallen gebeurt, is niet slechts een rationalisatie van het eigen gedrag, maar een werkelijke verandering in iemands waardesysteem. Zie uitleg pyramide

In het begin hebben twee personen dezelfde attitude, afhankelijk van hun keuze, veranderde hun attitudes ten aanzien van de situatie.

Counter-attitudinal advocacy is effectief gebleken in de aanpak van eetstoornissen ( zoals boulimia) en een negatief lichaamsbeeld.

Lees blz 181 over de twee groepen vrouwen die een essay moesten schrijven en andere meisjes moesten ontmoedigen om in de valkuil van diëten etc te vallen.

Niet alleen tastbare beloningen of straffen

Een aanzienlijke beloning of dreiging met een zware straf verschaft een sterke externe rechtvaardiging voor een handeling. Daardoor stimuleren ze gehoorzaamheid, maar voorkomen ze werkelijke veranderingen in attitudes. Dus als je wilt dat iemand EENMALIG iets doet of juist achterwege laat, kun je hem het beste een grote beloning beloven of dreigen met een zware straf. Maar als je wilt dat iemand zijn attitudes of gedrag werkelijk verandert, dan geldt: Hoe kleiner de beloning of straf die leidt tot directe gehoorzaamheid, hoe groter de uiteindelijke verandering in attitude en, daardoor, hoe duurzamer het effect.

Als je een krekel wordt aangeboden bij een vriendin thuis tijdens een etentje of  de gebakken krekel bij iemand thuis die je niet zo goed kent?

Het is het tweede, omdat bij je goede vriendin een externe reden had; omdat je vriendin daarom vroeg. Bij de tweede moest je jezelf ervan overtuigen dat je de krekel werkelijk lekker vond.

Externe versus interne rechtvaardiging

Grote beloning of zware straf ---> Externe rechtvaardiging ( ik doe of denk dit omdat dat moet) ----> tijdelijke verandering

Kleine beloning of lichte straf ---> Interne rechtvaardiging ( ik doe of denk dit omdat ik mezelf heb overtuigd dat het goed is) ----> Blijvende verandering.

Constistentie van negatief zelfbeeld

Zelfrechtvaardiging helpt om ons beeld van onszelf te handhaven: Door dissonantie te reduceren kunnen mensen met een gunstig zelfbeeld zowel een positief als een consistent en stabiel beeld van zichzelf herstellen. Lees blz 192/3

Wat is postdecision dissonance?

Dissonantie die optreedt nadat men een beslissing heeft genomen en die over het algemeen wordt gereduceerd door de aantrekkelijkheid van het gekozen alternatief te vergroten en die van de verworpen alternatieven te verkleinen.

Wat ontdekte de Japanse psycholoog Haruki Sakai?

Ontdekte dat een Japanner niet alleen tot dissonantiereductie geneigd is als hij zelf heeft gezegd dat een saaie taak interessant en leuk is, maar dat hij dat ook zou doen als hij ziet dat iemand anders die hij kent en aardig vindt zegt dat een saaie taak interessant en leuk is omdat hij ook dissonantie ervaart.

Wat zijn de culturele verschillen in cognitieve dissonantie?

Cognitieve dissonantie komt zowel in westerse als niet-westerse culturen voor. Wel varieert de inhoud van wat dissonante cognities veroorzaakt, evenals het proces en de intensiteit van dissonantiereductie per cultuur.

Wat is rechtvaardiging van inspanning?

Neiging om iets waar je hard voor hebt gewerkt aantrekkelijker te gaan vinden.

Wat zegt de zwaarte van inspanning van de initiatie over het verband met dissonantiereductie?

Hoe meer inspanning we leveren om lid te worden van een groep, des te interessanter vinden we die groep als we er eenmaal lid van zijn.
Als iemand vrijwillig een veeleisende of onaangename ervaring doormaakt om een doel of voorwerp te bereiken, wordt dat doel of voorwerp daardoor aantrekkelijker.

Wat is onvoldoende straf?

Dissonantie die ontstaat als iemand te weinig externe rechtvaardiging ervaart voor het weerstaan van een gewenste activiteit of een gewenst voorwerp: gewoonlijk zal de betrokkene de verboden activiteit of het onbereikbare voorwerp dan minder aantrekkelijk gaan vinden. Bijv. Kind krijgt klein dreigement als hij broertje slaat, hij weet niet waarom hij zijn broertje slaat, omdat het dreigement zo licht is dat het te weinig rechtvaardiging biedt. Het kind kan zijn dissonantie alleen reduceren door zichzelf ervan te overtuigen dat kleine kinderen slaan helemaal niet leuk is.

Wat wordt het Benjamin Franklin-effect genoemd?

Dat iemand die jou een gunst heeft bewezen meer bereid zal zijn om je nog een gunst te bewijzen.

Wat wordt bedoeld met het Benjamin Franklin-effect?

Als we mensen aardig vinden, uiten we dat door hen goed te behandelen. Het omgekeerde is ook waar. Als we iemand een gunst bewijzen, ook als we diegene niet aardig vinden, voorspelt de dissonantietheorie dat we de persoon na het verlenen van de gunst aardiger zullen vinden en meer geneigd zijn tot positieve gevoelens tot die persoon.

Waarom ontmenselijken we onze slachtoffers?

Als we een ander schade berokkenen, dan moeten we dat ook zien te rechtvaardigen (de slechte daad is een bedreiging voor ons zelfbeeld). We krijgen dan de neiging het slachtoffer naar beneden te halen, bijvoorbeeld met de gedachte dat het slachtoffer het verdiende of, in extreme gevallen, de gedachte dat de andereen minderwaardig schepsel is.

Wat is het effect van een lage eigenwaarde op immoreel gedrag?

Voor mensen met een lage eigenwaarde is immoreel gedrag consistent met hun zelfconcepten. Dit heeft als gevolg dat ze het niet nodig hebben om zelf rechtvaardigend gedrag te vertonen; ze laten hun ongunstige zelfconcepten gewoon bestaan.

Als mensen met een negatief zelfbeeld positieve feedback krijgen conflicteren er twee behoeftes:

  1. Behoefte van zelfverheffing: verlangen om zich goed te voelen om door positieve feedback te geloven. (Deze behoefte wint als mensen hun vaardigheden niet kunnen verbeteren)
  2. De behoefte aan zelfverificatie: Het verlangen om een consistent, coherent beeld van zichzelf te handhaven en de schaamte te vermijden om te worden ontmaskerd. (deze behoefte wint als mensen denken hun vaardigheden te kunnen verbeteren)

Wat gebeurt er als mensen met negatieve ideeën over zichzelf positieve feedback krijgen?

Dan staan twee tegenstrijdige behoeften lijnrecht tegenover elkaar: het verlangen zich goed te voelen over zichzelf door de feedback te geloven (behoefte tot zelfverheffing) versus het verlangen om een consistent, coherent beeld van zichzelf te handhaven en de schaamte vermijden om te worden ontmaskerd (behoefte aan zelfverificatie). Als het erop aankomt wint de tweede behoefte het in de meeste gevallen van de eerste.

Hoe kunnen intelligente mensen zich laten verleiden tot gedrag dat klaarblijkelijk zinloos en tragisch was en dat uiteindelijk tot collectieve zelfmoord leidde?

Door de charismatische, overtuigende kracht van sekteleiders, een overvloed aan sociale steun voor de opvattingen van de groep (door andere groepsleden) en het feit dat de groep niet ontvankelijk was voor afwijkende meningen, waardoor een gesloten systeem ontstond.
Daarnaast ervaarden de deelnemers een grote mate van cognitieve dissonantie . Wanneer mensen een belangrijke beslissing nemen en veel in die beslissing investeren (tijd, moeite, offers en betrokkenheid), dat tot een sterkte behoefte leidt om die acties en investeringen te rechtvaardigen.

Hoe kunnen mensen de val van zelfrechtvaardiging en andere dissonantie reducerend gedrag voorkomen?

We kunnen, als we ons ongelukkig voelen over het feit dat we iets hebben gedaan wat indruist tegen onze normen en waarden, het zelfrechtvaardigingsproces onderbreken en bewust bij ons doen en laten stilstaan.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo