Historisch & internationaal perspectief onderwijs - Sociale ordes - Markt

8 belangrijke vragen over Historisch & internationaal perspectief onderwijs - Sociale ordes - Markt

Wat is de sociale orde 'de markt'?

Interacties op basis van ruil, tussen actoren die anoniem zijn. Iedereen neemt voor zichzelf een beslissing, die via het prijsmechanisme zo op elkaar afgestemd worden dat een samenleving als geheel productie-en verdelingsvraagstukken op kan lossen.

Een sterke markt vereist een aantal voorwaarden (implicaties voor beleid):

  • Informeren: ouders van lln moeten geïnformeerd zijn over verschillende initiatieven waar ze tussen kunnen kiezen.
  • Faciliteren (vb reiskosten) zodat het kiezen van een alternatief ook een reële optie is. Anders zijn er onvoldoende mensen die voor hun keuze voor een marktprikkel kunnen zorgen.
  • Autonomie: scholen moeten autonomie hebben om zelf hun inrichting en onderwezen curriculum te bepalen maar mogen zelf niet bepalen hoeveel en welke lln ze aannemen om vormen van selectie en segregatie te voorkomen.


Ook als er aan de voorwaarden voldaan is, is dit nog geen garantie voor kwaliteit. In het systeem blijft kwaliteitszorg nodig.

Wanneer speelde de sociale orde 'de markt' een belangrijke rol?

Vanaf de jaren ’80 raakte de overheid in diskrediet en speelde de sociale orde: de markt een belangrijke rol. De Chicago school of economics hun economische theorie met aandacht voor overheidsfalen en de werking van de markt,  werd door economen op de publieke sector toegepast.
  • Hogere cijfers + sneller leren
  • Niets twee keer studeren
  • 100% zeker alles onthouden
Ontdek Study Smart

Wat betekent: de markt als beleidsepidemie?

Vanaf de jaren ’80 heeft het marktmechanisme in het onderwijs zich over heel de wereld verspreid. Sommige spreken van een beleidsepidemie. Het specifieke beleid verschilt sterk van elkaar per land, maar er zijn 2 grote uitgangspunten:
  • Meer recht doen aan wensen van ouders en leerlingen
  • Invoeren concurrentieprikkel voor scholen > vergroting diversiteit en verhoging kwaliteit.

Wat is zoning/catchment area's?

Gebieden waar er geen vrije schoolkeuze mogelijk is. Zoning/catchment area’s werden in Zweden en Nieuw-Zeeland afgeschaft en vrije schoolkeuze voor ouders werd ingevoerd.

Wat veroorzaakt bij de aanbodzijde de concurrentie tussen scholen?

Spil in de werking van een lokale onderwijsmarkt vormt de lokale hiërarchie van scholen. Deze lokale ordening is gebaseerd op reputaties van scholen binnen een voedingsgebied. Reputatie van verschillende scholen hangen voor een substantieel deel samen met de samenstelling van de leerlingenpopulatie.

Wat kan de concurrentie tussen scholen (aanbodzijde) beïnvloeden?

  • Openbare informatie over de kwaliteit over scholen kan van invloed zijn op de gepercipieerde lokale hiërarchie van scholen.
  • Concurrentie tussen scholen heeft pas effect als scholen concurrentie ervaren. Het is niet gemakkelijk om prikkels te realiseren waarbij scholen concurrentie op onderwijskwaliteit ervaren. Scholen in de top van een lokale hiërarchie worden vaak gekozen vanwege reputatie omtrent kwaliteit van het onderwijs & SEC kenmerken. Scholen onderaan de lokale hiërarchie worden vaak gekozen omdat ze de ‘buurtschool’ zijn. De scholen in het midden van de hiërarchie voelen de meeste concurrentie.

Hoe gebruiken ouders de onderwijskwaliteit bij de schoolkeuze?

  • Hoger opgeleide ouders maken meer gebruik van kwaliteitsinformatie dan lager geschoolde.
  • Ander overwegingen zijn of er een acceptabel alternatief is in de buurt
  • De consequenties van verder reizen voor kosten en veiligheid en gezinslogistiek
  • Informele sociale netwerk van ouders, de pso, een belangrijke informatiebron voor de schoolkeuze


Kwaliteit van het onderwijs is niet de hoofdreden waarom ouders voor een school kiezen. Hierdoor vormt het keuzegedrag van ouders slechts een zwakke prikkel voor verbeteringen in het onderwijs. De context waarbinnen scholen functioneren is uiterst relevant voor de dynamiek die binnen een onderwijsmarkt optreedt en welke effecten daarmee gepaard gaan.

De vragen op deze pagina komen uit de samenvatting van het volgende studiemateriaal:

  • Een unieke studie- en oefentool
  • Nooit meer iets twee keer studeren
  • Haal de cijfers waar je op hoopt
  • 100% zeker alles onthouden
Onthoud sneller, leer beter. Wetenschappelijk bewezen.
Trustpilot-logo