Socialisatiefunctie - Burgerschapsonderwijs in ontwikkeling

11 belangrijke vragen over Socialisatiefunctie - Burgerschapsonderwijs in ontwikkeling

Wat is het belang van burgerschap voor de maatschappij?

Burgerschap is van groot belang voor de maatschappij omdat het bijdraagt aan sociale cohesie, sociaal kapitaal, en sociale en politieke participatie.
  • Sociale cohesie, de 'lijm' die de samenleving bijeenhoudt, zorgt ervoor dat individuen zich betrokken voelen bij hun gemeenschap en de bredere samenleving.
  • Sociaal kapitaal, dat vertrouwen, normen en wederzijdse verplichtingen omvat, vergemakkelijkt samenwerking en vermindert opportunisme.
  • Actief burgerschap bevordert een participatieve democratie waar burgers niet alleen politiek actief zijn, maar ook betrokken zijn bij sociale interacties en bijdragen aan de samenleving.


Deze aspecten zijn cruciaal voor het functioneren van een stabiele en rechtvaardige samenleving.

Hoe kan onderwijs een verschil maken in burgerschapcompetentieontwikkeling?

Scholen hebben de wettelijke opdracht om te werken aan de burgercompetenties en de sociale vorming van hun leerlingen. Door middel van een expliciet curriculum dat burgerschapsonderwijs omvat, kunnen scholen bijdragen aan de ontwikkeling van kennis, vaardigheden en attitudes die nodig zijn voor actief burgerschap. Het creëren van een pedagogisch klimaat waarin discussie, dialoog, en democratische cultuur worden bevorderd, kan leerlingen helpen zich beter voor te bereiden op hun rol als burgers.

Wat zijn belangrijke elementen in het de aanpak om de burgerschapscompetenties te ontwikkelen?

  • Incorporatie in het curriculum: Burgerschapsonderwijs moet een vast onderdeel zijn van het formele curriculum, wat vooral de kennis van leerlingen op dit gebied ten goede komt.
  • Praktische ervaringen: Activiteiten buiten de school, zoals maatschappelijke stages, kunnen effectief zijn als ze goed geïntegreerd zijn in het reguliere curriculum en leerlingen aanzetten tot reflectie.
  • Schoolklimaat: Een positief pedagogisch klimaat waarin leerlingen worden aangemoedigd om deel te nemen aan discussies en democratische processen kan hun burgerschapscompetenties versterken.
  • Toetsing en evaluatie: Scholen die de resultaten van hun burgerschapsonderwijs toetsen, behalen betere resultaten.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat zijn de sociale opbrengsten van onderwijs die ook centraal staan in het burgerschapsonderwijs?

  • Sociale cohesie: Onderwijs bevordert samenhang binnen de samenleving door het ontwikkelen van gedeelde waarden en normen.
  • Sociaal kapitaal: Onderwijs verhoogt het vertrouwen tussen mensen en vergemakkelijkt de deelname aan maatschappelijke organisaties en politieke activiteiten.
  • Sociale en maatschappelijke competenties: Jongeren leren sociale vaardigheden, ontwikkelen zelfkennis en zelfrespect, en leren effectief om te gaan met anderen en maatschappelijke structuren.
  • Sociale en Politieke participatie: Onderwijs draagt bij aan een hogere politieke betrokkenheid, waardoor hoger opgeleiden meer politieke kennis hebben en actiever deelnemen aan politieke activiteiten.

Sociale vorming als kerntaak in het onderwijs:

  • Naast de kwalificerende rol van het onderwijs, die jongeren voorbereidt op vervolgopleidingen en werk
  • Socialiserende rol: Draagt het ook bij aan de ontwikkeling van waarden, normen en gedragingen die verweven zijn met de samenleving. Dit sociale aspect is waardevol voor zowel individu als samenleving.

Is er ongelijkheid tussen burgerschapscompetenties binnen de landsgrenzen?

Binnen landsgrenzen bestaan er ongelijkheden in burgerschapscompetenties. Groepsverschillen in bijvoorbeeld sekse, etniciteit en sociaal-economische achtergrond worden als onwenselijk gezien, omdat ze sociale ongelijkheid en vervreemding van de politiek kunnen veroorzaken. Onderzoek toont aan dat jongeren met laagopgeleide ouders over het algemeen minder burgerschapskennis hebben en minder geneigd zijn om te gaan stemmen dan jongeren met hoogopgeleide ouders. Echter, op het gebied van vrijwilligerswerk zijn de verschillen tussen landen groter dan binnen landen.

Hoe ontwikkelt burgerschapscompetentie zich bij jongeren?

Tussen 14 en 16 jaar is er vaak een dip in burgerschapsattitudes bij jongeren. Dit kan komen door rebelse puberteit en gebrek aan democratische ervaring (volgen regels zonder uitleg, discussie of medezeggenschap) op school wat tot niet-betrokkenheid kan leiden.. Vanaf 16 jaar tot 20 jaar groeit politieke betrokkenheid, vooral met oog op stemmen vanaf 18 jaar.

Wat zijn de schoolvariabelen die een positieve invloed hebben op  burgerschap?

  • Schoolcompositie (heterogeniteit van de leerlingenpopulatie)
  • De aandacht voor burgerschap (expliciete visie, apart vak, tijd).
  • Het schoolklimaat zoals door lln en leraren ervaren.
  • ruimte voor discussie en dialoog in de klas,
  • het aanbieden van relevante leersituaties en het bevorderen van een democratische cultuur,


Het opnemen van burgerschap in het formele curriculum blijkt voordelig, vooral voor de kennis van leerlingen op dit gebied. Activiteiten buiten de school (maatschappelijke stage als buitenschoolse activiteit) hebben een beperkter effect, maar kunnen wel effectief zijn als ze goed geïntegreerd zijn in het reguliere curriculum en leerlingen aanzetten tot reflectie.

Als scholen het niveau van burgerschapscompetenties van alle lln kunnen verhogen, kunnen ze dan ook de verschillen tussen lln van diverse sociale achtergronden verkleinen?

Dit is een belangrijke omdat iedereen moet kunnen deelnemen aan de samenleving en de democratie, en zich daar onderdeel van moet voelen.
Op scholen die veel burgerschapsonderwijs geven, zijn de verschillen in burgerschap tussen lln naar sociale achtergrond kleiner dan op scholen waar burgerschapsonderwijs minder aan bod komt (dit stelde men in de jaren 60 ook vast bij de groep zwarte Amerikaanse lln, de achtergestelde groep en de witte leeftijdsgenoten).

Burgerschap als gedifferentieerd onderwijssysteem:

De relatie tussen differentiatie en burgerschapsuitkomsten in het onderwijs wordt beïnvloed door de nadruk op cognitieve en beroepsgerichte doelen, wat kan leiden tot ongelijkheid in burgerschapsuitkomsten. Scholen met verschillende specialisaties en onderwijsniveaus streven vaak verschillende burgerschapsdoelen na, zoals kritisch burgerschap versus aanpassingsgericht burgerschap. Er is nog weinig bekend over de relatie tussen cognitieve en sociale opbrengsten, maar onderzoek suggereert dat scholen met een goed georganiseerd curriculum ook gunstige burgerschapsresultaten kunnen behalen. Taalvaardigheid speelt ook een belangrijke rol in burgerschapsontwikkeling, los van intelligentie.

Wat zijn trade-offs en wederkerige relaties?

De relatie tussen cognitieve en sociale opbrengsten op scholen. Er wordt vermeld dat scholen met een goede organisatie en curriculum gunstige burgerschapsopbrengsten genereren. Ook wordt benadrukt dat taalvaardigheid een belangrijke rol speelt in de burgerschapsontwikkeling van leerlingen, los van hun intelligentie.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo